नेवाः संस्कृतिइ जुयाच्वंगु अतिक्रमण

-कृष्ण प्रजापति

देशय् गणतन्त्रया स्थापना नाप नापं स्थानीय स्वशासन व जातीय स्वशासनया खँ तीब्र ढंगं न्ह्यानाच्वंगु दु । थ्व ल्याखं स्थानीय जात्रा स्थानीय पर्व व स्थानीय नखः चखःया पूर्ण जिम्मेवारी स्थानीय निकाय व स्थानीय मनूतय्गु ल्हातय् लायेमाःगु खः । नेवाःत सांस्कृतिक रुपं तःमिपिं खः । नेपालय् गुलि नं सभ्यता व संस्कृति दु खास संस्कृति नेवाः जाति दुने हे दु । अथे जुयाः नेवाःतय्गु नखःचखः व सांस्कृतिक धरोहरय् नेवाःतय्गु हे अन्तिम निर्णय कायम जुइमाःगु खः । नापं उगु जात्रा पर्व व नखः हनेगु खँय् परम्परागत नेवाः जात्रा चले याना वयाच्वंपिनिगु राय सल्लाह कथं ज्या याना वनेमाःगु खः । तर देशय् गणतन्त्र स्थापना नाप नापं राज्यसत्ताय् दुपिं क्षेत्री, ब्रम्हूतय्गु थासय् आः गणतान्त्रिक नेपालय् न्ह्यलुवा कथं खने दुपिं ब्राम्हणतय्सं जनजातिया नखःचखःयात विस्थापित यायेकथं ज्या याना वयाच्वंगु
खनेदु ।

येँया मुख्य जात्रा कुमारीया रथ सालेगु झ्वलय् सरकारं मितब्ययिता कायम यायेगु धइगु त्वह दयेकाः अन गुथि संस्थानपाखें बिया वयाच्वंगु थीथी सुविधात कटौती यात । अथे कटौती यायेवं हे थनया नेवाःत दनाः उगु जात्रा तकं स्थगन यानाः आन्दोलनय् सरिक जूगु खः । फलस्वरुप नेवाःतय्गु उगु जात्राय् नेवाःतय्सं याःगु निर्णय सरकारं माने जुइत बाध्य जुल । थौं ताः ई न्ह्यवंनिसें पशुपतिया पुजारी जुयाच्वंपिं नेवाःतय्त विस्थापित यानाः विदेशी पुजारी तयातःगु थासय् आः गणतन्त्र नेपाःया स्थापना नाप नापं विदेशी पुजारी चीकेगु ज्या ला जुल तर उकिया थासय् पशुपतिनाप छुं हे स्वापू मदुपिं खय् ब्रम्हूतय्त पुजारी नियुक्त यानाः वर्तमान सरकारं थःपिनि ब्राम्हणवादी रुप हाकनं छक्वः उलाः क्यना बिउगु दु । अथे जुयाः नं थौं पशुपति लागाय् स्थानीय जनतां उगु प्रक्रियाया विरोधय् संघर्ष शुरु याःगु दु । तर राज्यसत्तां अन वाइसीएल छ्यलाः स्थानीय जनताया आन्दोलनयात दमनया कुतः यानाच्वंगु दु । स्थानीय जनतां थःपिनि अधिकार सुरक्षाया लागिं नं संघर्ष यायेत बाध्य जुयाच्वंगु दु ।

पशुपति देगलय् ताः ईनिसें विदेशी भट्ट तयेगु चलन जुयाच्वंगु खः । वयां न्ह्यः धाःसा नेवाः ब्रम्हूया ल्याखय् राजोपाध्यायत हे अन पुजारी कथं च्वनाच्वंगु खः । राजदरवारं हे तप्यंक नियुक्त याइगु जुयाः हिन्दू मूलयाम्ह विदेशीयात अन पुजारी नालाः झी नेपाःमित नतमस्तक जुयाच्वंगु खः । तर देशय् गणतन्त्र स्थापना नापनापं विदेशी अतिक्रमण चीकेगु बांलाःगु परिपाटी ला शुरु जुल । अथे खःसांअन देशय् कायम जुयाच्वंगु परम्परा व संस्कृति प्रति छुं भचा हे ज्ञान मदुपिं जक मखु कि पशुपतिनाप स्वापू हे मदुपिं मनूतय्त पुजारी नियुक्त याःगु खँय् धाःसा स्थानीय जनता व नेवाः समाजं आक्रोश प्वंकेमाःगु स्थिति वःगु दु । देशय् गणतन्त्रया स्थापना नापनापं स्वनिगलय् नेवाःतय्सं पलिस्था यानातःगु सभ्यता संस्कृति व कला कौशलया बैभवतायात गुलि फत उलि संरक्षण व प्रवद्र्धन यायेमाःगु खः । तर थन न्हियान्हिथं अज्याःगु अमूल्य सभ्यता व कला तना वनाच्वंगु दु ।

