विनासया लँय् वनाच्वंपिं नेतात

डी. आर. खड्गी

जुजु पृथ्वीनारायण शाह बाइसे चौबिसे राज्ययात एकीकरण यानाः बिशाल नेपाः निर्माण यायेगु झ्वलय् पूर्वया टिष्टा (सिक्किम) व पश्चिमया गढवाल (उत्तरांचल) तक वनाः विशाल नेपाः खडा याःगु खः। पृथ्वीनारायण शाहया इलय् देश स्वतन्त्र, सुरक्षित व मजबुत जुइफुगु छता कारण मध्ये थ्व नं खः। परराष्ट्र ख्यलय् सन्तुलित दृष्टिकोण अवलम्बन याये फुगु मेगु विशेषता जुल। पृथ्वीनारायण शाहया इलय् नं चीन व भारतं नेपाःयात थःगु पकडय् कायेगु मस्वःगु मखु तर जुजु सक्षम, देशभक्त, दुरद्रष्टा व विवेकी जूगुलिं यानाः चीन व भारतं नेपालय् प्रभाव लाकेत असफल जुल। जब पृथ्वीनारायण शाहया अन्त जुल, नेपाःया शक्ति नं कमजोर जुया वन। छाय्धाःसां मेम्ह सुरविर, शक्तिशाली, विवेकी जुजु पिहां मवल। पृथ्वीनारायण शाहयां लिपा देय्या आन्तरिक राजनीतिइ तःधंगु कचवं पिहां वयाः नेपाःया शक्ति कमजोर जुजुं वंगु खनेदु। नेपाः कमजोर जुया वंगुया फाइदा जःलाखःला देय् भारतं कायेगु यात। भारत थन अःपुक वयेफुगुया कारण नेपाःयात पूर्व, पश्चिम व दक्षिण यानाः स्वखेरं भारतया सीमां घेरे यानातःगुलिं नं खः। स्वंगू दिशा खुल्ला जूगु कारणं भारतया नागरिक नेपाः वयाः राजनीति यासें उच्चपदय् थ्यनेत तकं सफल जुल। भारतं नेपालय् राजनीति जक यानाच्वंगु मखु नेपाःया धर्म, संस्कृतिइ नं अतिक्रमण यानाः नेपाःया मुल धर्म व संस्कृति नष्ट यायां वयाच्वन। थौंकन्हय् ला नेपाःमितय्सं थःगु धर्म संस्कृति म्हसीके मफयाः विदेशीया धर्म व संस्कृतिइ मस्त जुयाः थःगु अस्तित्व खतराय् लाकाच्वंगु दु। भारतनाप धर्म, संस्कृति, भाषा व संस्कारय् समानता दुगुलिं नेपाः भारतलिसे हे सतिक च्वनेमाःगु आवश्यकता दु धकाः राजनीतिक पण्डिततय्सं धायेगु याः। भारतं छगू निगू गल्ति याःसां नेपाःया जनतां सह यानाच्वनेमाः धकाः आत्मसमर्पणवादी बिचाः तइपिं राजनीतिक पण्डितत नं झीथाय् दु। थज्याःपिं राजनीतिक पण्डिततय्गु च्यः मानसिकतां यानाः स्वतन्त्र, सार्वभौम नेपाःया थःगु हे महत्व दु धइगु खँ हे आः ल्वःमना वनीगु स्थितिइ थ्यनाच्वंगु दु।
चीन व भारत नेपाःया जःलाखःला देय् खःसां नेपाःया झुकाव धाःसा भारतनाप अप्वः व चीननाप कम जक दु। भरतनाप अप्वः जू वंगुया कारण भौगोलिक बनोटं यानाः खः धकाः राजनीतिक पण्डिततय्सं धयाच्वनी। चीनलिसे नेपाःया स्वापू म्हो जक दु खःसां थ्व स्वापू अप्वः याना यंकी धकाः भारत न्ह्याबलें संशकित जुयाच्वनी। भारतया मू उद्देश्य धइगु चीनलिसे नेपाःया स्वापू फयांफछि ख्वाउँका तयेगु खः। नेपाःया लोभी राजनीतिक पण्डिततय्सं विशेष यानाः तराई लागाय् चीन विरोधी भावना बिकास यायेगु भूमिका म्हिताच्वंगु खनेदु। अन उमिसं थुकथं चीन बिरोधी प्रचार यानाच्वंगु खनेदु - क) तिब्बत व नेपाःया दथुइ स्वापू बिकास जुयाच्वंगु कारण धर्म व संस्कृतिं यानाः खः। तिब्बतं बुद्ध धर्मयात राष्ट्रिय धर्मया