वय्कः अरनिकोया सन्तान

प्रेमलक्ष्मी तुलाधर

किरण थें तेज दुम्ह, बुद्ध भजनया ख्यलय् लूजः थें थीम्ह, बुद्ध जीवन नाटकया क्षेत्रय् संगीतकार गीतकार जुयाः जहां थें थीगु नगु जुयाः पिज्वःह भाजु किरण शाक्य यलया कनिबहालय् मां मसीन माया शाक्य व बौ जगतराज शाक्यया कोखं वि.सं. १९९० श्रावण १० गते जन्म जूम्ह खः।
मचांनिसें भजन हालेगुली तसकं मन क्वसाःम्ह वय्कलं २०१३ सालनिसें सांगीतिक ख्यलय् पलाः तयादीगु खःसा वय्कःया थ्व पलाः आः तकं खुसिइ लः न्ह्याः थें न्ह्यानाच्वंगु हे दनि ।

बौ जगतराजया प्रेरणां वय्कः भजन ख्यलय् दुहां झाःगु खः। वय्कः भजन ख्यलय् नांजाःम्ह खःसां आपालं आधुनिक व राष्ट्रिय म्येय् नं वय्कलं लय तयादीगु दु। वय्कलं संगीतया प्रारम्भिक शिक्षा येँ पुतलीसडकस्थित संगीत महाविद्यालयय् जूगु खःसा अन वय्कःयात गुरुपिं यज्ञराज शर्मा व बुद्धरत्न तुलाधरं स्यनादीगु खः ।

खँय् भासं स्वयां नेवाः भासं अप्वः म्येँ हालादीगुलिं उलि चर्चाय् मवःगु खःसां थम्हं चर्चाय् वयेत मखुसें थम्हं बांलाक ज्या यानाः उत्कृष्ट संगीत सिर्जना यायेगु उद्देश्यं थ्व ख्यलय् ज्या यानाच्वनागु खँ वय्कलं कनादीगु दु ।

संगीत धइगु छगू देय्या वा छगू भाषाया जक मखु फुक्क हे देय्यात मदयेकं मगाःगु विश्व भाषा खः। भजन कीर्तनय् दुस्वये धुंकूपिं मनूत मेगु संगीतय् उलि वनी मखु। छाय्धाःसां भजन न्ह्यागु धर्मयागु छाय् थमजुइमा, मनूयात उकिं असीम आनन्द बी। जीवनमरणया पर्वाह मतसे मनूतय्गु ध्यान केवल जीवनया छगू ब्व जुयाः सन्तुष्ट याना बी भजनं। अथे जूगुलिं निक्वः तक एसएलसी फेल जूसां भजन त्वःते मफुम्ह किरण शाक्यं आइए पास यानाः ३२ दँ तक राष्ट्र बैंकय् अधिकृत जुयाः जागिर नयादीसां भजनं धाःसा गबलें बिस्कं च्वना मदी। अतिकं मिलनसारम्ह वय्कः लछिया प्यक्वः अष्टमी, पुन्हि, संल्हू व आमाइपतिकं थीथी विहारय् वनाः भजनय् सरिक जुयादी ।

वय्कःयात नं बाज्यापिंसं कनातःगु, राष्ट्रिय विभूति अरनिकोया पुस्ता खः हं वय्कःपिं। शायद उकिं जुइमाः अरनिको थें हे वय्कःया परिवारय् नं गुम्हं मूर्तिकार, गुम्हं चित्रकार, गुम्हं संगीतय् निपुण जुयाच्वंगु दु। किरण शाक्यं नं थःत अरनिकोया सन्तान धाये ल्वयेक मैनयागु मूर्ति दयेकादीगु दु। फुर्सद दत कि वय्कःया ल्हातं अथें हे हार्मोनियम ज्वं वनेधुंकी। वय्कलं मृदुंगा बाजं दुने च्वंगु प्राचीन लोक म्येँ न्ह्यःने हयेगुली नं यक्व मेहनत यानादीगु दु।
२०२० सालपाखे रेडियो नेपालं न्ह्याकीगु नेपालभाषाया ज्याझ्वः 'जीवन दबू' ली नेपालभाषाया ७ पु म्येँ थम्हं हे संगीतः तया हालादीगु दु। अबलय् थःगु म्येँ रेडियो नेपालं थाका हःगु हे थःगु जीवनया दकलय् न्ह्यइपुगु क्षण खः धयादी वय्कलं। उबलय् निसें वय्कलं सछिं मल्याक म्येँय् लय तयादीधुंकूगु दुसा २२ गू एल्बम नं पिहां वयेधुंकूगु दु।
चण्डालिका, विश्वन्तर, सिद्धार्थया गृहत्याग, अंगुलीमाल, उद्धार थेंज्याःगु बुद्धकालिन प्याखनय् संगीत बियाः म्येचाः नं पिकयादीगु दु। वय्कःया म्येँ थौंकन्हय् थीथी भजन खलः, रेडियो व एफ.एम.तय्सं नियमित रुपं हायेकेगु यानाच्वंगु दु।
उलि जक मखु वय्कःया म्येँ नेपाः लगायत भारतया नं थीथी भजन मण्डल व तीर्थस्थलय् हायेकेगु यानाच्वंगु दु। लिसें वय्कःया म्ये हिन्दी, जापानी, थाई भासं तकं अनुवाद जुयाः हायेकेगु ज्या जुयाच्वंगु दु ।

