ध्याकुनय् लाःवंगु ख्वपया कुसा व्यवसाय

कृष्ण

छगू इलय् ख्वप कुसा दयेकेगु व्यवसायया लागिं तसंक हे नांजाःगु थाय् खः। ख्वपय् कुसा दयेकेगु लागिं भ्वँत, पन्ति, दोलालघाट, धाडिखोला, सक्व लगायतया पूर्वी भूभागं मनूत वयेगु याः। तर थौं वयाः भारतीय मूलयापिं मनूत छेँय् छेँय् वयाः हे कुसा ल्ह्वनेगु ज्या ज्वनाः वयेगु यायेवं धाःसा उगु व्यवसाय धराशायी हे जूवंगु दु। ९० दँ तक कुसा दयेकु दयेकुं हे थःगु जीवन फुका वंम्ह दतात्रयया अय्सामारी कुंचाय् च्वंम्ह चैत्यमाया मानन्धर मदुगु थौं झिदँति दत। ख्वपय् दकलय् अप्वः चले जूगु व स्वनिगः नापं थीथी तातापाःगु थासं तकं कुसा दयेकेत वइगु थाय् खः थ्व। तर आः वय्कः मदये धुंकाः पूर्णरुपं हे ख्वपय् उकथंया पसः हे तयाः कुसा दयेकेगु ज्या मजुइ धुंकल। चैत्यमायाया म्ह्याय् चन्द्रदेवी व चन्द्रकुमारीपिंसं आः नं कुसा दयेकेगु थीथी ज्याभः स्वथनातःगु दनि। तर उगु व्यवसाय धाःसा ख्वपय् लोप हे जुइ धुंकूगु दु। वय्कःपिंसं येँया च्वखाछेँ गल्लीं सामान हयाः कुसा दयेकीगु खः ।

९० दँति हे दुम्ह काजीलाल मानन्धर आः नं दनि। तर वय्कलं नं कुसा धाःसा मदयेके धुंकल। चन्द्रमायाया म्ह्याय्छय् प्रताप मानन्धरं तकं न्हूगु कथंया कुसा दयेकेगु ज्या यानाच्वंगु खः। तर छगू दशकति न्ह्यनिसें थ्व ब्यवसाय धराशायी जूवंगु खः। छाता भण्डारं हयेगु कापः मिले मजूगुलिं थःपिंसं खास्तिया ग्वपसिंया छेँ लिउनें कुसा दयेकेत माःगु कापः कयाहयेगु यानाच्वनागु खँ चैत्यमायाया तःधिकम्ह म्ह्याय् चन्द्रदेवीं 'सन्ध्या टाइम्स'यात कनादिल। उगु इलय् न्यातका वंगु कुसा छपाः न्यायेवं झिदँ झिंनिदँ ला अःपुक हे तू। अझ सचे यानाः लः स्वयंक गंकाः थूतुलाः तयेफत धाःसा ला छपाः कुसा नं जिवंकाःछि हे तुइगु तकं दु। उबलय्या कुसा च्वकाचाय् डबल यानाः सुयातःगु दइ। च्वय् तपुलिचाय् नं ग्वथ दइ। सचे यानातःगु व फयांफतले पंया सिँचु दुगु कुसाचुयात हाकनं थप थप कापः हिलाः जाति बेजाति मिले यानाः वय्कःपिसं थज्याःगु कुसा दयेकेगु ज्या यानाच्वनागु लुमन्ति जक थौं ल्यनाच्वंगु दनि ।

कुसाचु नं तसकं हे बलाःगु जुयाः तुतां यानाः चुइजिउ। पँचु नापं नँया चु नं उबलय् दुगु खः। खास यानाः उगु इलय्या कुसा निताजि दु। तपागु व चिपागु। २ इन्चिति जक चिपाःगु कुसा नं चायेकेगु इलय् सीदयेक हे चिपाः जुयावनी। धाडखोलां तकं कुसा दयेकेत ख्वपय् वइगु धायेबलय् ख्वपय् हे जक उकथं कुसा दयेकेगु ज्या दु धइगु सीदु। अथे जुयाः नं खइ, प्यन्हु न्यान्हु तक ल्ह्वंके हःगु कुसा तयार हे यायेफइ मखु। चाङका चाङ अज्याःगु अर्डर दयाच्वनी। तर थ्व ज्या बर्खाया निला स्वला हे जक दइ। मेगु इलय् चैत्यमाया नापं वय्कःया म्ह्याय्पिं नाइचिकं नापं थीथी कथंया जडिबुटी वासः मीगु ज्याय् लगे जुयाच्वनी। आः नं वय्कःपिंसं नाइचिकं व मेमेगु नेपाली वसः (जडिबुटी) या ब्यावसायिक प्रयोग धाःसा यानाच्वंगु दनि। दतात्रयया कुंचाय् च्वनाः बुरी जुइक नं कुसा दयेकाच्वंगु फोटो विश्व न्यंकंया पर्यटकतय्सं खिचे याना यंकातःगु दु। गुलिं फोटो थन नं छ्वया हः। वय्कःया सन्ततियाके छुं छुं फोटो सुरक्षित नं दु। भाःतम्ह रामचन्द्र मानन्धर मदयेधुंकाः नं वय्कः उगु इलय् याकःमिसा जुयाः नं थःगु पारिवारिक लजगाः मत्वःतुसें थ्व ज्याय् हे थःगु जीवन फुकावन ।

