नेवाः स्वायत्त राज्य घोषणाया आज्जु

नरेशवीर शाक्य

नेपालय् वःगु राजनैतिक हिउपाः सत्ताया निंतिं जक खः कि न्हू संविधान निर्माणया निंतिं खः धयागु खँ आः चर्चाया विषय तकं मजुइधुंकल। क्वःछिनातःगु इलय् संविधान लेखनया ज्या क्वचाइगु खः कि मखु धयागु गंभीर न्ह्यसः ब्वलनाच्वंगु दु तर सत्ताय् च्वनाच्वंपिं राजनैतिक पार्टीत सत्ता दुने हे जक केन्द्रित जुयाच्वंगु खनेदु। संविधान निर्माणया तालिका न्हय्क्वः तक हिलेधुंकाः नं संविधान क्वःछिनातःगु इलय् हे क्वचाइ धयागु खँय् सुनां नं पत्याः याये फयाच्वंगु मदु। तर अय्नं थःपिनिगु अधिकारसुनिश्चितताया निंतिं सः तयाच्वंपिं थीथी जातिया मनूत थःपिनिगु अधिकार संविधानं प्रत्याभूत यायेत न्ह्यचिलाच्वंगु हे दनि। थःथःगु माथं थःपिनिगु जातीय राज्य निर्माणया खँय् न्ह्ज्यानाच्वंगु दनि ।

थ्वहे झ्वलय् नेपाःया संघीय राज्य दुने नेवाः स्वायत्त राज्य निर्माणया आज्जु तयाः नेवाःत न्ह्याः वयाच्वंगु दु। स्वायत्त नेवाः राज्यया निंतिं थीथी राजनैतिक पार्टीतय्गु भातृ संगठन व नेवाःतय्गु भाषिक जातीय खलः पुचःत जानाः थ्व आज्जु प्राप्तीया निंतिं मंकाः संघर्ष समिति हे नीस्वनाः ज्या न्ह्याकाच्वंगु दु ।

संघीय नेपालया परिकल्पना लिसें थीथी राजनैतिक पार्टीतय्सं संघीय अवधारणा पित बियाच्वंगु दु। थ्व हे अवधारणा दुने नेपाःया राजधानी जुइगु संघ केन्द्रीय शासित राज्य जुइ धकाः धयाः मचायेक नेवाःतय्त स्वायत्त राज्य मबिसे हाकनं केन्द्रपाखें हे नेवाःतय्त शासित यायेगु षडयन्त्र न्ह्याकाच्वंगु दुसा नेवाः स्वायत्त राज्य धयागु स्वनिगः दुने जक जुइ धयागु खँ हयाः आम नेपाःमितय्गु दुने भ्रम ब्वलंकेगु ज्या नं यानाच्वंगु दु। संघीय राज्य निर्माण जुइ धकाः धयाः हे नेपाःया आदिवासी नेवाःतय्सं बसोवास यानावयाच्वंगु आदिभूमियात हे तामाङ जातिया मनूतय्गु राज्य जुइ धकाः नियोजित घोषणा नं यानाच्वंगु दु। अझ थुगु जातिया मनूतय्सं नेवाःतय्गु केन्द्रय् लानाच्वंगु स्वय्भू लागा तकं थःपिनि नियन्त्रणय् दयेमाः धका नांगां हस्तक्षेप यायेगु ज्या तक जुलं नं थनया आदिवासी नेवाःतय्सं संगठित रुपं छु प्रतिक्रिया बी मफुगु अतिकं लज्जास्पद ज्या खः। थथे जुयाच्वंगु नांगा हस्तक्षेपयात कयाः आः नेवाःतय्सं थःपिनिगु ऐतिहासिकताया लिधंसाय् नेवाः राज्यया लागा घोषणा यायेगु तयारी यानाच्वंगु खः ।

थ्व घोषणायात कयाः नं मेमेगु जाति दुने भ्रम ब्वलंकेगु ज्या छथ्वः षडयन्त्रकारीतय्सं याना वयाच्वंगु दु। नेवाःतय्सं थःपिनिगु हे अलग्ग ध्वाँय् दयेकल, अलग राष्ट्रिय म्येँ दयेकल, थ्व कारणं नेवाःतय्सं देय्यात हे कुचा याइन धयागु खँ नं प्रचारय् वयाच्वंगु दु। नेवाःतय्त अलग्ग ध्वाँय् छाय् माल धयागु न्ह्यसः नं ब्वलंका हःगु दु। वास्तवय् थ्व ध्वाँय् नेवाःतय्गु एकताया प्रतिककथं क्यनेगु निंतिं तयारी जुयाच्वंगु खः। सकसिनं सिउ नेवाःत थीथी राजनैतिक पार्टीया महत्वपूर्ण स्थानय् च्वनाः नेता व कार्यकर्ताकथं ज्या यानाच्वंगु दु। थुज्वःगु राजनैतिक पार्टी दुने नेवाःतय्गु भातृ संगठन नापं दु। छुं नं राजनैतिक पार्टी जातीय भातृ संगठनया आवश्यकता उगु जातिया हक अधिकार पार्टीगतरुपं सुरक्षित यायेत नं खः। तर जातीय भातृ संगठनतय्त राजनैतिक पार्टीतय्सं थःपिनिगु स्वार्थया निंतिं जक प्रयोग जूगु व थ्व नेवाः एकताया निंतिं प्रतिकुल जूगु कारणं आः नेवाःत न्ह्यागु हे पार्टी दुने कार्यरत जुयाच्वंसां नेवाःतय्गु हकहितया निंतिं दलगत स्वार्थ स्वयां च्वय् च्वनाः नेवाःतय्गु हक अधिकारया निंतिं सकलें छप्पँ जुइगु प्रतिबद्धताया लिच्वः कथं नेवाः ध्वाँय्या परिकल्पना जुयाः थुकिया अस्तित्व खनेदुगु खः ।