राज्यया हे मू दायित्वय् संरक्षण जुइमाःगु जिवीत संस्कृतियात स्थानीय जनता व गुथितय्सं संरक्षण यायेत स्वतं नं सरकारं उकियात प्रोत्साहन यायेगु पलेसा निरुत्साहित यानाच्वंगु दु । न्ह्याथे हे जूसां नेवाःत छप्पँ छधी जुयाः थःगु संस्कृति व सभ्यता संरक्षणया लांगिं ल्वायेगु छगू थप मौका थौं वयाच्वंगु दु । म्हिगः गथे खः अथे हे राज्यं छु छु धाल व व स्वीकृत यायेगु चलन थौं मदयेधुंकल । सांस्कृतिक अतिक्रमण छगू संवेदनशील खँ खः । अथे जुयाः नं थःगु मौलिक संस्कृति रक्षाया लागिं संघर्ष बाहेक मेगु उपाय दइ मखु । संघर्ष समितिं नं न्हापा अन पुजारी कथं ज्या यानाच्वंपिं राजोपाध्याय समुदायया नेवाःतय्त हे मूल पुजारी नियुक्त यायेमाःगु जायज माग न्ह्यब्वयाच्वंगु दु । तर थुगु माग प्रति नं सरकार सकारात्मक जुइ फयाच्वंगु मदु । छम्ह शोषकया थासय् मेम्ह शोषकयात स्थापना यायेगु खःसा अन विदेशीया थासय् स्वदेशी चुसाहायात तयेगुया अर्थ हे मदु ।

परम्परा संस्कृति धइगु कानून स्वयां नं चर्को जुइ । म्हिगः तक राजोपाध्याय समुदायपाखें हे पशुपतिया फुक्कं ज्या तरे याना वयाच्वंगु खःसा उमित विस्थापित यानाः विदेशी पुजारी हःगु थासय् हाकनं विदेशीयात चीकेवं हे स्वतः उमि पुर्खायात हे तयेमाःगु खः । तर ब्राम्हण जूगु ल्याखं व संस्कृत ब्वनाच्वंगु ल्याखं खसब्रम्हूतय्त पशुपतिया पुजारी व भट्ट नियुक्त यायेगु बांलाःगु चलन मदु । विवाद थन लाक्क हे लानाच्वंगु दु । अथे जुयाः आन्दोलन व संघर्षया महत्व अझ थहां वनाच्वंगु दु । तर उगु संघर्ष व आन्दोलन सुं छम्ह भ्रष्टाचारीयात फाइदा जुइकथं जुइ मजिउ । राष्ट्रयाहीतय् देशया हीतय् हे संघर्ष न्ह्यानाच्वनेमाः । विदेशीयात चीका छ्वःगु पाय्छि खयां नं विदेशी पुजारीया थासय् खस ब्रम्हूया हैकम कायम जुइगु पाय्छि मखु । उचित ब्यक्ति ल्ययेगु ज्या अनया भँडेल वा भण्डारीतय्सं यायेफु । न्हापांनिसें पुजा याना वयाच्वंपिं व पशुपतिनाप सम्बन्धित गुथि व मनूतय्गु जुइफु ।

सत्यता व संस्कृतिया च्वन्ह्याःगु विश्व सम्पदा स्थलय् लानाच्वंगु पशुपतिनाथया थ्व विवादयात राज्यस्तरं हे ज्यंकेमाःगु ई वयाच्वंगु दु । थुकी राजनीतिक हस्तक्षेप जुइ मजिउ खः तर राजनीतिक दलतय्सं थुकी चिउताः मतसें धाःसा मगाः । थ्व संघर्ष विदेशी अतिक्रमणया विरोधय् न्ह्यानाच्वंगु राष्ट्रियताया संघर्ष खः । उकिं थुगु संघर्षयात उचित रुपं बिसर्जन याये फयेकेमाः । मेपिंत मिछंके कथं मखुसें फुक्कसित कथंवंक समाधान यायेगु उपाय लुइकेमाः । फयांफिछ सुं नं विस्थापित मजुइकथं व सुं हे मबुइकथं समाधान थ्व प्रकि्रयाय् लुइके फत धाःसा कन्हय् मेमेगु जातिया संस्कृति सभ्यता व पर्व हनेगु खँय् नं राज्यपाखें म्वाः मदुगु हस्तक्षेप जुइ मखु । थ्व हे पशुपतिनाथयाके नेपाली जनतां फ्वनाच्वंगु दु ।

More Stories Like this