अखण्ड नेपालया परिकल्पना

कृष्ण प्रजापति

नेपाः बहुजाति, बहुभाषा व बहुसंस्कृति दुगु देश खः। उकिं थनया एकता व अखण्डता धइगु हे थथे विविधताय् एकता हे जक खः। छगू जातिं मेगु जातियात याइगु शोषण दमन व अत्याचार मजुइकेगु निंतिं थन थीथी भाषाभाषी व जाति दथुइ एकता व समझदारी कायम जुइमाः। अथे जुइ मफुत धाःसा थन जातजाति व भाषाभाषीया दथुइ बेमेल कायम जुइगु सम्भावना ब्वलनी। उकिं यानाः देशय् जातीय दंगा तकं जुइगु सम्भावना दइ। अथे जुयाः हे देशय् थीथी जातजाति व भाषाभाषीयात सही मूल्यांकन जुइगु कथं राज्यया विभाजन जुइमाः। स्वनिगः न्हापांनिसें नेवाः भूमि कथं परिचित थाय् खः। अथेहे स्वनिगःया जःखः तकं नेवाःत सघन रुपं उपस्थिति दुगु थाय्त आपालं दु। थ्व ल्याखं स्वनिगः व स्वनिगः जःखःया विकास निर्माण व संरचनाय् थनया आदिवासी भूमिपुत्र नेवाःतय्गु उलि हे च्वन्ह्याःगु योगदान दु। अथे जुयाः थनया थीथी प्रशासनिक हैसियत नं नेवाःतय्गु हे अधिनय् लायेमाः। थ्व स्वशासनया महत्वपूर्णं पक्ष खः ।

खः, थौं वयाः थीथी कारणं येँ यलय् ३५/३६ प्रतिशत व ख्वपय् ५३ प्रतिशतया ल्याखय् नेवाःत दनि धाइ। अथे धइगु स्वनिगलय् हे मेमेपिं जाति स्वयां नेवाःतय्गु ल्याः अल्पमतय् लायेधुंकूगु दु। थज्याःगु इलय् हे नेवाः स्वायत्त राज्य कायम लायेगु निंतिं थौं तमाम नेवाःत छथाय् मुनाः न्ह्यचिलाच्वंगु दु। नेवाः राज्यया अवधारण जरुर नं न्हापां नेकपा (माओवादीं) हःगु खः। थौं उकी एमाले व नेपाली कांगेस थेंज्याःगु प्रजातान्त्रिक शक्तिं नं साथ बीधुंकूगु दु। वास्तवय् थ्व देश थीथी जाति व भाषाभाषीया देश जूगुलिं यानाः जातीय स्वतन्त्रतायात क्वत्यलाः राष्ट्रया उत्थान जुइ फइ मखु। तर थन नेवाः राज्य धायेवं नेवाःतय् हे जक थः ययःथें याइगु थाय् कथं नं थुइकेत स्वयाच्वंपिं दु। अथे जुयाः नं नेवाः राज्य कायम जुइ मजिउ धाइपिं झी नेवाःत हे दु। चाहे व गैर नेवाः थजु वा नेवाः हे थजु, मेपिंत क्वत्यलेत स्वइपिं जूसा उकिया विरोध याये नं माः। तर थःगु जातिया गौरव थकायेगु निंतिं सना जुइगु मौलिक अधिकार सकलें जातियात दये हे माः ।