नेवाः स्वायत्त राज्यया निर्माण सकल नेवाःतय्गु भविष्य खः। नेवाःतय्गु ऐतिहासिकता हे नेपाः राष्ट्रया भविष्य खः अथे हे नेवाःतय्गु नं भविष्य खः। नेवाःतय्गु सम्पूर्ण सम्पदायात राज्यं नालाः नेवाःतय्गु विकास व नेपालमण्डलया विकासया निंतिं छ्यलेमाःगु छखे अपरिहार्य दु। तर नेवाःतय्त न्ह्याबलें हे राज्यं शोषण यानाः थ्व जातियात न्ह्याबलें हे शोषण यानाच्वंगु दु। आः नं राज्य सरकारं नेवाःतय्गु सम्पदायात छ्यलाः थःपिनिगु स्वार्थसिद्ध यायेत जक न्ह्यचिलाच्वंगु दु। आः हे नं राज्यय् न्ह्याबलें नेवाःत सभ्य, सुसंस्कृत, कलाया धनी धकाः च्वछायेगु याः। विश्व सम्पदाया धलखय् नेवाःतय्गु कृतिं जाः धकाः नेवाःतय्त न्ह्याबलें च्वछायेगु याः। आः नेवाःत थज्याःगु षडयन्त्रय् लिकुने मजिल। नेवाःतय्गु सम्पदा स्वयेत विश्वया कुंकुलामं पर्यटकत थन वयाः नेपाःया आर्थिक स्थितियात तिबिः बी, तर विश्व सम्पदां आम्दानी जुइगु ध्यबा छगः नं नेवाःतय्गु कला सम्पदा, हक अधिकार सुरक्षणया निंतिं खर्च जुयाच्वंगु मदु। आःया संविधानं नेवाःतय्गु सम्पदां जुइगु आम्दानीया छुं ब्व अनिवार्य रुपं हे थुगु समुदायया विकासया निंतिं खर्च जुइमाःगु प्रावधानयात प्रत्याभूत यायेमाःगु दु। थ्व फुक्क ज्याया सवाल नेवाः एकता दुने लानाच्वंगु दु। नेवाः एकताया निंतिं नेवाः स्वायत्त राज्यया निर्माण ज्या संविधानं हे थज्याःगु अधिकार सम्पन्न नेवाःत जुइमाःगु दु। थथे जुइमफुत धाःसा थन न्हापा शाहवंशीय जुजुतय्सं नेवाःतय्गु सम्पदा व सम्पत्तियात लुटे याःगु खः, आः नं अज्याःगु हे स्थिति मवइ धकाः धाये मफइ मखु।
नेवाः स्वायत्त राज्य निर्माणया खँय् आः देय् दुने व पिने च्वंपिं सकल स्वाभिमानी नेवाःत गम्भीर हे जुइमाः। नेवाःत हरेक ख्यलय् सक्षम खःसा कन्हय्या सन्ततीया निंतिं नं आः पलाः ल्ह्वनेमाःगु अवस्था वयेधुंकूगु दु। आःया नेवाः राज्यया घोषणा केवल नेवाःतय्गु ऐतिहासिक पृष्ठभूमि आदिवासी नेवाःतय्गु लागाबारे खँ स्पष्ट यायेत खः। थुकी आः शासकीय स्वरुप वा न्याय प्रणालीया बारे छुं खँ न्ह्यःने हयेत्यंगु मखुसें नेवाःतय्गु लागा बारे जक स्पस्ट यायेत्यंगु खः, अलग्ग राष्ट्र निर्माणया निंतिं न्ह्याकूगु पलाः मखु। नेपाःया अखण्डताय् नेवाःतय्सं गबलें न्ह्यसः थनी मखु। छाय्धाःसां नेवाःतय्गु लागा हे नेपाल मण्डल खः अले नेपाः हे नेपाल मण्डल नं खः ।

More Stories Like this