मंकाः आन्दोलनया पंगः

- सानुराजा शाक्य


प्यक्वः न्याक्वःया गृहकार्य लिपा नेपाल संवत् ११२९ थिंलाथ्व ६ विहीवाः कुन्हु नेवाःतय् थीथी खलः पुचःत जानाः नेवाः स्वायत्त प्रदेश हयेगु निंतिं नेवाः स्वायत्त राज्य संघर्ष समिति नीस्वंगु सकसिनं हे सिउगु हे खँ खः । नेवाःतसें थुकथं संघर्ष समिति नीस्वनाः संघर्षया ज्याझ्वः पित बिउगु निक्वःगुखुसी जुइमाः । न्हापा २०५५ सालय् तत्कालिन येँ महानगरपालिकाय् केशव स्थापितया मेयरया नेतृत्वय् नेकपा एमालेया बहुमत सहित टिमं नेपालभाषायात नं नगरपालिकाया छ्यलाबुलाया भाय्क थं हानं मान्यता बिउगु निर्णयया विरुद्ध सर्वोच्च अदालतय् मुद्दा तयेवं नेपालभाषाया अधिकारया नितिं नेपालभाषा संघर्ष समिति नीस्वंगु खः । तर नेपालभाषा संघर्ष समिति व आःया नेवाः स्वायत्त राज्य मंकाः संघर्ष समितिया उद्देश्य व उकी दुथ्याःगु संघसंस्थाया संरचना अवश्य नं पाः । आः नकतिनि नीस्वंगु संघर्ष समितिया उद्देश्य नेवाःतय्गु स्वायत्त प्रदेश दयेकेगु खः ।

नेवाःतय्गु थासय् नेवाःतसें हे शासन याये दयेमाः धकाः नेवाः स्वायत्त प्रदेशया वकालत जुयाच्वंगु खः । थ्व सवाल नेवाःतय्गु राजनीतिनाप प्रत्यक्ष सम्बन्ध दइगुलिं नेवाः राजनीतिक इस्यु ल्ह्वनेत सक्रिय जुयाच्वंगु नेवाः देय् दबू, नेवाः देय्गुथि नेपालमण्डल व नेवाः जागरण माच स्वतन्त्र नेवाः पुचःत जक मखु राजनीतिक पार्टीया भातृ संगठन कथं नेवाः समुदाय दुने क्रियाशिल नेकपा (एमाले)या जातीय संगठन नेपाल लोकतान्त्रिक नेवाः संघ, नेकपा (माओवादी)या जातीय मोर्चा नेवाः राष्ट्रिय मुक्ति मोर्चा व जनमोर्चाया नेवाः मुक्ति मंकाः दबू नं दुथ्याः । नेवाःत जक जानाः नेवाः सः ल्ह्वनेत क्रियाशील नेपाः राष्ट्रिय पार्टी नं थ्व संघर्ष समितिइ दुथ्यानाच्वंगु दु । थुकथं नेवाः राजनीतिइ क्रियाशील फुक्क धइथें संघ-संस्थात जानाः थ्व संघर्ष समितिं तत्कालिन मू ज्या धइगु न्हूगु संविधान च्वयेगु ज्या शुरु जुइबलय् नेवाःतय्गु चाहना कथं नेवाः राज्य सुनिश्चित यायेगु नितिं संविधानसभायात दवाव बीगु खः ।

थ्व हे सन्दर्भय् वंगु थिंलागा दशमि पुस ७ गते कुन्हु येँया राष्ट्रिय सभागृहय् संघर्ष समितिपाखें थःगु अवधारणा सार्वजनिक यायेगु घोषणासभाया ज्या जुल । छगू कथं थ्व सभा संघर्ष समितिया मूल्यांकनय् सफल नं जुल जुइ । वंगु येँयाः पुन्हिबलय् कुमारी खः जात्राया इलय् जूगु नेवाः प्रदर्शनय् संघर्षया नेतृत्व यायेत मथ्यंपिं खलः पुचःत जानाः नेवाः स्वायत्त प्रदेश दयेकेत संघर्ष समिति स्वंगु ज्याया अविश्वासपूर्वक चर्चा इन्टरनेटय् जुयाच्वंगु नं खना । तर संघर्षयात निश्चित उचाइलय् तक थ्यंकेत संघर्ष समितिपाखें मंकाः ज्याझ्वः यायेबलय् पूर्व होशियारी क्यनेमाःगु खनेदु । थ्वया न्ह्यः थ्व संघर्ष समिति हे दुथ्याःगु खलः पुचःत जानाः स्वशासनया नितिं गणतान्त्रिक मोर्चा नीस्वंगु खः । थुगु मोर्चाया उद्देश्य नेवाःतय्गु स्वशासन व गणतन्त्र पलिस्था यायेगु खः तर छगू निगू ज्याझवः यानाः थ्व मोर्चा सक्रिय जुइ मफुत । गणतन्त्र पलिस्था जुइधुंकाः थ्व मोर्चाया बच्छि ज्या क्वचाःगु खः ला धइथें च्वंक थ्व मोर्चा तनावन ।

