स्वायत्त राज्य घोषणाया झ्वलय् नेवाः

सानुराजा शाक्य

थीथी स्वायत्त राज्य घोषणाया लिच्वः छु जुइ आः थत्थें अनुमान याये थाकु। तर राजनीतिक दलनिसें थीथी समुदायया मंकाः संगठनतसें स्वायत्त राज्यया घोषणा यानाः थःगु पहिचान सहितया राज्यया दावी यानाहःगु दु। खय्त ला थुकथंया दावी व प्रचार निक्वःगु जनआन्दोलनंनिसें हे वःगु खः। स्वायत्त राज्यया घोषणा यायेगु ज्या निगू कथंया संगठनतसें यानाच्वंगु दु। न्हापांगु पक्ष थःगु जातीय पहिचानया आधारय् स्वायत्त राज्यया पक्षय् दुपिं थीथी राजनीतिक पार्टी व बिचाःनाप सत्तीगु मंकाः संगठनत गथे नेवाः स्वायत्त राज्य मंकाः संघर्ष समिति, ताम्सालिङ्ग संयुक्त संघर्ष समिति, किराती व लिम्बु जातिया संयुक्त मोर्चात। मेखे पार्टीगत ढंगं एनेकपा (माओवादीं) थःगु आन्दोलनया छगू ब्व कथं गणराज्यया घोषणा यानाच्वंगु दु। थुकथंया राज्य घोषणा ठीक कि बेठीक धयागु खँय् विवाद व वहस नं जुयाच्वंगु दु। सरकारय् दुपिं मन्त्री प्रधानमन्त्रीतसें गणराज्यया घोषणा यानाः सरकारं संविधान उल्लंघन यानाच्वन, संविधानसभां संविधान मच्वयेकेगु ज्या, संविधानसभाया अपमान, शान्ति सम्झौताया उल्लंघन जुल धकाः विरोध याना जूगु खने दत। राष्ट्रपतिं तकं थुकथंया ज्यां गम्भीर लिच्वः वयेफु धकाः प्रधानमन्त्रीयात सःताः थःगु सरोकार क्यन धइगु समाचार नं बजारय् दु ।

संविधानसभां संविधान च्वयाः जनतायात बीमाःगु ई खुला जक ल्यं दनि। तर दलतय् दथुइ खने दुगु असमझदारीया कारणं संविधान इलय् मवइगु सम्भावना अप्वया वनाच्वंगु दु। थुकिं यानाः जातीय आधारय् संघीय इकाइया विभाजन जुयाः थःपिंत न्याय जुइ धकाः आशा यानाच्वंपिं आदिवासी जनजाति पुचः पियाच्वनेगु मानसिकताय् मदु। उकिं उज्वःगु जनजाति पुचःतसें फुक्क पक्ष दुथ्याःगु संघर्ष समिति दयेकाः संघर्षया ज्याझ्वः यानाच्वंगु खः। थ्वया हे दथुइ एकीकृत नेकपा (माओवादीं) थःगु आन्दोलनया झ्वलय् गणराज्य घोषणा कार्यक्रम पित हल। माओवादीया गणराज्य घोषणाप्रति विपक्षीतसें विरोधया सः तल धाःसा आदिवासी जनजाति समुदायतसें घोषणा प्रति नकारात्मक मजुइगु बरु माओवादीं घोषणा याइगु राज्यया सिमाना थःपिनिगु माग कथं वः कि मवः धइगु खँय् हे अप्वः ध्यान बिउगु खनेदत ।