'विदेश वनाबलय् गौतम बुद्धया सन्तान धकाः थःत म्हय् थियाः प्रणाम याइगु बखतय् नेपालय् च्वंपिं राजनैतिक पार्टीतय्सं गौतम बुद्धयात ल्वमंकुसें ल्वानाच्वंगु खनाः मन हे खुल्ल मिनाः नुगः मछिंसे च्वना वइगु।' थःगु अनुभव कँसें वय्कलं धयादी ।

वय्कः थीथी सिरपालं नं विभूषित जुयादीगु दु। गथेकि प्रज्ञानन्द स्मृति सिरपाः, रत्नवत सिरपाः, श्री शाक्यसिंह विहार बौद्ध परियत्ति शिक्षा, श्रीघः नघः ज्ञानमाला भजन प्रतिभा, नेपाल बौद्ध परिषद्, पद्मवाती सहकारी, विश्वन्तर संगीत सिरपाः, लिसें अमेरिका व होण्डुरसं नं सम्मान यायेधुकूगु दु ।

वय्कलं भजन व संगीत जक मखु मायादेवीया जीवन लीला, बुद्धया जीवनी लिसें भजनया खुगू सफू, लुम्बिनी यात्रा सम्बन्धी सफू पिकासें च्वसापाखे नं पलाः न्ह्याकादीगु दु।
उगु बखतय् म्येँ हालेत हार्मोनियम व तबला सिंहदरवारया मूल गेटंनिसें थम्हं हे क्वबियाः झण्डा बैठकया स्टुडियो तक थ्यंकेमाःगु जुयाच्वन। थ्व ल्याखं थौंकन्हय्यापिं कलाकारतय्त ला वय्कलं तसकं हे भाग्यमानी तायेकादी।
नारायणगोपाल, नातिकाजी, भक्तराज आचार्य, कृष्णमान, तारादेवी, संगीता शाक्यया सः ययेकादीम्ह शाक्यजुया पासापिं दिपक जंगम, भरतमुनी शाक्य, ताराविर सिं, गणेश रसिक आदिपिं खः।
संगीतं मनूया प्राण रक्षा नं यायेफु धइगु धापुती वय्कःया विश्वास दु। अज्याःगु हे छगू लुमंति वय्कलं कनादी - २०३२ सालपाखे जागिरया झ्वलय् वय्कः विराटनगर झाःबलय् ट्रक ड्राइभरं मिसा छम्हेसित ज्वनाः वय्कःयात जंगल दथुइ वाना थकूगु जुयाच्वन। अबलय् अथे याये थथे याये मदयाः वय्कलं 'ए ! दूरका सितारा.....' धाःगु म्येँ हालादिल खनिं। व म्येँ न्यनाः अनया स्थानीय बयल गाडा चालकं वय्कःयात उद्धार याना बिल। 'यदि म्येँ हाले मवःगु जूसा जंगलय् हे सीगु खः ला छू छु। उकिं संगीतं हे जिगु जीवन रक्षा याःगु खः धाये जिं ला।' वय्कलं कनादी ।

संगीत प्रतिया थःगु लगाव ब्वसें वय्कलं धयादी, 'यदि सीत्ययेकाः छुं यंके नं दइगु जूसा जिं ला संगीत प्रतिभा हे यंकेगु जुइ ।'

किरण शाक्य नाइसेच्वंगु स्वभाव दुम्ह, न्ह्याम्हेसितं ग्वाहालि यायेगुली मन क्वसाःम्ह, न्हू प्रतिभायात प्रेरणा बी यःम्ह व्यक्तित्व खः ।

थःत तायाच्वंगु दुःया बारे वय्कलं धयादी, 'झीगु नेपाः देय् बुद्ध जन्म स्थल जुयाः नं बुद्ध धर्म सम्बन्धी भक्ति संगीत भजन म्यँे छपु न्यनेत शुक्रवाः अथवा दछिया छक्वः वइगु बुद्ध जयन्ती हे पिया च्वनेमाः। नेपालय् बुद्ध धर्म सम्बन्धी संघ संस्था व अन्तर्राष्ट्रिय स्तरया संघ संस्था मेमेगु धर्मया तुलनाय् द्वलंद्वः गुना हे अप्वः दःसां नं धर्म निरपेक्ष राष्ट्र धायेधुंकाः नं बुद्ध धर्म प्रचार क्वथाय् जक सीमित जुयाच्वंगु दु। पिने वयाः छुं पहल याये मफुगु खनाः तसकं दुःख ताः।'
मुस्लिम, हिन्दू, क्रिश्चियन धर्मया बारे नेपाःया हरेक टीभी च्यानल व एफ.एम.य् घण्टौं तक ज्याझ्वः प्रशारण जुयाच्वनी। तर बुद्धधर्म सम्बन्धी प्रवचन वा भजन म्येँ न्यनेत पशुपति क्षेत्र विकास कोषं प्रायोजन यानातःगु ज्याझ्वः न्यनेमाः ।

'न्हापा रेडियो नेपाल व नेपाल टिभी छगू जक दुबलय् बुद्ध धर्म सम्बन्धी सः थ्वयेकूगु तायेदु तर आः सलंसःगू एफ.एम., टिभी च्यानल दतं नं सरकारं वा संघ संस्थां थुखेपाखे पलाः मल्ह्वंगु खना। झीगु लागिं थ्व स्वयां तःगु दुःखया खँ मेगु छु दइ?' देशय् वःगु हिउपाः लिपा नं बुद्ध धर्मया अवस्था विकास मजूगु खँ निराशा प्वंकुसें वय्कलं धयादी ।

More Stories Like this