खिउँया वंगु देश व भविष्यया कर्णधारत

- हरिकृष्ण डंगोल

नेपाः न्हियान्हिथं खिउँया वनाच्वंगु दु । खय्त ला वंगु छुं दँय् नं देश खिउँगु खः । अशान्ति राजनीतिक अस्थिरता देशया श्रीसम्पत्तिइ जनताया प्रतिनिधितय्गु लुछाचुँडी वा अन्य थीथी कारणं यानाः देश खिउँगु खः । तर मतया जः मदयाः थौंकन्हय् देश धात्थें हे खिउँयाच्वंगु दु ।

थौंकन्हय् मत मदयेकं मगाः । मत मदयेक छुं ज्या जुइ मखु । आधुनिक युगया थ्व इलय् मत मदयेका च्वनेगु धइगु निगु शताव्दी लिउने लाः वनेगु बरोबर खः । यद्यिप थौंकन्हय् देशय् मत मदु । अले कलकारखाना उद्योगं निसें कयाः छापाखानाया ज्या तकं इलय् जुइ मफुगु अवस्था दु । अथेहे फोटोकपी तयाः जीविकोपार्जन यानाच्वंपिं आम मनूतनिसें कयाः सःमिल फर्निचर ब्यूटी पार्लर थेंज्याःगु स्वरोजगारीया ज्या यानाः ज्यूताछि कमे यानाः नयाच्वंपिं मनूतय्त नापं थुकिं बांमलाक प्रभावित यानाच्वंगु दु । छगू कथं धायेगु हे खःसा मत अर्थात विद्युतय् लोडशेडिङ्ग जूगुलिं छुं नं लजगाः यानाः नया वयाच्वंपिं जनताया जीवनय् तःधंगु लिच्वः लाः वनाच्वंगु दु । अर्थात उमिगु जीवनयापन यानाः सामान्य जीवन हने दइगु मानव अधिकार नापं हनन जुयाच्वंगु दु ।

नेपाःया लागि मतया लोडशेडिङ्ग विडम्वना जुयाच्वंगु दु । लखय् राजनीति जुयाच्वनीगुलिं हे नेपालय् न्ह्याबलें विद्युत व त्वनेगु लःया कमी जुयाच्वनीगु खः धायेगु नं मयाःगु मखु । थुगुसी हे जक स्वयेगु खःसां लोडशेडिङ्ग नेपाःमिपिनिगु लागि विडम्बना जुयाः वया बिउगु दु । मध्य मस्र्याङ्दी जलविद्युत परियोजना पूरा जूगु लसताय् हतरपतर उकिया उद्घाटन यानाः आः लोडशेडिङ्ग म्हो जुइ मखुत धइगु प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डया संवोधन वःगु स्वन्हु प्यन्हु लिपा हे लोडशेडिङ्ग अप्वयेकल अझ ला लछिया दुने हे लोडशेडिङ्गया ई स्वक्वः तक बढे यानाः क्यना बिल । निश्चित रुपं थज्याःगु ज्याखँपाखें सर्वसाधारणआमजनताय् नकारात्मक सन्देश वनीगु निश्चित दु ।

नेपाःमितय्सं लोकतान्त्रिक आन्दोलनया सफलता लिपा न्हूगु नेपाःया स्वरुप स्वयेगु आशा याःगु खः । थःपिनिगु जीवनय् राजनीतिक रुपं जक मखु आर्थिक रुपं नं छुं परिवर्तन वइगु भलसा काःगु खः । अथेहे लोकतान्त्रिक आन्दोलनया नेतृत्व वर्गयापिंसं नं थ्व हे आश्वासन बिउगुखः । न्हूगु नेपाःया निर्माण नं मजूगु मखु परिवर्तन नं जूगु खः तर आमजनतां आशा याः थें छुं परिवर्तन मवल । देशय् महंगी अभाव जक अप्वया वन । अःखःबतं थौंकन्हय् लोडशेडिङ्गया कारणं आमजनताया जीवन झंझं कष्टकर जुजुं वंगु दु । छखे विश्वय् वःगु आर्थिक मन्दी मेखे नेपाःया वर्तमान अवस्था थुकिं वइगु दिनय् नेपाःमिपिनिगु
जीवनय् छु गज्याःगु लिच्वः लाकीगु खः नेपाःमिपिनिगु जीवन छु गज्याःगु अवस्थाय् थ्यनीगु खः कल्पना बाहेक मेगु याये थाकुका बिउगु दु । वास्तवय् धायेगु हे खःसा वइगु दिनय् नेपाःमिपिनिगु जीवन अझ कष्टकर जुइगु निश्चित दु । छाय्धाःसां थ्व लोडशेडिङ्ग बढे जुयाः १८ घण्टा थ्यनीगु सरकारी पक्षया हे धापू दु ।

