नेवाःतय् सामाजिक रुपान्तरण - २

जुलिया चित्रकार

नेवाः दकःमि, सिकःमि, नकःमि आदि पेशां पलायन जूवंगु दु। छखे थुज्वःगु परम्परागत लजगाः पलायन जुलसा मेखे न्हूगु लजगाःया लागिं माःगु सीप-क्षमताय् पहुँच मदयाः बेरोजगारी अप्वयावःगु दु। न्हूगु पुस्तायापिं यक्वसित निराशां त्वःपूगु दु व डिप्रेसनया ल्वय् अप्वःगु दु। अथे हे आर्थिक रुपय् नेवाः समाज दथुइ तःधंगु गाः दयावःगु दु। छखे नेवाःत तःधंपिं उद्योगपति, अन्तर्राष्ट्रिय व्यापारी जुयाच्वंगु दुसा मेखे आपालं नेवाःत (थ्यंमथ्यं २० प्रतिशत) ला सुकुम्बासी जुइधुंकूगु दु। गुलिं ला फ्वना नयेत बाध्य जुइधुंकूगु दु ।

नेवाः मिसात नेवाः संस्कृति ल्यंकेगु व समाजया थीथी ख्यलय् सहभागी जुइगुया दथुइ कानाच्वंगु दु। नेवाः चलनया हुनिं विशेष यानाः सामाजिक, राजनैतिक ख्यलय् सहभागी जुइत तसकं थाकु। अथे हे गुलिखे मिजंतय्त नं इहिपा यायेधुंकाः राजनीति त्वःतेमाःगु बाध्यता दु। आः दुगु नेवाः सम्बन्धी संघसंस्थाय् मिसातय्गु ल्याः म्हो जक दु। नेवाः मिसातय्त राजनैतिक पार्टी व नेतातय्सं उपयोग जक यानाच्वंगु खनेदु। थुकिया बावजूद नेवाः मिसात संगठित जुयाच्वंगु दु। परम्परागत रुपय् मान्यता मदुगु ज्या यानाच्वंगु दु गथेकि आः नेवाः मिसातय्सं बाजं थायेसः।
नेवाःतय्सं उल्लेख्य मात्राय् धर्म परिवर्तन याःगु खनेदु। थुकी फुक्क जात व वर्गया नेवाःत दुसां विशेष यानाः क्वय्यागु वर्गयापिं व चीमिपिं क्रिस्टियन जूवनेगु क्रम जारी दु। त्वाःत्वालय् चर्च व प्रार्थना गृह जायावःगु दु ।

अथे हे थीथी चलनय् हिउपाः वःगु दु। सामूहिक ईही यायेगु चलन अप्वःगु दु, गुकी थीथी जातयापिं मिसामस्तय्गु ईही छकलं छथासं याइ। थथे हे जाति विशेषं याइगु चलनय् विशेष यानाः स्वनिगः पिनेया नेवाःतय्के कमी वःगु दु। स्वनिगः दुने संगठित रुपं थीथी समाज मार्फत नेवाः संस्कृति ल्यंकेगु अभियान न्ह्याःगु दु ।

नेवाः सामाजिक रुपान्तरणया छुं सूचकत :-

- स्वनिगलं पिहां वनाः थीथी जिल्लाय् च्वंवंपिं नेवाःतय्सं थःगु थर त्वःताः श्रेष्ठ वा प्रधान च्वयेगु शुरु याःगु ।

- बौद्ध नेवाःतय् दथुइ जातीय बन्देज त्वाःदलावंगु, गथेकि थेरवाद बुद्ध धर्मय् दक्व जातयापिं भिक्षु जूगु। अथे हे नेवाःतय् दथुइ लः व जा चले मजुइगु विभेद मदयावंगु ।

- थौंकन्हय् पार्टी प्यालेसय् सःतीगु भ्वजय् थःथिति बाहेक यक्व मेमेपिंत नं सःतीगु। थुकिया अर्थ नेवाः समाज थःगु जातीय पुचलय् जक लिमकुंसे व्यापक व तःधं जूगु ।

- वज्राचार्यतय्गु पुरेत्याईंया बजार व प्रभाव म्हो जुजुं वनाच्वंगु। ल्याय्म्हपिंसं गुभाजुया परम्परागत ज्या त्वःतावंगु ।

- हिन्दू नेवाःतय्गु समाजय् नेवाः ब्रम्हू स्वयां नं खय् ब्रम्हूत पुरोहित तयेगु यानाहःगु। कर्माचार्य, जोशी, द्यःब्रम्हू (राजोपाध्याय), जोगीतय्गु नेवाः संस्कारजन्य भूमिका म्हो जुयावंगु ।

- नेवाः द्यःपिं गैरनेवाःतय्सं नं पुज्यायेगु यानाहःगु। गथेकि हारती, अजिमांपिं, आजुपिं, मांकाःद्यः, पाःलाःद्यः ।

- थीत्यः, थीमत्यः पूवंक धइथें तनेधुंकूगु। अथेसां अन्तर्जातीय इहिपा जूपिंत गुथि, आगमय् दुकायेगु खँय् रुढीवादी व्यवहार मतंनि ।

- अन्तर्जातीय इहिपा अप्वयावःगु। नेवाः मिस्तय्सं भृकुटीया भूमिका म्हितूगु। गथेकि आपालं ब्रम्हू नेतातय्सं नेवाः मिसात इहिपा यानाः नेवाःतय् दथुइ राजनीतिक प्रभाव हःगु ।

- नेवाःतय् थीथी जाततय्सं सामन्ती संस्कार त्वःताहःगु। गथेकि जोगीतपाखें न्हय्नुमाः तयेकेगु, नौतपाखें लुसि ध्यंकेगु, खड्गीतपाखें सीबाजं थायेगु, दंगूतपाखें सी उइकेगु त्वःताहःगु ।

- नेवाःत अप्वः व्यक्तिवादी व थःगु पुलांगु त्वालं पिने च्वंवनेगु यानाहःगुलिं परम्परानिसें वयाच्वंगु सामूहिक व सामुदायिक ज्या त्वःता वनाच्वंगु ।

- लजगाः दुपिं मिस्तय्त छेँ व लजगाःया बोझ दुगुलिं मिस्तय्सं नेवाः समाजया परम्परागत भूमिका म्हिते मफया वनाच्वंगु ।

- बोर्डिङ्ग स्कूल, टेलिभिजन व एकल परिवारया प्रभावं यानाः मस्त नेवाः समाज व संस्कृतिपाखें तापानावंगु ।

- थीथी कारणं यानाः मस्तय्त नेवाः भाय्या थासय् खय् भाय् व मेमेगु भाय् स्यनेगु क्रम अप्वयावःगु ।

(क्वचाल)

More Stories Like this