नेता स्वयां जनताया आकांक्षा न्ह्यःने

दिलिप शाही 'शान्तियज्जु'

ध्यबा मदयाः सरकारयात खर्चया समस्या तच्वयेवं माओवादीं स्वन्हुया निंतिं सदन चायेका बीसातकि बजेट पारित जूगु दु। थुकिं छखे सरकारयात वयाच्वंगु आर्थिक समस्या ज्यंगु दुसा मेखे थुगुसी पारित जूगु बजेटं नेपालय् छगू न्हूगु नजिर नं कायम याःगु दु। अथे धइगु थुगुसीया बजेट बिना सहलह हे पारित जूगु दु ।

सरकारं सदनय् बजेट न्ह्यब्वःगु इलय् बजेटया थीथी शिर्षकय् १९ न्हु तक सहलह यायेगु धकाः ई क्वःछिउगु खः। तर बजेट धाःसा बिना सहलह क्वचाःगुलिं न्हूगु नजिर स्थापित जूगु दु।
खतुं सरकारं हइगु गुलिखे शिर्षकया बजेट थः कार्यकर्तायात पोसे यायेगु कथंया जुइगु यानाच्वंगु नेपाःया नियति खः। तर थुगुसी बजेटय् छुं हे कथं टिप्पणी तकं मजुसे पारित जूगुलिं आर्थिक विचलन वये फइगु सम्भावना नं उतिकं हे दु।
बजेट पारित मजूनिगु इलय् तक स्वयम् सरकार प्रमुखया लिसें थीथी मन्त्रीतय्सं थःपिंत फ्याना तःगु बजेट स्वयां अप्वः खर्च यानाच्वंगु खँ सार्वजनिक जुयाच्वंगु इलय् वयाः थुकथं बिना सहलह पारित जूगु बजेट नं दुरुपयोग मजुइ धकाः धाये फइगु अवस्था मदु ।

बजेट पारित जुल तर बजेट पारित मयाकुसे आन्दोलन यानाच्वंगु माओवादीया मागयात धाःसा सत्तारुढ दलतय्सं संवोधन मयाःगुलिं सरकारया निंतिं मछिंगु अवस्था पार जुल धाये मजिउनि। थुखेपाखे सरकारं ध्यान मबिउगु खःला धइगु न्ह्यसः नं थन ब्वलनीगु स्वाभाविक खः ।

माओवादीं थःपिनि स्वंगूगु चरणया आन्दोलनया घोषणा यायेधुंकूगु थौंया इलय् सरकारयात थःगु लँपुइ न्ह्यायेत अःपुइ धकाः बिचाः यायेगु गलत विश्लेषण जुइफु।
थौंया ई अझ नं सहमति व सहकार्यया ई खः। थुकिया निंतिं सरकारं प्रमुख प्रतिपक्ष दललिसे जानाः न्ह्याः वनेगु हे थौंया आवश्यकता खः। तर सरकारं थुखेपाखे खास हे ध्यान मबियाच्वंगु धइगु देय् व जनताया निंतिं विडम्बनापूर्ण स्थिति खः ।

सरकार व सत्तारुढ राजनीतिक पार्टीतय्सं क्यनाच्वंगु गुलिखे कमजोरीया कारण थौं तक नं संघीय राज्यया अवधारण राजनीतिक पार्टीतय्सं सरकारयात बी मफयेवं राज्य पुनर्संरचना समितिं कांग्रेसयात लिपांगु अल्टिमेटम सहित पौ च्वयेमाःगु अवस्था वःगु दुसा मेखे राजनीतिक पार्टी व सरकारपाखें राज्य पुनर्संरचनाया बारे ठोस निर्णय मजुइवं स्वय्म आदिवासी जनजातितय्सं थःपिंसं हे थःगु लागाय् स्वायत्त राज्य घोषणा तकं यायेमाःगु अवस्था थौं ब्वलनाच्वंगु दु।

खतुं सरकार व सत्तारुढ दलतय्सं राज्य पुनर्संरचनायात वेवास्ता यानाच्वंगु इलय् माओवादीं यकःति जूसां आन्दोलनया रुपय् थीथी राज्य घोषणा यायेगु धकाः तयारी याःगु खः। तर थीथी थासं विरोध जूगु व सुझाव वःकथं माओवादीं थःगु थ्व ज्याझ्वः स्थगित यात। तर आः वयाः राजनीतिक पार्टीतपाखें मजुसे सलंसःदँ निसें राज्यपाखें पीडित जुयाच्वनेमाःपिं आदिवासी जनजातिं थःथःगु लागाय् थःगु स्वायत्त लागा घोषणा यायेगु गुगु ज्या न्ह्याकूगु दु थुकिं हाकनं छकः सरकार व राजनीतिक पार्टीयात मछिंगु अवस्थाय् लाके फइगुपाखे नं सम्बन्धित पार्टीतय्सं ध्यान बीमाःगु अवस्था दु ।

