सर्गतं तना वन सत्वतारा

सुरेन्द्रमान वज्राचार्य

सत्वतारा। नेवाः बौद्ध ख्यलय् थ्व नां मसिउपिं दइ मखु। पूरा नां खः सत्वतारावज्र वज्राचार्य। वसपोलया म्हसीका थीथी कथं दु - वज्रयानी चचा म्येँया ज्ञाता, हनुमानध्वाखा कालभैरवया मूल पुजारी, बौद्धतय् राष्ट्रिय संगठन धर्मोदय सभाया धर्मानुशासक, वज्राचार्य संरक्षण गुठीया निवर्तमान उपाध्यक्ष, हाल विशेष सल्लाहकार, दथुपुई आचार्य गुठीया संस्कृति तथा संरक्षण समितिया पदेन दुजः, वज्रयानी दीक्षा गुरु, रत्नकीर्ति महाविहार (मखं बहाः)या चक्रेश्वर आजु इत्यादि। संक्षेपं धायेगु खःसा नेपाःया वज्रयानी बौद्धधर्मय् मदिक्क छुं न छुं यानाच्वनीम्ह छम्ह बौद्ध गुरुजु व थःगु विहार नापनापं सम्पूर्ण नेवाः बौद्ध ख्यःया थकालीम्ह थपाजु। वसपोलया जीवनया पुर्वाद्ध इलय् न्ह्यागु कथंया किपा दुगु जूसां उत्तरार्द्ध इलय् नेवाः बौद्ध जगतय् छम्ह धिसिलाःम्ह थां जुयाबिज्याःगु खः ।

वसपोल वंगु यःमरि पुन्हि कुन्हु थःगु नश्वर देह त्वःताः दिवंगत जुयाबिज्याःगु जुल। बुद्धधर्म कथं यक्व आयु दइगु, सरल सहज मृत्युवरण यायेगु, पुन्हिबलय् प्राण त्याग यायेगु इत्यादि भिं (शुभ) लक्षण माने यानातःगु जुल। पुण्य संभारया हुनि जक थथे जुइगु विश्वास यानातःगु दु। आः झीके वसपोलया लुमंति बाहेक मेगु मदइगु जुल। तर वसपोलं बौद्ध धर्मय् यानाबिज्याःगु थीथी ज्या वा योगदान सदां स्मरणीय जुयाच्वनी ।

