बन्द व चायेकेगु अन्तर्द्वन्द्वय् नेपाःमि

शिशिल चित्रकार

राज्यया विकासय् व्यक्ति व समाजया बन्द व चायेकेगु ज्याय् गज्याःगु ल्हाः दइ वा मदइ? थ्व न्ह्यसः झीसं यायेमाःगु अवस्था वःगु दु। थौं देशय् न्ह्याबलें व न्ह्यागु ख्यलय नं बन्द, हडताल, धर्ना जक जुइगु। यातायात, स्कुल कलेज, कलकारखाना, व्यापार व्यवसाय बन्दया नापनापं कार्यालय बन्दया खँ हे जक न्यनेमाःगु थौंया अवस्था दु ।

देश व समाजया विकासय् थज्याःगु बन्दं नकारात्मक लिच्वः लाकी धइगु खँ सकस्यां छप्वाः म्हुतुं धयाच्वंगु दु तर नं बन्द यायेगु ज्याझ्वः धाःसा झंझं बढे हे जुयाच्वंगु अवस्था वा धाये बन्दया अःखः कथं खोले यायेगु अवस्था धाःसा झं झं म्हो जुया वंगु दु। देय् व समाज विकासया लागिं यातायात, स्कुल कलेज, कार्यालय, सार्वजनिक सेवा जनताया सेवाय् न्ह्याबले तत्पर जुइमाःगु खः। अज्याःगु अवस्था मदइबलय् देय् व समाज मस्यंसा गय् यानाः भिनी ?

थौं झीगु देशय् वा समाजय् मनूतय् दथुइ अन्तर्द्वन्द्व दयेमाः। छु खोले यायेगु वा छु बन्द यायेगु? दक्वसिनं छप्वाः म्हुतुं धाइप हडताल बन्द यायेगु। थौं देशय् शान्ति मदुगुलिं दक्वसिनं धायेफु शान्ति खोले यायेगु (शान्तिया लँपु चायेकेगु)। तर थ्व बन्द मयायेगु व शान्ति खोले यायेगुया अन्तर्द्वन्द्वय् समाजया मनूतय्गु गज्याःगु भूमिका दयेमाः, थ्व नं बिचाः यायेमाःगु दु ।

भगवान बुद्धया सम्पूर्ण शिक्षा हे समाज, मनूतय्त भिंगु लँय् गय् यानाः यंकेगु धइगु पाखे हे केन्द्रित जूगुलिं थौं झीसं यदि धाथें हे शान्तिया लँपु चायेकेगु खःसा वसपोलया शिक्षायात ल्वःमंके फइ मखु। यदि समाज व मनूतय्सं यायेमाःगु बन्द छु अले खोले यायेमाःगु छु धइगु सीकेगु खःसा वसपोलया शिक्षा हे माःगु दु। झीसं सिउ कथं भगवान बुद्धं थीथी इलय् थीथी मनूतय्त थीथी कथंया दसु बियाः शिक्षा बियाबिज्याःगु खः। अथे हे छम्ह कुलपुत्रयात बिउगु शिक्षा थथे दु:

मलित्थिया दुच्चरितं-मछेरं ददतो मलं ।
माला वे पापका'धम्मा-अस्मिं लोके परम्हि च ।।

अर्थ: स्त्रीया मल दुश्चरित्र खः, दानया मल नुगः स्यायेगु खः, थुगु लोक व परलोकया मल पाप हे खः। (साभार: धम्मपद श्लोक २४२)

थौ झीगु समाजय् वयाच्वंगु भयावह अवस्थाया मू हुनि हे मनूतय्गु पापया कारण खः धकाः धायेगु कि मधायेगु?
अथे हे भगवान बुद्धं सुं कुल कन्यायात शिक्षा बीगु झ्वलय् बियाबिज्याःगु उपदेश खः:

नत्थि रागसमो अग्गि-नत्थि दोससमे कलि ।
नत्थि खन्धसमा दुक्खा-नत्थि खसन्त परं सुखं ।।

अर्थ: राग समान मि मदु, द्वेष समान अपराध मेगु मदु, पञ्चस्कन्ध समान दुःख मेगु मदु, शान्ति समान मेगु सुख मदु। (धम्मपद २०२)

थौं देशय् शान्तिया चाहना दक्वसिके दु तर देश समाजय् व्याप्त राग, द्वेष थेंज्याःगु मि व अपराध दयेक थ्व शान्ति गय् यानाः वइ? अले मनूतय्गु पञ्चस्कन्धय् भुले जुइगु दुःख गय् यानाः हटे यायेगु ?

