हुसुलुं पुयाच्वनागु अनुभव जुइ

नर्मदेश्वर प्रधान

महात्मा गान्धीया बाणी संग्रह। नेपाली भाषाय् अनुदित। सफुली विमर्शया कार्यक्रम। डिल्लीबजाः। गान्धी वाणीया बारे चर्चा जुइ। गान्धीया सन्दर्भय् अहिंसाया खँ वइ। हरिजनतय् खँ हइ। चर्खाया चर्चा जुइ। थ्व स्वाभाविक खः। गान्धीया विषयय् खँ ल्हायेत विद्वान जुइम्वाः। सामान्य मनूतय्सं नं गान्धीया बारे सिउ। खँ ल्हायेफु।
विमर्श कार्यक्रमय् विद्वानतय् उपस्थिति दइ। थीथी ख्यलं चर्चा जुइ। न्यनीपिं जिज्ञासु जुइ। विषय ला वहे जुइ। अहिंसा। हरिजन ।

गान्धी छम्ह आदर्शवादी। जीवन गुकथं न्ह्याकेगु? सत्य छु खः? थ्व खँय् गान्धीया थःगु नियम आदर्श दु। अंग्रेजी साम्राज्यया सुर्द्यः गबलें बी मखु। विश्वया आकासय् थ्व सदां थिनाच्वनी। थज्याःगु गर्वं संसारया तःधंगु भूभागय् राज यानाच्वंगु अंग्रेजी साम्राज्य शक्तियात बिना अस्त्रशस्त्र गान्धीं क्वःथला बी। अहिंसाया बलं। अहिंसाया पाठ भगवान बुद्धं बीधुंकूगु खः। अहिंसाया दर्शन गान्धीया मौलिक मखयेफु। तर भयानक औपनिबेशिक शक्तिया हाथ्याया सामना गान्धीं अहिंसा दर्शनया लिधंसाय् याइ। अहिंसा दर्शनया व्यावहारिक प्रयोग गान्धीं गुकथं याइ। लुमंकेबहः जुइ। गान्धीया महानता उकी दइ। आदर्शया खँ ल्हाइपिं यक्व दइ। तर व्यवहारय् अथे जुइ थाकुइ। गान्धीया खँ अथे मखु। गान्धी आदर्शवादी जक मखु। व्यवहारवादी नं जुइ ।

गान्धीयात उत्तर आधुनिक मिखां नं स्वयेफु। तर्क वइ। डा. संजिव उप्रेति। उत्तर आधुनिक सोचया छम्ह विशेषज्ञ। डा. उप्रेतिं धाइ - 'गान्धी आदर्शवादी खः। तर जड आदर्शवादी मखु।' उत्तर आधुनिकवादीतय्सं सत्ययात जड खंकी मखु। तरल तायेकी। गान्धीं आत्मकथा च्वःगु दु। अंग्रेजी भाषाय् थुकिया नां - ''माई एक्सपेरिमेन्ट वीठ ट्रुथ''। सत्यया प्रयोग। गान्धीं सत्य नाली। तर थ्वयात अन्धानुसरण खंकी मखु। प्रयोग तायेकी। गान्धीया थ्व प्रयोगवाद दृष्टि। थुकिं उत्तर आधुनिक लक्षण पुष्टि जुइ ।

अन च्वच्वं जिं नं सफू स्वये। गान्धीया छगू धापू। बिस्कं ताइ। 'कायरता व हिंसा दथुइ छगू विकल्प ल्यये माःसा जिं हिंसाया समर्थन याये।' अहिंसावादी गान्धीया थ्व उक्ति हिंसावादया समर्थनय् खने दइ ।

मनूतय्सं धाइ - ''मजबुरी का दुसरा नाम गान्धी।'' मजबुरी, कायरता, कमजोरीया पयार्यवाची खः अहिंसा। कमजोर परिस्थितिइ मनूतय्सं अहिंसाया आदर्श क्यनी। क्यने माली। गान्धीयात थुकथं अर्थ छ्याइपिं नं दु। तर गान्धीया अहिंसा थ्व अर्थय् मखु। भय व त्रासया बसय् अहिंसक जुइगु कमजोरी खः। कायरता स्वयां हिंसा ग्राह्य जुइ। गान्धीं स्पष्ट धाइ। थ्व धापुतिं सीदइ, गान्धीं अहिंसायात निरपेक्ष खंकी मखु। सापेक्ष तायेकी। गान्धीया सापेक्षिक अभिव्यक्तियात कयाः हे डा. संजिवं गान्धीयात उत्तर आधुनिक खंकूगु जुइमाः। जिं अनुमान याये ।