विशेषतः राजनीतिक पार्टीतय्सं इलय् हे राज्य पुनर्संरचनाया बारे थःपिनि स्पष्ट धारणा पित मबिउगु व छुं छुं ब्रम्हूवादी सोच दुगु राजनीतिक पार्टीतय्सं जनतायात अधिकार बीगु खँय् यानाच्वंगु ढुलासुस्तिया लिच्वः कथं थौं आदिवासी जनजातितय्सं थम्हं हे थःगु राज्य घोषणा यायेमाःगु आवश्यकता महसुस यायेमाःगु खः। खतुं अधिकार धइगु फ्वनाः दइ मखु लाकाः हे कायेमाः धइगु खँ थौं वयाः चरितार्थ जुयाच्वंगु दु। व थुकिया तयारी स्वरुप थौं उत्पीडनय् लानाच्वंपिं आदिवासी जनजातिं थःगु अधिकार कायेत थुकथं थःपिं हे सक्रिय जुइमाःगु खः धइगु खँ थौं उमिगु गतिविधिं क्यनाच्वंगु दु ।

यदि इलय् आदिवासी जनजातितय्सं थःपिनि सरोकार मक्यनेगु खःसा निश्चित दु विद्यमान राजनीतिक पार्टीतय्सं (माओवादीयात त्वःताः) उत्पीडित जनताया अधिकार प्रत्याभूत याइ मखु ।

थ्वहे झ्वलय् वइगु पुस ११ गते नेवाःतय्सं थःपिनि स्वायत्त लागा घोषणा यायेगु निर्णय सार्वजनिक याये धुंकूगु जक मखु थुकिया निंतिं माःगु तयारी नं थःगु हे कथं न्ह्याकाच्वंगु दु। तर नं सम्बन्धित राजनीतिक पार्टीतय्सं थुखेपाखे खास हे ध्यान बीगु आवश्यकता तायेकाच्वंगु मदु। अले उकिया हे प्रतिक्रिया स्वरुप थौं जनतां थःगु अधिकार कायेत थः न्ह्यचिलेत बाध्य जुयाच्वंगु दु ।

नेवाः स्वायत्त राज्य घोषणा यायेगु निर्णय जुइधुंकूगु दु। थुकी आः झीगु दायित्व छु धइगु न्ह्यसः नं ब्वलनेफु। थौंया इलय् नेवाःतय् मू दायित्व धइगु नेवाः अधिकार सुनिश्चित यायेत छप्पँ छधी जुयाः नेवाः स्वायत्त राज्य घोषणा ज्याझ्वलय् सक्रिय रुपं ब्वति कायेगु हे खः। अझ आवश्यक जुल धाःसा झीसं थःगु अधिकार कायेगु निंतिं आन्दोलनया ग्वःफय् हयेगु खः ।

खय्त ला वंगु माघ ३ गते नेवाःतय्सं गुकथं थःगु शक्ति प्रदर्शन याःगु खः उकियात अझ नं राजनीतिक पार्टीतय्सं मखंछु यानाच्वंगु दुसा जेठ १८ या बन्दयात नं नजरअन्दाज यानाच्वंगुया लिच्वः हे खः थौं झी नेवाः स्वायत्त राज्य घोषणा यायेत बाध्य जुयाच्वना। यदि झीगु आन्दोलनयात राजनीतिक पार्टीतय्सं छुं भचा जक मिखा ब्वःगु खःसा वा चिउताः क्यंगु खःसा निश्चित दु थौं झी थुकथं नेवाः स्वायत्त राज्य घोषणा यायेगु लँपुइ न्ह्याः वनेमाःगु आश्यकता मजुइगु खइ। तर ब्रम्हूवादी मानसिकता हावी जुयाच्वंगु राजनीतिक पार्टीया नेतातय्सं थौं तक झीगु सदायतायात अझ नं कमजोरी हे तायेकाच्वंगु दु। अले झीगु सदायतायात कमजोरी तायेकूगुया लिच्वः थौं झीसं झीगु नेवाः स्वायत्त राज्य घोषणा यायेगु आन्दोलन हे खः ।

नेवाःतय् थ्व घोषणायात थीथी कोणं थुइकेफु। गुलिस्यां झीसं यानागु घोषणाया औचित्यय् नं न्ह्यसः थनेफु। तर झीगु आन्दोलन झीसं छु चाहना यानाच्वन धइगु खँया छगू सांकेतिक प्रस्तुती खः। आवश्यक जुल धाःसा थ्व सशक्त जुयाः यथार्थय् नं मवइ धाये फइ मखु ।

More Stories Like this