माओवादीं गणराज्यया घोषणा याये न्ह्यः हे थःपिंसं हे न्हापा घोषणा यानाः क्रेडिट कायेगु कथं ताम्सालिङ्गं कार्तिक २१ गते घोषणा यात। तर माओवादीं गणराज्य घोषणाया ज्याझ्वः लित कायेवं छुं राजनीतिक दल व सरकार लय्ताःगु खनेदत धाःसा जनजाति समुदाय दथुइ 'का, माओवादीं नं जनजातिया मुद्दा त्वःतल, आः थःपिंसं हे जातीय अधिकारया ध्वाँय् ल्ह्वने माली' धकाः जनजातितय् मंकाः संघर्ष समितितसें थःगु हे कथंया स्वायत्त राज्य घोषणाया ज्याझ्वःत पित हल। थुकथं स्वायत्त राज्य घोषणा यायेत्यंगु जातीय समुदाय नेवाः नं खः। माओवादीं गणराज्य घोषणाया ज्याझ्वः लित काःगु व ताम्सालिङ्गं नेवाः लागायात तकं थःगु राज्य दुने लाकाः ताम्सालिङ्ग राज्यया घोषणा याःगुलिं नेवाःतय्त बिस्कं नेवाः राज्यया घोषणा याकेत बाध्य याका बिउगु धाःसां जिउ। तर लिपा माओवादीं हानं गणराज्य घोषणाया ज्याझ्वः हयाः थौंकन्हय् उकियात निरन्तरता नं बियाच्वंगु दु। तर माओवादी वा जातीय मोर्चातसें यानाच्वंगु स्वायत्त राज्यया घोषणा प्रचारात्मक जक खः। स्वायत्त राज्य घोषणाया तप्यंक स्वापू समानान्तर सरकार गठन तक जुइमाःगु खः। जनजातिया संयुक्त संघर्ष समितिपाखें यानाच्वंगु थुकथंया घोषणा नितान्त स्वायत्त राज्य व उकिया सिमानाप्रति सरोकार क्यनाः संविधानसभा व सरकारया ध्यान सालेगु तह नं पिने वंगु मदु। मेखे माओवादीया घोषणा नं प्रचारात्मक जक खः समानान्तर सरकार दयेकेगु झ्वलय् मखु धकाः धया हे च्वंगु दु। माओवादीया आन्दोलनयात जनस्तर तक थ्यंकेगु आकर्षक ज्याझ्वः कथं जक थुकियात हःगु खँय् शंका मदु ।

स्वायत्त राज्य घोषणाया सवालय् नेवाःतय् दथुइ म्हतिं म्हतिं छाय् यायेमाःगु धकाः नं न्यनेगु याः। छखे पुस १ गते माओवादीया नेवाः गणराज्य घोषणा व मेखे पुस ११ गते नेवाः स्वायत्त राज्य मंकाः संघर्ष समितिया दशरथ रंगशालाय् जुइगु नेवाः राज्यया घोषणां नेवाःतय्त अलमल नं याःगु खनेदु। संघर्ष समितिपाखें न्हापां ला पुस ११ गते न्ह्यः हे माओवादीं नेवाः राज्य घोषणा याना मबिउसा जिउ धइगु बिचाः हःगु खः। थुकिया बारे माओवादी आन्दोलनया कमाण्डर डा. बाबुराम भट्टराईनाप नं संघर्ष समितिं खँ ल्हाःगु खः। विशेष यानाः नेवाः मुक्ति मोर्चाया नेवाः कार्यकर्तायात निगू ज्याझ्वलय् नं ई बी मालीबलय् थाकुइगु खनाः १ गतेया पलेसा ११ गतेया मंकाः घोषणाय् हे थःपिंत पाये दुसा जिउ धइगु बिचाः खः। तर आः थत्थें माओवादीं १ गतेया नेवाः गणराज्य घोषणा लित काइगु सम्भावना मदु। तर नेवाः राज्य घोषणाया प्रकृति व थःथःगु महत्वया कारणं म्हतिं म्हतिं राजनीतिक दलतसें नेवाः राज्यया घोषणा याःसां छुं मपाः। थुकिं यानाः सम्बन्धित राजनीतिक दलतपाखें नेवाः राज्य प्रति सार्वजनिक प्रतिवद्धता वःगु जुइ। गुकिं यानाः नेवाः राज्यया सुनिश्चितता पक्का जुइ ।

माओवादीया गणराज्य घोषणा स्वयेबलय् विवादास्पद व आलोचित खने दुसां प्रचारात्मक अवस्थाय् तक थुकियात मखु कथं कायेमाःगु मदु। बरु एमाले, कांग्रेसं नं फुसा थःपिनि राज्यपुनर्संरचना सम्बन्धी अवधारणा कथं जनमत थुइकेगु कथं राज्य घोषणाया प्रचारात्मक ज्याझ्वः यायेमाः तर अःखतं माओवादी ज्याझ्वःया विरोध याना जुल। अथें नं संघीयता व राज्य पुनर्संरचना प्रति दृष्टिकोण मगाःगु वा मदुगु धकाः आलोचित जुयाच्वंगु पार्टीतसें थःपिनि अवधारणा जनताया दथुइ हयेगु कथं थुकथंया ज्याझ्वः हयेमाःगु खः। तर राजनीतिक दलतसें हे यायेमफुसां नेवाः स्वायत्त राज्य मंकाः संघर्ष समितिइ दुथ्याःगु माओवादी, कांग्रेस, एमाले व नेपाः पार्टीया नेवाः संगठनत जानाः यायेत्यंगु पुस ११ या नेवाः राज्य घोषणाय् थः समर्थक व कार्यकर्तातय्त सक्रिय जुइत आह्वान यानाः नं नेवाः जनताया दथुइ थःपिनिगु नेवाः राज्य प्रतिया समर्थन क्यने जिउ ।

More Stories Like this