नेवाः विरोधी बन्द सफल जुइ मजिउ

नरेशवीर शाक्य

नेवाःतय्गु थःगु स्वायत्त राज्य स्थापनाया निंतिं जूगु नेवाः स्वायत्त राज्य घोषणायात संघीयताया निंतिं आन्दोलनरत मनूतय्सं सकारात्मक कथं कयाच्वंगु दु। तर थ्वया लिपा संघीयता विरोधी जक मखु नेवाः विरो धीत नं आः अप्वः सक्रिय जुयावःगु खनेदत। नेवाः स्वायत्त राज्य ऐतिहासिक रुपं हे पाय्छिगु पलाः खः। तर थुकिया महत्वयात कम आंकलन यानाः विरोधया सः थ्वयेकीपिं मनूत नं खने दत। मुलुक पूर्णरुपं संघीयताय् हिलेधुंकाः नेवाःतय्गु स्थिति छु जुइ धइगु बिचाः हे मजुसे थुकथंया बिचाः पिदनाच्वंगु खनेदु। मेमेगु जातिया मनूतय् थःपिनि राष्ट्रियताया आधारय् राज्य निर्माण जुइगु तर नेवाःतय्गु धाःसा अथे मजुइगु, केन्द्रया अन्तर्गत स्वनिगः सत्ता न्ह्याइगु आदि कारणं यानाः नेवाःतय्गु हक अधिकारय् कमी दइगु कारणं हे नेवाःतय्गु नं अलग्ग राज्य दयेमाः, अन थःपिनि शासन न्ह्याकाः थःपिनिगु भाषा, जाति, कला संस्कृतिया संरक्षण याये दयेमाःगु, नेवाःतय्गु हक अधिकार बारे नेवाःतय्सं हे निर्णय याये दयेमाः धइगु मान्यतां नेवाः स्वायत्त राज्य दयेमाःगु माग जुयाच्वंगु खः। नेवाःत थनया आदिवासी खः, राष्ट्र निर्माणया झ्वलय् थुमिगु तःधंगु योगदान दु। विश्वय् नेपाः देयया म्हसीका बीत थःपिनिगु कला, सम्पदा, संस्कृतिया योगदान बियाच्वंगु दु, तर राज्यं थुपिं सम्पदायात छ्यला जक च्वंगु तर थुकिया संरक्षणया निंतिं छुं पलाः मल्ह्वंगु कारणं सम्पदा हे न्हना वनाच्वंगु, नेवाःतय्गु मूल थाय् स्वनिगः दुने देय्न्यंकंया मनूत दुकयाः थनया मूलवासीतय्त अल्पमतय् लाकाः गैर नेवाःतय्सं नेवाःतय्त शासन यायेत स्वयाच्वंगु व नेवाः म्हसीकायात तकं लिच्वः लानावंगु कारणं नेवाःतय्त राज्यया अग्राधिकार नापं दयेमाःगु माग जुयाच्वंगु खः ।

नेवाःतय्गु जक मखु, फुक्क हे आदिवासी जनजातितय्गु हक अधिकार आः संविधानं हे सुरक्षित जुइमाःगु माग यासें मुलुक दुने आपालं हे संघर्ष जुइधुंकूगु दु। थुकिया लिच्वः कथं मुलुक संघीय संरचना दुने वनेमाःगु व एकात्मक राज्यं देय्या जनतायात सत्ताय् थ्यनाच्वंपिं छपुचः मनूतय्सं उत्पीडनय् लाकाः शासन न्ह्याकल धयागु आम जनताया निष्कर्ष खः। थ्वहे कारणं मुलुक संघीयताया प्रणली दुने वनेमाः धयागु आम जनताया चाहना खः। तर न्हापांनिसें राज्य सत्ताय् थ्यंपिं वा मथ्यंपिं छगू जातिया मनूत संघीयताया विरोध यानाः आदिवासी जनजातितय्त संघीयताया नामय हक अधिकार बिल धाःसा मुलुक विखण्डनय् वनी, देय् कुचाकुचा जुइ धयागु प्रचार यानाः विरोधया ज्याझ्वः यानाच्वंगु दु।
मुलुक संघीयता दुने वनीगु निश्चित हे जुइधुंकूगु, नेपाःया अन्तरिम संविधान हे संशोधन यानाः मुलुक आः संघीयताय् दुहां वनेधुंकल धयागु खँ न्ह्यथनेधुंकाः नं आः थ्व संघीयताया विरोधय् ज्याझ्वः यानाः आम नेपाःमितय्गु जीवन कष्टकर याना वयाच्वंगु दु। संविधान विरोधी ज्या राजनैतिक पार्टीतय्सं याना वयाच्वंगु दु। बन्द हडतालया ज्याझ्वः बियाः मुलुकया राजनीतियात गतिरोध यानाच्वंगु दु। संघीयताया सममर्थनय् ज्याझ्वः प्रचार प्रसार याये दु थें थुकिया विरोधय् नं ज्याझ्वः यायेगु राजनैतिक अधिकार खः धयागु छखे बिचाः जुइफुसा मेखे मुलुक संघीयताय् प्रवेश जुल धाःसा संघीयताया स्वरुप थुकथं जुइमाः धइगु खँ नं सार्वजनिक यानाच्वंगु दु। थुकथं संघीयताया विरोध यानाच्वंपिं राजनैतिक पार्टीतय्सं डबल स्टाय्ण्डर्डया ज्या यानाः आम जनतायात भ्रमय् लाकाच्वंगु दु ।