खय्त ला नेपाःयात जलसम्पदाया दृष्टिं विश्वय् निगूगु समृद्ध राष्ट्र व एशियाय् न्हापांगु समृद्ध राष्ट्रया रुपय् नं माने याना वयाच्वंगु खनेदु । थ्व अथें धाःगु नं मखु । नेपालय् दुगु ६ हजार स्वयां अप्वः खुसिया कारणं खः । थ्व थीथी खुसिं न्ह्यानाच्वंगु जल सम्पदापाखें नेपालय् ४२ हजार मेगावाट जलविद्युत उत्पादन यायेत माःगु आर्थिकतथा प्राविधिक सम्भाव्यता दु धायेगु नं याः । अथे हे थुकी मध्यय् नं करिब २७ हजार मेगावाट जलविद्युत जक नेपाःया लागि लाभप्रद जू धायेगु याः । तर थ्व खँत थीथी
सफू कार्यपत्र वा लेखय् जक अभिव्यक्ति जुयाच्वंगु दु । छाय्धाःसां नेपालय् आःतक क्षमताया करिब ० दशमलव ३ प्रतिशत जक उत्पादन जूगु खनेदु । उकिं जलसम्पदाया दृष्टिं तःमिगु राष्ट्र माने यानाच्वंसां नेपाःमिपिंसं न्ह्याबलें विद्युत व त्वनेगु लःया अभाव फये मालाच्वंगु दु । विद्युत विकासया इतिहास स्वयेगु खःसा नेपालय् विद्युत विकासया प्रारम्भ जूगु नं थ्यंमथ्यं सच्छिदँ दत । वि.सं. १९६८ स निर्मित जूगु ५०० किलोवाट क्षमताया 'फर्पिङ्ग पावर हाउस' नेपाःया न्हापांगु जलविद्युत योजना खः । थुगु योजनां उत्पादन जूगु विद्युतयात 'चन्द्रज्योति' नं धाइगु खः ।

थथे जलसम्पदाय् तःमि देय् व करिब सच्छिदँया दुने नं १ प्रतिशत हे विद्युत उत्पादन याये मफुगु वा उत्पादन मजूगु धइगु निश्चित रुपं देश विकासया खँय् लिउने लानाच्वंगु खनेदु । अले थ्व देशया लागि लज्जास्पद स्थिति नं खः वास्तवय् मत बिना छुं नं ज्या मजुइगु थौंया आधुनिक इलय् विद्युत आपूर्तियात सहज व सरल याये मफयेकं देश विकास जुइ धइगु कल्पना यायेगु हे व्यर्थ जुइ । तर विद्युतया तसकं अभाव जुयाच्वंगु थ्व इलय् नं सरकारं विकासया नारा थ्वयेकाः आमजनतायात हाकनं न्हूगु म्हगस इनाच्वंगु दु । अझ विद्युत संकटया घोषणा जुयाच्वंगु थ्व इलय् थ्व गुलि सार्थक जुइ व उपयुक्त खः जब कि वइगु दिनय् थप लोडशेडिङ्ग जुइगु निश्चित जुइधुंकल । अले थ्वहे इलय् नँया ध्वाखा कथं कयातःगु एसएलसी जाँच नं वयाच्वंगु दु । मेपिं थीथी विद्यार्थीतय्गु परीक्षा ला द हे दनि । युवा भविष्यया कर्णधारत खः । भविष्यया कर्णधारिपं युवा विद्यार्थीतय्गु जाँचय् लाकीगु लोडशेडिङ्गया लिच्वलं उमिगु जीवनय् छु गज्याःगु लिच्वः लाकीगु खः थ्व नं थौंया मू न्ह्यसः जुयाच्वंगु दु ।

More Stories Like this