संविधानसभाय् नेवाः पहिचान

- सानुराजा शाक्य

वर्तमान संविधानसभाय् फुक्कं दलपाखें यानाः मुक्कं ३३ म्ह नेवाः सभासदत दु । थुकी मध्ये गुम्ह (माओवादीया ४ कांग्रेसया ३ व नेमकिपाया २) जक प्रत्यक्ष निर्वाचन प्रणालीपाखें त्यानावःपिं खः । थ्व गुम्ह मध्ये न्हय्म्ह नेवाःतय्गु लागा स्वनिगः दुनें त्यानावःपि खः मेपिं निम्ह नेवाः मिल्याः यक्व दुगु थासं त्यानावःपिं खः । मेपिं फुक्कं समानुपातिक निर्वाचन प्रणालीया आधारय् नेवाः जातिया प्रतिनिधित्व यानाः संविधानसभाय् थ्यनाच्वंगु दु । थुकथं संविधानसभाय् थ्यंपिं फुक्क नेवाः सभासदत नेवाः जूगु कारणं हे संविधानसभाय् थ्यंगुलिं संविधानसभाय् नेवाःतय् सः थ्वयेकेगु जिम्मेवारी गुगुं नं पार्टीयापिं जूसां नं स्वीस्वम्ह नेवाः सभासदत हे अप्वः जिम्मेवारी खः । नेवाःतय् सः नेवाःतय् माग धइगु नेपाः देय्यात संघात्मकताया आधारय् पुनस्रंरचना यायेबलय् स्वनिगः लगायतया लागायात स्वशासनय् आधारित नेवाः स्वायत्त प्रदेश दयेकेमाः धइगु खः । थुकिया नितिं राजनीतिक ख्यलय् व जातीय अधिकारया सः ल्ह्वनाच्वंगु थीथी पुचःत जानाः नेवाः स्वायत्त राज्य मंकाः संघर्ष समिति नं कि्रयाशील जुयाच्वंगु दु । थ्व हे मंकाः संघर्ष समितिपाखें वंगु शनिवाः पोहेलाथ्व ७ कुन्हु फुक्क नेवाः सभासदिपं नाप अन्तक्रिया यायेगु तातुना छगू ज्याझ्वः जुल । फुक्क नेवाः सभासदतय्त ब्वंगु खःसां मात्र गुम्ह जक नेवाः सभासदिपंसं ब्वतिकाल । नेवाः सभासदपिं अधिक ल्याखय् उगु ज्याझ्वलय् मथ्यंगु नेवाः आन्दोलनं वय्कःपिंत मथ्यूनिगु खः वा वय्कःपिंके नेवाः जातिया कारणं सभासद जूगु खः धइगु अनुभूति मदुगुलिं खः थुइके ल्यं हे दनि ।

थनथाय् पुलांगु छगू घटना तये । ०५१ सालया मध्यावधि निर्वाचन लिपा उगु इलय् संसदय् त्यानावंम्ह नेकपा एमालेया यक्व सांसदत मध्ये छम्ह येँ नं यक्व मत कयाः त्याःम्ह कृष्णगोपाल नं खः । उगु निर्वाचन धुंकाः अल्पमतया सरकार एमालें नीस्वंगु खः । उगु सरकारया संचारमन्त्री प्रदिप नेपाल जुयाच्वंगु इलय् रेडियो नेपालं देय्या थीथी मातृभाषाया समाचार प्रसारण यायेत सुझाव बीत शंकर पोखरेलया संयोजकत्वय् छगू समिति नीस्वंगु खः । उगु समितिं थीथी मातृभाषं समाचार बीगु सुझावयात
कार्यान्वयन याये न्ह्यः हे प्रदिप नेपालया निर्देशनय् रेडियो नेपालं संस्कृत भाय्या समाचार प्रशारण याकल । फुक्क जातजातिया मन्त्री जुइगु स्वयां थः दुनेच्वंगु बाहुनवादया कारणं काचाकाचा संस्कृतं नि समाचार प्रशारण याकूगु घटनाया विशेष रुपं नेवाःतसें विरोध यात । थ्व खँयात कयाः नेकपा एमाले दुनेच्वंपिं नेवाः नेतातसें नं असन्तोष प्वंकूगु खः । थ्व हे सन्दर्भय् कृष्णगोपालं संसदय् दकलय् न्हापां जि छम्ह नेवाः अनं तिनि एमाले धकाः थःगु असन्तोष प्वंकूगु खः । तर वय्कःया उगु धापूयात एमाले दुने तसकं आलोचना यानाः एमालेया नेतृत्वं वय्कःयात ख्वाःख्वाः त्यात । तर वय्कःया उगु धापूयात पार्टी दुने दुपिं मेपिं नेवाः सांसद व जनजाति सांसदतसें एक्यवद्धता क्यनाः छप्पँ जुइ मफुगुया कारणं जुइफु अन्तिमय् वय्कलं थ्व खँय् पार्टी दुने आत्मालोचना यात । तर थौं अवस्था थ्याक्क अःखः जूगु दु । न्हापा संसदय् जि नेवाः खः धकाः पहिचान बीगु कुतःयात नं अपराध कथं स्वइगु खःसा थौं छ नेवाः जूगु कारणं फलाना पार्टीपाखें छितः सभासद् दयेकाः संविधानसभाय् छ्वया धकाः पार्टीं धाये मालाच्वंगु दु । आदिवासी जनजातिया पहिचानया निरन्तर आन्दोलनया कारणं वंगु जनआन्दोलनया दवावं यानाः संविधानसभाय् जातीय पहिचान ज्वनाः संविधानसभाय् वनेगु अधिकार दत । थ्व छगू कथं उगु इलय् कृष्णगोपालं पार्टी दुने जि नेवाः खः धाःगु कारणं कसाः नयेमाःसा थौं व हे खँया विजय जूगुया प्रमाण खः ।