वसपोल सत्वतारा वज्रया जन्म वि.सं. १९७६ कार्तिक कृष्ण प्रतिपदा कुन्हु येँया मखं त्वालय् अबु बालक वज्र (चिनीकाजी गुरुजु) व मां श्रीमाया (झ्यापु नानी) या कोखं निम्हम्ह काय कथं जूगु खः। वसपोलया बाल्यकाल व युवावस्था अःपुक व्यतित जुल। जीवनोपयोगी आधारभूत साधनया अभाव अपाय्च्वः फये म्वाःम्ह वसपोलया वयस्क काल धाःसा तसकं संवेदनशील व उत्तरदायीपूर्ण जुल। नामं न मोति, धाथें मोति समान जुयाच्वंम्ह थः याकः काय ल्याय्म्हबलय् हे क्यान्सर ल्वचं मदुगुलिं कायया जहान परिवार समेतया जिम्मेवारी कयाः छय्पिं ब्वलंकेगु उत्तरदायित्व वसपोलया ब्वहलय् लाः वल। वृद्धकालय् कायया सेवा कायेगु पलेसा थप जिम्मेवारी क्वबी माःगु बाध्यतायात वसपोलं सहज रुपं कयाः विचलित मजुसे निर्वाह यानाबिज्यात। छ्यपिंत काय, म्ह्याय् भाःपाः यानाबीमाःगु फुक्क कर्म पूवंक यानाबिज्याःगु जुल। थःगु पारिवारिक दायित्वया रुपय् यायेमाःगु कर्तव्यया नापनापं वसपोलं थःगु जीवनय् ई व्यतीत यायेगु माध्यम दयेकाबिज्यात - बुद्ध धर्मया थीथी क्रियाकलापय् संलग्न जुयाः। वज्राचार्य गुरुजु जूगु कारणं यायेमाःगु कर्म काण्डत लिसें वसपोलं बौद्ध आचार्यत, विद्धानतनाप संगत यासें थःगु छेँय् न्ह्याबलें जमघट यानाः थीथी बौद्ध क्रियाकलाप यानावनेगु वसपोलया दिनचर्या जुयावन। नेपाःया वज्रयानी बौद्ध अभ्यासय् कर्मकाण्ड पुजा आजा, ध्यान योगया विशेष महत्व दु। बौद्ध धर्म ज्ञानयागु मार्ग जूसां बहुसंख्यक बौद्ध अनुयायीत अशिक्षित व निरक्षर जूगु अवस्थाय् उमित छधी छप्पँ याना तयेगु वा बौद्धधर्म नेपाः गालय् ल्यंका तयेगुली थुज्वःगु बौद्ध धर्मकाण्ड, पुजा आजा इत्यादिया महत्व दुगु जुल। तर थुज्वःगु कार्यक्रम यायेत यक्व खर्च मालीगु व न्हूगु पुस्तां थुकियात निरर्थक समेत तायेका हःगुलिं थुज्वःगु बौद्ध कार्यक्रम म्हो जुजुं वनाच्वंगु जुल। थुज्वःगु अवस्थाय् वज्राचार्य, शाक्य लगायत वज्रयानी उपासक उपासिकापिंसं परम्परागत अभ्यासय् ब्वति कायेगु अवसर चूमलानाः नेपाःया मौलिक बौद्ध धर्मय् सःसिउपिं झन झन म्हो जुया वंगु वास्तविकता सकस्या सिउगु खँ खः। थुज्वःगु परिस्थितिइ खर्चया चिउताः मयासे मदिक्क छुं न छुं बौद्ध कार्यक्रम बियाच्वनीम्ह व थुज्वःगु कार्यक्रमय् ब्वति कयाच्वनीम्ह बौद्ध अभ्यासी खः सत्वतारा वज्र। थुज्वःगु वज्रयानी कार्यक्रम संचालन यायेगु निंतिं वसपोलं थःगु बागबजार स्थित छेँया छकू क्वथा आगं थें दयेकाः वज्रयानी प्रशिक्षण केन्द्र थें छ्यला वयाच्वंगु खः। थ्व हे दँय् वसपोलं नेपाःया वज्रयानी परम्परा कथं 'देखा' अभिषेक बीगु ज्याझ्वःया ग्वसाः ग्वयाः जिज्ञासुतय्त दीक्षा बियाबिज्याःगु खः। थुज्वःगु 'देखा' वसपोलं न्हापा नं बियाबिज्याये धुंकूगु खः। गुइदँ पार जुइधुकूम्ह वसपोलया जोशजागर न्ह्याबलं च्वन्ह्यानाच्वंगु खनेदु। प्यदँ न्ह्यव लोटस रिसर्च सेन्टरया नेतृत्वय् वीरेन्द्र अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलन केन्द्रय् जूगु प्यक्वःगु नेपाःया बौद्ध सम्पदा सम्बन्धि अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलनय् वसपोलं ब्वति कयाः 'नेपाःया बौद्ध धर्मय् मृत्यु संस्कार' शीर्षकया ज्यापौ न्ह्यब्वसें देशी व विदेशी बौद्ध विद्धानतय् दथुइ दं बिज्याःगु खः। छम्ह सक्षम बौद्ध अनुयायीं यायेमाःगु दानपारमिता चर्या कथं इलय् ब्यलय् बौद्ध भिक्षु, गुरुजुपिंत दानयायेगु जक मखु तःधंगु पंजरा (महा पञ्चदान) उत्सव समेत आयोजना यानाबिज्यायेधुंकुम्ह जुल वसपोल।ततःधंगु वज्रयानी पूजा समारोहय् वसपोलया उपस्थिति अनिवार्य जूवन। चचा म्येँ हालेगुली वसपोलया विशेष दक्षता दुगु जुल। वसपोलं सहभागी जुयाबिज्याःगु विशेष पूजाआजा मध्ये गुह्येश्वरीइ दिगाचार्य जुयाः यानाबिज्याःगु पुजा, प्रत्येक झिंनिदँय् छकः जुइगु बेसः (विजेश्वरी योगिनी) द्यःया कलेवर हिलीगु व छतिसामथ (३६ सम्बर) पुजा, अथेहे सक्व वज्रयोगिनीया कलेवर हिलीगु झिंनिदँय् जुइगु मेला पुजा आदि उल्लेख यायेबह जू। खुलाय् छकः निरन्तर रुपं नेपाःया प्यम्ह योगिनीपिं (फम्पि वज्रयोगिनी, विजेश्वरीयोगिनी, सक्व वज्रयोगिनी व गुह्येश्वरी) या विशेष पूजा नं वसपोलपाखें जुया वयाच्वंगु खः। बौद्ध सफू प्रकाशन याना वनेगु लँपुइ नं वसपोल च्वन्ह्याः। प्रचलित नेवाः बौद्ध सफूत गथे कि पञ्चरक्षा, भद्रचरी प्रणिधान थेंज्याःगु थीथी सफूत वसपोलया प्रकाशकत्वय् निरन्तर प्रकाशन जुया वयाच्वंगु खः ।

उमेरय् नं ज्याथःम्ह, स्वकः ज्याजंक्व तकं खने धुंकूम्ह, थीथी ज्याझ्वः यानाः बौद्धधर्मय् न्ह्याबलें तिबः बियाः नेवाः बौद्ध धर्मया सर्गतय् धाथें नगु थें थिनाच्वंम्ह व्यक्तित्व सत्वतारा वंगु यःमरि पुन्हि (नेपाल संवत् ११३० थिंलाथ्व १५, बुधबाः) तदनुसार मंसिर १७, २०६६ कुन्हु ९१ दँया वैंसय् मंत। वसपोलया जहान, निम्ह भौपिं, स्वम्ह मिजं छय्, स्वम्ह मिसा छय्पिं दी। वसपोलपाखें न्ह्याका वयाच्वंगु नेवाः बौद्धमय वातावरण बुलुया वंगु दु। दिवंगत जूगु निन्हु लिपा शुक्रवाः कुन्हु वसपोलया पार्थिव शरीरयात वज्रासनय् तयाः वज्रयान बौद्ध धर्म परम्परा कथं गुरुजुपाखें ताःहाकःगु पूजा पाठ, ध्यान यानाः उल्कान्ति चर्या यासें सकल जहान परिवार दुजः, गुथियार, थःथिति, स्वजन, बौद्ध विद्धानत, जजमानपिं, उपासिका उपासक सहित जानाः वसपोलया बागबजारस्थित छें सिथं वनाः विजेश्वरीया कर्णदीपय् दाह संस्कार याःगु जुल। वसपोलया निधनं नेवाः बौद्ध सर्गःया छगः जहांथीगु नगु सत्वतारा लुकुं बिउगु दु ।

(च्वमि मदुम्ह सत्वतारा गुरुजुया भिन्चा छय् अले लोटस रिसर्च सेन्टरया सदस्य सचिव खः।)

More Stories Like this