मार्क्सवादी चिन्तक प्रदिप ज्ञवालीं गान्धीया अहिंसावादयात मार्क्सवाद कथं विश्लेषण याइ। वय्कःया व्याख्या नं सापेक्षवादय् आधारित खने दइ। धाइ, मार्क्सवादया हिंसा प्रतिया आस्था निरपेक्ष जुइ। वर्गीय विभेदं ग्रस्त समाजय् शोषकतय्सं हिंसाया बलं दमन याइ। हिंसाया लिधंसाय् शोषण यानाच्वंपिंत लिना छ्वयेत हिंसाया प्रयोग अनिवार्य जुइ। स्टालिन, लेनिनपिंसं हिंसाया उपादेयता खंकी। प्रयोग याइ। हिंसा मार्क्सवादया मूल ज्याभः खः। मार्क्सवादय् हिंसा प्रति आग्रह निरपेक्ष जुइ। प्रदीप ज्ञवालीं थ्व खँय् असहमति प्वंकी। खँ न्ह्याकी। थौं परिस्थिति गाक्कं खुल्ला जुइ। शोषकतय्त क्वःथलेत अनेक उपाय, लँपुत दइ। शोषकतय्त पराजित यायेत हिंसाया हे लिधंसा कयाच्वनेम्वाः थौं। बिना हिंसां नं शोषकतय्त निर्मूल यायेफु। मार्क्सवाद व हिंसा थःथवय् पयार्यवाची मखु ।

गान्धीया महानवाणीया विषयय् सहलह न्ह्याइ। अहिंसा प्रति आग्रह। हिंसाप्रति विग्रह। विचार तर्कत न्यने। जितः ताइ, हिंसा, अहिंसा सदां स्थुल हे जुइ। प्रस्ट खने दइ। प्रत्यक्ष जुइ। थथे धाये फइ मखु। हिंसा। अहिंसाया सुक्ष्मरुप नं दइ। गबलें अस्पष्ट जुयाः लुइ। परोक्ष कथं खने दइ। छुरा, खुकुरी, गोली छ्यलाः याइगु हिंसा स्थुल जुइ, प्रस्ट प्रत्यक्ष खने दइ। तर बिना अस्त्रशस्त्र नं हिंसा जू। चाकु फ्ययेकाः नं हिंसा याइपिं दु। राम राम धाधां नं स्याइपिं दु। स्थुल हिंसाया प्रश्न जक मखु थौं। अप्रत्यक्ष। अप्रस्ट। सुक्ष्म हिंसां थौं विश्व आक्रान्त। अखाद्य वस्तु नकाः मनूतय् ज्यान कयाच्वंगु दु। भ्रष्टाचार। शोषणं गरिब जनताया हत्या जुयाच्वंगु दु ।

अथे हे सिजर्नात्मक हिंसाया खँ वइ। काव्यात्मक हिंसाया खँ ल्हाइ। कवि वाराक छम्ह अफ्रिकन अमेरिकी कवि खः। श्वेत जातिं हाकु जातिप्रति याःगु शोषणया विरोधय् वं कविता च्वइ। हिंसात्मक कविता। तर अस्त्रशस्त्रया समर्थनय् मखु। वं हत्या याइगु कविता (पोइम ड्याट किल्स)या समर्थनय्। कविता मार्फत तुयूपिनि निरंकुश प्रवृत्तियात हत्या यायेमाः। वया काव्यात्मक लक्ष्य जुइ। थन बम बारुदया खँ मखु। सिर्जनाया खँ जुइ। गान्धीया अहिंसा, आदर्श। थ्व नं सिर्जनात्मक हिंसा खः। छगू न्हूगु प्रयोग। अहिंसात्मक हिंसा ! शोषण, असमानता, दमन, कुप्रवृति अन्त जुइमाः। अर्थात हत्या जुइमाः। महात्मा गान्धीया अन्तरनिहित मनसाय जुइ थ्व। अहिंसा कायरताया चिं जुइ मजिउ। कायरता स्वयां हिंसा मूल्यवान। गान्धीया थ्व धापू लिसा लिसा कयाः ब्वने। गान्धीया अहिंसां जितः गबलें गुखे गबलें गुखे यंकाच्वनी। मनय् हुसुलुं पुया च्वनागु अनुभव जुइ ।

More Stories Like this