थ्व संघर्ष समितिइ दुथ्याःगु फुक्क खलः पुचःत मध्यय् स्वंगू खलःत राजनीतिक पार्टीया भातृ संगठन कथं ब्वति कयाच्वंगु दुसा छगू राजनीतिक पार्टी व स्वंगू स्वतन्त्र संगठनत खः । वाम विचारधाराया पुचःतय्गु बाहुल्यता दुसां प्रजातान्त्रिक कांग्रेस नेवाःतय्त कःघायेगु नितिं कांग्रेसया जातीय संगठन मदुगुलिं गणतन्त्र व नेवाः प्रदेशया सार्वजनिक रुपं वकालत याना वयाच्वंम्ह कांग्रेसी नेता भीमसेनदास प्रधानयात छम्ह सल्लाहकार कथं घोषणासभाय् न्ववाकेगु ज्या जूगु खः । उकिं थ्व फुक्क खलः पुचःया राजनीतिक संस्कार चरित्र ज्वःमलाःसां नेवाः इस्यूया निंतिं मंकाः संघर्ष यायेगु प्रतिवद्धता ज्वनाः छप्पँ जुइगु निंतिं संघर्ष समिति नीस्वंगु खः । स्पष्ट खँ ला थ्व खः कि छगू जक राजनीतिक दल वा छगू जक नेवाः संगठनं जक नं नेवाः स्वायत्त प्रदेश हये मफइगु खंगुलिं हे थुकथंया थीथी नेवाः संगठनत छप्पँ जुयाः संघर्ष समिति नीस्वने माःगु खः । उलि जक मखु कि नेवाः स्वायत्त प्रदेश हयेत संघर्ष समितिइ दुथ्याःगु संगठन व उगु संगठनया कार्यकर्तात जानाः जक नं थौंया अवस्थाय् नेवाः स्वायत्त प्रदेश हयेगु खँ तापाःनि । गबलय् तक बहुसंख्यक स्वनिगःया नेवाःतसें झीत झीसं हे शासन याइगु व्यवस्था कथं संघीयताय् आधारित नेवाः स्वायत्त प्रदेशया महसुस यानाः सतकय् वयेगु नितिं थः थम्हं तुं प्रोत्साहित जुइ मखु । नेवाः जनता जाःसा जक नेवाः प्रदेश हये फइगु थौंया वास्ताविकता खः । नेवाः जनतायात जायेत क्वाकेगु वातावरण दयेकेगु ज्या जक थ्व संघर्ष समितिं याइगु खः ।

थुगु संघर्ष समितिं गुलि नं संघर्षया ज्या याइ उगु संघर्षया ज्या तिप्यंकेगु निंतिं संघर्ष समितिइ दुथ्याःगु संगठनतय् दथुइ धेंधेंबल्लाः यानाः ज्या यायेगु ला बांलाःगु हे खँ खः तर थुगु मंकाः संघर्ष समितियात छ्यलाः थःगु संगठन विस्तार यायेगु मतिइ तल धाःसा नेवाः गणतान्त्रिक मोर्चा दथुइ हे दुर्घटनाय् लाः थें थ्व नं लाइ । उकुन्हु सभागृहय् जूगु ज्याझ्वलय् न्ववाःपिं संघर्ष समितिइ दुथ्याःगु संगठनया नेतातसें नेवाः आन्दोलन यात उर्जा बीगु खँ तयेगु स्वयां थःथःगु संगठनया भजन हालेगु माच कथं छ्यःगु नं खने दत । थ्व छगू कथं मंकाः रुपं संघर्ष यायेगु अनुभवया कमी वा मनय् पाप मतसे थःगु खँ तयेगु झ्वलय् जूवंगु गल्ती नं जुइफु । थुज्वःगु खँय् मंकाः संघर्ष समितिया घटक पुचःतय्सं लिपा लिपाया ज्याझ्वलय् बिचाः तःसा मंकाः संघर्ष समिति गुगुं दुर्घटनाय् मलासे न्ह्याः वने फइ ।

More Stories Like this