थौं देश व समाज स्यंगुयात गय् यानाः भिंकेगु? शान्तिया चाहना सकसियां खः तर थुकियात गय् यानाः हयेगु? थ्व अन्तर्द्वन्द्व प्रत्येक नेपाःमितय्गु नापं मुक्कं देय् व समाजयागु खः। थ्व हयेया लागिं च्वय् धयाथे छु खोले यायेगु व छु बन्द यायेगु धइगु अन्तर्द्वन्द्वय् प्रस्ट जुइमाल ।

आः छु खोले यायेगु? स्कुल कलेज, कलकारखाना, यातायात व्यापार व्यवसाय गबलें हे बन्द मजुइक खोले यायेगु ।

छु बन्द यायेगु? म्वाःमदुगु भाषण, सभा समारोह, ज्या ख्यले मजूगु ज्याय् जुइगु लगानी, समय, घूस, भ्रष्टाचार, कमिशनतन्त्र बन्द यायेमाःगु दु। अफिस अफिसय् जुइगु कागजी प्रगती विवरणया प्रथा, पद्धति बन्द यायेगु, ज्या ख्यले मजूगु नीति कार्यक्रम दयेकेगु बन्द यायेगु, कवाडीया रुपय् परिणत जुइगु यन्त्र उपकरण मन्यायेगु, स्तरहिन भौतिक निर्माणया ज्या बन्द यायेगु। मेगु खँग्वलं धायेगु खःसा स्तरहीन ज्या यायेगु बन्द यायेगु अले स्तरीय सेवा वस्तुया उत्पादन, समाज व देय्यात भिंकेगु ज्या याइपिं जनमत तयार यायेत राज्यया मिखा चायेकेगु (खोले यायेगु) ज्या यायेमाःगु दु ।

छु खोले यायेगु व बन्द यायेगु धइगु ध्वाथुइकेत मनूतय्गु मनय् तःधंगु अन्तद्वन्द्व दु। थ्व अन्तर्द्वन्द्वय् पारंगत जुइ मफुतले खोले यायेमाःगु खँ बन्द यायेगु, बन्द यायेमाःगु खँ खोले यात धाःसा मनूया मानसिक विकास जुइ मखु। थुकिं देय् व समाज गय् यानाः विकास जुइ ?

उकिं दकलय् तःधंगु खोले यायेमाःगु धइगु ला मनूतय्गु अविद्यायात चीकेगु ज्यायात खः। भगवान बुद्धं कनाबिज्याःगु दु:

तातो मला मलतरं-अविज्जा परमं मलं ।
एतं मलं महत्वान-निम्मला होथ भिक्खवो ।

अर्थं: थ्व स्वयां नं तःधंगु मल अविद्या खः, भिक्षुपिं, तस्मातं थ्व मलयात मदयेकाः निर्मल जु। (धम्मपद २४३)
थ्व श्लोकपाखें झीसं काये फुगु शिक्षा धइगु अविद्या हे तःधंगु मल खःसा थ्व हटे (खोले) मयायेकं मनूत निर्मल नं जुइ मखु, अले थ्व लोक व परलोकया मल पाप, राग समान मि, द्वेष समान अपराधया अपराधं बिलिबिलिं जाःगु समाजय् पञ्चस्कन्या दुःख मजूसा शान्ति दइ ला ?

थौ देश व समाजयात भिंकेगु प्रत्येक मनूतय्गु कर्तब्य खःसा, दक्व मनूतय्गु हे छु खोले यायेगु, छु बन्द यायेगु धइगु छुटे याये फयेके माःगु दु। जन्म बिउपिं मांबौया ऋणं मुक्त जुइत मांबौया सेवा यायेमाः थें तुं मातृभूमि (राज्य, समाज) व पितृभूमि (थः व थःगु ज्याख्यः) या ऋण मुक्त जुइगु अवसर धइगु हे स्तरीय ज्या यायेगु गुकिं यानाः कतःयात नं शान्ति जुइ थःत नं शान्ति जुइ अले देय् व समाज नं विकासया लँपुइ लाः वनी। थुकिं हे जक व्यक्ति, देश, समाजयात भिंगु लँपुइ यंकीगु नं निश्चित दु। थुकिया लागिं प्रत्येक
मनूतय्सं छु बन्द यायेगु अले छु खोले यायेगु धइगु चिन्तन मनन यानाः कार्यान्वयन यायेमाःगु दु ।

More Stories Like this