न्हापा कुसा ल्हातं हे सुइगु खः। लिपा हे तिनि कलं सुइगु चलन वल। तर आः विदेशं वइगु कुसा तसकं कच्चा व दंक नं लाइगु जुयाः पुलांगु ढांचाया कुसा धाःसा लोप हे जुल धाःसां जिउ। आः प्रचलनय् वयाच्वंगु कुसा उगु इलय्या कुसा मखु। चैत्यमायाया भाःत रामचन्द्र मानन्धरं मयःमयः थः दाजु पूर्णनारायण मानन्धरथाय् वनाः कुसा दयेके सयेकादीगु जुयाच्वन। उगु ज्या हे लिपा थः कलाःयात स्यनादिल। उम्ह हे मिसा छम्ह ख्वपया नांजाःम्ह कुसा दयेकीम्ह चन्द्रमाया मानन्धर कथं यक्वसिनं म्हसियावन। अज्याःगु हे कुसा दयेकीगु पसः छगू मूलालँय् ब्याञ्जुपिनि नं दुगु खः। तर अन ल्ह्वंकेत हे कुसा मू काइगु जुयाः उलि चले मजू। नापं उगु कुसा सुइगु पसलय् ई कथं ल्वयेक थू दयेकीगु, लाइटर ल्ह्वनीगु, स्टोभ दयेकीगु, साइकल पसः नापं थीथी बहुआयामिक ज्या यानाः आः तक नं चले यानातःगु दुसा उकियात विशुद्ध कुसा व्यवसाय कथं धाःसा कायेमछिं।
हाल ९० दँ क्यनाच्वंम्ह काजीलाल मानन्धर नापं हे चैत्यमायाया म्ह्याय् चन्द्रदेवीं नं येँय् थ्यंक न्यासि वनाः च्वखाछेँ गल्लीं सामान ज्वनावया थ्व व्यवसाय चले यायेनं। छगू हे पसलय् फुक्कं चीज मदइगु जुयाः सुका अलग्ग न्यायेमाः, कमानी तयेगु सामान अलग्ग न्यायेमाः। काप अलग्ग न्यायेमाः नापं कुसाचु नं अलग्ग पसलय् न्यायेमाः। थथे न्यायेगु इलय् कापः जक थःपिंत ज्वंक पाछाया हयेमाःगु कुसाचु थः भिनाजु लाःम्ह काजीलाल मानन्धरं ज्वनाबीगु चन्द्रदेवीयात थौं थें लुमंनि। सुथंनिसें बहनी थ्यंकं कुसा दयेकेगु ज्याय् लिमलाः फमलाः जुइ मालाच्वनीगुली आः उगु ज्या हे बन्द जूवंगुलि पिनेयापिं मनूत वयाः थःपिनि लजगाः हे लाकाकाःगु खः धकाः चन्द्रदेवीं कनादिल। थःगु इहिपा जुइधुंकाः थः मां व केहेँ नापं च्वनाः उगु व्यवसाय ताः ई तक चले यानाच्वनागु वय्कलं कनादिल। उगु इलय् थः केहेँ भतिभति आखः नं च्वयेगु ब्वनेगु सःम्ह जुयाः अर्डर वःगु सामानया परिमाण, नापं व गुलि ध्यबा तुइगु खः उलि च्वयाः छक्वः गाहकियात बियाछ्वइगु व छक्वः कुसाय् हुकं सुयाः तिकातयेगु यानाहल। जर्मन प्रोजेक्टं उगु सिलिं मथ दयेके धुंकाः नं उम्ह बुरीम्हेसित सितिकं हे अन तयेगु प्रस्ताव वःगु खः तर वय्कलं हे न्यय्तका दां बियाः उगु थाय् बालं कयादिल। स्वता प्यता वासः मीगु नापं उगु कुसा दयेकेगु ज्याय् तल्लीनम्ह उम्ह बुरीया अन्त्य नापं चाइनिज कुसा व मर्स्यातय्सं कुसा ल्ह्वनेत वइगु ज्यां थुगु लजगाः लोप जूवंगु खः ।

More Stories Like this