वइगु पुस १ गते माओवादीं नेवाः राज्य घोषणा यायेगु ज्याझ्वः क्वःछिनातःगु दुसा नेवाः स्वायत्त राज्य मंकाः संघर्ष समितिं धाःसा वयां झिन्हु लिपा पुस ११ गते कुन्हु नेवाः राज्य नेपालमण्डल घोषणा यायेगु ज्याझ्वः क्वःछिनातःगु दु। थथे निगू घटकं निक्वः यानाः नेवाः राज्य घोषणा यायेगु क्वःछिनातःगु दुसां थवंथः थ्व विरोधाभाषपूर्ण धाःसा मखु। छगुलिं मेगुयात ग्वाहालि यायेगु निंतिं हे थथे जुयाच्वंगु माओवादीं हे स्वीकार यानाच्वंगु दु। अथे जुयाः नेवाः राज्य घोषणा थौंया आवश्यकता जक मखु कि बाध्यता नं जुयाच्वंगु दु। संविधानं हे नेवाः राज्य किटान यानाः उमिगु मौलिक हक अधिकार सुनिश्चित याना बिउगु खःसा अथे नेवाः राज्यया घोषणा नेवाःत थःपिं जक च्वनाः याये म्वाःलीगु खः। तर थौं संविधानसभां नेवाः राज्यया घोषणा नापनापं थीथी कथंया आपालं ज्यात याये मफयाच्वंगु स्थिति दु। थथे नेवाःत जानाः नेवाः राज्य घोषणा याये धुंकाः उकियात हे संविधानसभां मान्यता बीकेगु नं कुतः जुइमाः।
वर्तमान प्रशासनिक भूभाग कथं झिंछगू जिल्ला दुनेया थीथी लागायात नेवाः राज्यया सिमांकन यानातःगु दुसा उकी दुने लाःगु च्यागू जिल्लाय् हाकनं न्हापा हे ताम्सालिङ राज्य धकाः तामाङ जातिं थःपिनि राज्य घोषणा याना तयेधुंकूगु दु। राज्य व उपराज्य विभाजन यानाः फयांफछि छुं ल्वापुख्यापु मदइगु कथं अखण्ड नेपालया कल्पना यानाः जक थुगु राज्यया घोषणा यायेमाःगु दु। थ्व कर्तब्यपाखें धाःसा नेवाः स्वायत्त राज्यया पक्षपाटीत गबलें नं लिचिले मजिउ। गुलिं नेवाःतय्सं नं नेवाः राज्य बारे मथूनि। अथे धइगु नेवाः राज्य जुइवं पिनं वइगु थीथी सामान दुहां मवइगु खःला वा आः गुगु सुख सुविधा झी स्वनिगः व स्वनिगः जःखःया नेवाःतय्सं चूलाकाच्वंगु खः, उकी हे झन जक सुविधा कटौती जुइगु खःला धकाः बिचाः याइपिं नं दु। तर खँ अथे मखु। खँ थुइकेगु ज्या याये मफुगुलिं हे जक नेवाः राज्य जुइवं वा जातीय राज्य जुइगु देश हे विखण्डन जुइ वा थीथी कथंया समस्या वइ धइगु मान्यता दयाच्वंगु खः। जातीय राज्य जुइगु इलय् देश विभाजन मखु कि देशयात क्वातुकेगु शक्ति चूलाइ। बरु स्वनिगलं पिने वने दइगु कथं नं विभाजन जुइ मखु। अथे जुइ मफुगुलिं यानाः आः हे गुलिं थाय् एकीकृत वा केन्द्रीकृत शासनया कारणं अलग्ग हे संसार थें जुयाच्वनेमाःगु स्थिति दु ।

नेवाः जातीय राज्य कायम यायेगु खःसा न्हापां नेवाःत संगठित जुइमाःगु अवस्था दु। थन थवंथः विभक्त जुयाः नेवाः राज्य कायम याये फइ मखु। २०२२ सालय् नेवाःतय्त याःगु दमनया इलय् गथे नेवाःतय् दथुइ जागरण वःगु खः आः नं अथे हे नेवाःतय् दथुइ जागरण वयेमाः। नेवाः राज्य दुसा हे जक नेवाः संस्कृति दइ व नेवाः भाषायात अझ उच्च स्थानय् थ्यंकेफइ धइगु मान्यता जातीय राज्यं बीमाः। झीगु देशय् नेवाःत हे दकलय् उच्चस्तरय् म्वानाच्वंपिं खः। उमिगु रहन सहन व मानमर्यादायात अझ च्वन्ह्याकेत हे नेवाः राज्यया अवधारणा वःगु खः। थन संघात्मक राज्यं हे जक देशयात विकास याये फइ धइगु मूल मान्यता संविधानं स्थापित यायेधुंकूगु दु। अथे जुयाः राज्य विभाजन यायेगु इलय् नं अज्याःगु हे जाति भाषा व क्षेत्रया आधारय् विभाजन यायेगु खँ न्ह्यःने वयाच्वंगु दु। थथे मंकाः संघर्ष समिति नीस्वनाः थीथी गोष्ठी व अन्तर्क्रिया जुयाच्वंगु इलय् हे सही ढंगया जातीय राज्यया निंतिं नेवाःतय्सं पहल यायेमाः। मखुत धाःसा मेमेगु जातिं नेवाः जातियात म्हिगः गथे क्वत्यला तःगु खः आः नं उगु क्रम जारी हे जुइ। नेपाः अखण्ड नेपाः जुइ फइ मखु। अखण्ड नेपाः दयेकेगु निंतिं नं नेवाः राज्य दये हे माः ।

More Stories Like this