संविधानसभाय् प्रत्यक्ष निर्वाचन प्रणालीया मार्फत त्यानावःपिं जक मखु दसुया रुपय् नेपाली कांग्रेसया तिर्थराम डंगोल निसें कयाः सुनदेवी जोशी तक नेवाः जूगु कारणं हे संविधानसभाय् थ्यने खन । एमालेया मंगलसिद्धिनिसें सपना मल्ल प्रधान तक नेवाः जूगुलिं हे संविधानसभाय् थ्यंगु खँ ल्वःमंके मजिउ । अथे हे संघीय व्यवस्थाया हे विरोध यानाच्वंगु दल नेमकिपाया लिला न्याइच्याई वा नेकपा संयुक्त या राधववीर जोशी वा जनमोर्चा नेपालया महासचिव नारायणकाजी श्रेष्ठ हे छाय् मजुइमाः वा नेपाः पार्टीया बुद्ध साय्मि वय्कःपिं संविधानसभाय् थ्यंगु न्हापांगु कारण धइगु हे नेवाः जूगुलिं हे खः । वय्कःपिनिगु विषेशज्ञता वा कार्य क्षमता व पार्टीया कारणत ला तपसिलया खँ जक खः । उकें संविधानसभाय् वय्कःपिनिगु प्राथमिकता थःथःगु पार्टीया एजेण्डा स्वयां नं नेवाः एजेण्डा न्हापांगु प्राथमिकता जुइमाः ।

तर मंकाः संघर्ष समितिया सभासद् अन्तक्रिया ज्याझ्वलय् नेवाः सभासदतय् न्यून उपस्थितिया कारणं हे मथ्यंपिं नेवाः सभासदय् प्राथमिकताय् नेवाः एजेण्डा मलाः धकाः क्वःछीगु याकनं जुइफु तर शंका यायेगु थाय् धाःसा मथ्यंपिं नेवाः सभासदतसें बिउगु दु । नेवाःतय्गु राज्य माः धइगु सवालय् उगु ज्याझ्वलय् थ्यंपिं मध्ये माओवादी सभासदत हितमान शाक्य, दिलिप महर्जन, राजकाजी महर्जन व भिक्षु आनन्दया प्रतिवद्धताय् शंका मदु तर नेवाः प्रदेश बीगु सवालय् स्पष्ट धारणा महःनिगु पार्टीत नेपाली कांग्रेस व एमालेया सभासदिपंसं नं नेवाःतय्गु पहिचानया आन्दोलनयात उत्र्कषय् थ्यंकेत थुकथंया संघर्ष समितिया आवश्यकताया बारे मनंनिसें थःगु खँ तयादिल । जातीय अधिकार बी धइगु खँय् नेपाली कांग्रेसयात अझं शंकाया दृष्टि स्वयेगु मत्वःतूनिगु इलय् नेपाली कांग्रेसया नेवाः सभासदतसें छपलाः न्ह्यःने च्वनाः नेवाः एजेण्डायात ल्ह्वनेगु खँ ल्हानादीगु दु । अथे हे नेकपा एमालेया सभासद सुशिलचन्द्र अमात्य व मंगलसिद्धि मानन्धरिपंसं नं नेवाः प्रदेशया आवश्यकताया जोड बियाः संघर्ष समितिपाखें ठप कार्यक्रमया अपेक्षा यानादिल । अझ सभासद् मंगलसिद्धि मानन्धरजुं ला निपलाः न्ह्यःने वनाः नेवाःतय्गु लागाय् नेवाःतय्गु जातीय पहिचान सहितया नांया आधारय् नेवाः राज्य मवल धाःसा नेवाःतय् पहिचान हे फुइगु चेतावनी बिसें नेवाः राज्य नेवाःतय्त माः हे माः धकाः बः बियादीगु तसकं च्वछाये बहःजू ।

More Stories Like this