रुपय् स्वीकार यानाच्वंगु दु। छगू इलय् तिब्बतय् नेपाःया मुद्रा चले जुइगु जक मखु अन स्वतन्त्र व्यापार याकाः नेपाःया अवस्था सुधार यायेगु ज्याय् तकं तिबः बियाच्वंगु खः। जब चीनं तिब्बत कब्जा यात नेपाःया आर्थिक स्थिति छुं भचा कमजोर जुल। चीनं तिब्बत कब्जा यायेसातकि तिब्बतनापया स्वापू अथें खारेज जुल। तिब्बतपाखें न्हापा नेपाःयात बियातःगु सुविधा फुक्क चीनं खारेज याना बिल। थुलि जक मखु धार्मिक, सांस्कृतिक व सामाजिक स्वापू नं त्वाःथला बिल बिल धकाः राजनैतिक पण्डिततय्सं प्रचार यानाच्वंगु दु। ख) चीन, हङकङ व मकाउ थःगु कब्जाय् कासांनिसें थ्व निगू प्रान्तय् स्वतन्त्र व मानव अधिकारया वकालत यानाच्वंपिंत बन्देज तयाबिल। थुलि जक मखु केन्द्र सरकारया विरोधय् कुहां वइपिंत देशद्रोहीया मुद्दा तये फइगु विधयेक पास यानाः हङकङ व मकाउया जनताया म्हुतुप्वाः नं तिका बिल। तराईलय् खुल्ला रुपं, उपत्यका व पहाडय् अप्रत्यक्षरुपं तिब्बतया स्वतन्त्रता व मानव अधिकारया लागिं संघर्ष यानाच्वंपिं योद्धातय्त समर्थन व सहयोग यायेमाः धकाः प्रचार यानाच्वंगु दु। चीनं नेपाःया जनतायात रोजगारी बीगु गबलें मस्वः। अःखः हङकङय् ज्याया लागिं नेपालीतय्गु ज्या बन्द याना बिल। चीनं नेपालय् उत्पादित वस्तु व चीनया बजारय् कारोबार याकाच्वंगु खने मदु गथे भारतं याकाच्वंगु दु। चीनया उद्देश्य दक्षिण एशियाय् व्यापार वृद्धि यायेगु लागिं नेपाःया भूमि प्रयोग यायेगु खः। ग) माओवादी नेतृत्वय् गठन जूगु सरकारया इलय् चीनया गतिविधि यक्व बढे जूगु खः। चीनं न्हूगु सन्धिया लागिं दबाव बियाः चीन विरोधी गतिविधि नियन्त्रण यायेत स्वयाच्वंगु दु। न्हूगु सन्धि मार्फत सुपुर्दगी सम्झौता याकाः देशभक्त तिब्बतीतय्त नियन्त्रण यायेगु कुतः यानाच्वंगु दु। थुलि जक मखु नेपाःया अखण्डता, सार्वभौमिकता रक्षाया नामय् चीनं नेपाःया भूमिइ थःगु सेना कवाज म्हितके हयेगु कुतः नं यानाच्वंगु दु। थज्याःगु कथं जोडतोडं फय्गं खँत राजनीतिक पण्डित व आइएनजीओतय्सं खुब प्रचार यानाच्वंगु दु। थुमिसं विशेष यानाः तराईलय् बः बियाच्वंगु दु। देशभक्त व सच्चा कम्यूनिष्टतय्त माइनस याये फत धाःसा चीनया गतिविधि नं कमजोर जुइ धकाः मधेशवादी नेता व आईएनजीओ खुल्ला रुपं लगे जुयाच्वंगु दु ।

वास्तवय् नेपाःया शासन देय्या मूलवासीया ल्हातय् लानाच्वंगु खःसां नं भारतया पक्ष नं चीन पक्षय् वकालत यानाच्वनी। शासकया चिन्तन मनन न्ह्याबलें नं देश बिकास यानाः जनतायात सुख, शान्ति व आनन्द बीगुली वनाच्वनी। तर देय्या दुर्भाग्य नेपाःया शासन भारतीय मूलया नागरिकया ल्हातय् लानाच्वंगु कारणं यानाः देश विकास मखु बिनास यायेगुली जक न्ह्याः वनाच्वंगु खनेदु। गबले तक देशभक्तया ल्हातय् शासन यायेगु अधिकार वइ मखु उबलय् तक विदेशीया भक्त जुयाच्वंपिं नेतातय्सं विदेशीया इशाराय् प्याखं हुलाः देय्यात बर्बाद याना हे च्वनी ।

More Stories Like this