नेवाःतय्गु सन्दर्भय् नं मुलुक आः संघीयताय् प्रवेश जुयाः स्वायत्त नेवाः राज्य निर्माण जुइमाः धयागु माग लिसें नेवाःतय्सं जनस्तरं हे नेवाः स्वायत्त राज्य घोषणा यायेधुंकूगु दु। नेपाःया आदिवासी व राजधानीया मूलवासीतय्गु थुगु मागयात आःया सन्दर्भय् छुं राजनैतिक पार्टी थ्व घोषणा याःगु मखुसें थ्व जनस्तरं हे माग याःगु खँयात महत्वपूर्ण कथं राजनैतिक ख्यलं कायेमाःगु आवश्यकता दु ।

राजनैतिक पार्टीतय्सं थःथःपिनिगु राजनैतिक आस्थाया लिधंसाय् थीथी कथंया अवधारणाया लिधंसाय् थीथी कथंया राज्य निर्माण जुइमाःगु माग यानातःगु दु। तर जनस्तरं हे नेवाः स्वायत्त राज्य निर्माणया माःगु नेवाःतय्सं हे जक यानाच्वंगु दु। थुकथं थ्व नेवाःतय्गु निर्विवाद माग खः धयागु खँ हालय् थनया रंगशालाय् जूगु ज्याझ्वलं प्रस्ट याना बिउगु दु ।

संघीयताया विरोध आः हाकनं तीव्र जुयावःगु दु। छगू राजनैतिक पार्टीं नेवाःतय्गु थुगु स्वायत्त राज्य घोषणाया विरोधय् नेवाःतय्गु हे मूल थाय् स्वनिगः बन्द यायेगु घोषणा यानाः ज्याझ्वः पितहःगु दु। थुकियात नेवाःतय्सं गंभीर रुपं चिन्तन यायेमाःगु खनेदु। छुं नं राजनैतिक विरोध क्यनेत बन्द आह्वान दकलय् अःपुगु माध्यम जुइधुंकूगु दु। बन्द आह्वानं राजनैतिक माग पूवं कि मवं धयागु खँया विश्लेषण गबलें जूगु खने मदु। छुं नं कथंया बन्द आह्वानं आम जनताया जीवन कष्टकर जू धयागु खँ आः बिचाःया विषय मजुइधुंकल। थ्व कारणं न्ह्याथें जाःगु खँयात कयाः जुइगु बन्दया विरोध जुइमाःगु चिन्तन छखे दुसा आः नेवाःतय्सं याःगु नेवाः स्वायत्त राज्य घोषणाया विरोधय् नेवाःतय्गु मूल लागायात हे बन्द यायेगु धकाः वःगु ज्याझ्वःयात नेवाःतय्सं माने यायेगु धयागु थःपिंसं ल्ह्वनागु पलाःया विरोधयात हे थःपिंसं हे समर्थन यायेगु थें जूवनीगु कारणं नेवाःतय्सं थुगु बन्दयात स्वीकार याये हे मफइगु छखे निर्विवाद तथ्य खः। मेखे संघीयताया विरोध यायेगु धइगु हे न्हापांनिसें एकात्मक सत्ता न्ह्याकाः देय्या बहुसंख्यक जनतायात छगू अल्पजातिया मनूतय्सं न्ह्याकाच्वंगु शासनयात निरन्तरता बीगु ज्या जूवनी। देय्या बहुसंख्यक जनतायात हाकनं भाषा, जाति, संस्कृति धर्मयात उत्पीडनय् लाकाः छगू धर्म, छगू जाति व छगू भाय्यात जक राज्यं प्रश्रय बीगु नीतियात समर्थन जूवनीगु कारणं थज्याःगु विरोध ज्यायात नेवाःतपाखें छुं नं कथं समर्थन बीगु ज्या जुइ मजिउ ।

थज्याःगु नेवाः विरोधी ज्यायात कयाः भाषा, जातिया अधिकारया निंतिं सनाच्वंपिं खलः पुचः, नकतिनि हे नेवाः स्वायत्त राज्य घोषणा यायेत सफल जूपिं सकल नेवाःत गम्भीर जुइ हे माःगु खनेदु। नेवाःतय्गु अधिकार संविधानय् हे स्थापना यायेत जूगु कुतःयात गनं नं नकारात्मक लिच्वः लाकेगु ज्या जुल धाःसा उकियात सकल नेवाःत गम्भीर ताःलाके मबीगुपाखे सक्रिय जइ हे माः ।

nshakya@gmail.com

More Stories Like this