धुन्या देशया - सुरक्षाया प्रतीक व प्राचीन साँस्कृतिक धरोहर

बुद्धराम महर्जन

नेपालमण्डलया प्राचीन महानगर कान्तिपुरया मानवसभ्यताया छगू मौलिक साँस्कृतिक अस्तित्व खः- धुन्या । मानवसभ्यता विकास, अनया वास्तुकला व साँस्कृतिक गतिविधिं हे क्यनाच्वंगु दइ । येँया प्राचीन स्वीनिगू त्वालं ज्यापु त्वाः नामं प्रशिद्धि कयाच्वंगु दु । देय्या सभ्यताया प्रतीक संस्कृति नं ज्यापुतय्सं हे म्वाका वयाच्वंगु दु । थुकी नेपाःया सम्पर्ूण्ा नेवाः समाजया प्रतिनिधित्व नं साँस्कृतिक रुपं ज्यापुतय्सं हे यानावयाच्वंगु दु । थथे नेवातय्गु हे इज्जत धस्वाइगु साँस्कृतिक अस्तित्व मध्ये छगू खः - धुन्या ।

धुन्या भतिचा चाःतूगु चिपुगु तारुजातया पंकथिइ थीथी न्याता रंगया कापः, निगू च्वाम्वः, घंगलां छाय्पियाः दयेकातःगु जुइ । देशय् सुनानं आक्रमण याःवःसा थ्व हे धुन्याया न्ह्यःने तयाः माधिमे, भुस्या, कयपु, घौ बाजं नापं थानाः त्वाःत्वालं ल्याय्म्हत देश सुरक्षाया निंतिं पिहां वइगु खः । धुन्या भैरव व अजिमाया प्रतीक नापं पंचतत्वया प्रतीक खः । थुकियात चाःहिकल धाःसा पञ्चमहाभयपाखंे देशया सुरक्षा जुइ धकाः आतक नं आदिवासी ज्यापुतय्सं परम्परा न्ह्याका वयाच्वंगु दु ।

राष्ट्रिय पर्व, जात्रा, साँस्कृतिक व सामाजिक गतिविधिइ धुन्या चाःहीकेमाः । दैवीशक्तिया प्रतीक जूगुलिं धुन्याया च्वाम्वया रंग न थीथी कथं दु । झिंनिदँय् छकः जक धुन्या चाःहिकेगु स्यनी । धुन्या चाःहिकेगु वा धिमे थायेगु ज्या वलातय्गु झवलय् ज्यापुया काय्मचातय्त जक स्यनी । 'धु'या अर्थ ताःहाकःगु 'न्या'या अर्थ न्याता -न्याता रंगया झल्लर) जुयाः धुन्या जूगु धायेगु याःसां धुन्याया बारे विस्तृत अध्ययन याये ल्यं हे दनी । धुन्याया अर्थ प्राचीन नेपालया राष्ट्रिय ध्वाँय् कथं नं ब्वयेका वयाच्वंगु दु ।

धुन्या स्वीनिगू ज्यापुत्वाः दक्व थासय् मदु । आतकया धुन्या चाःहिका वयाच्वंगु ज्यापु त्वाः कथं झिंन्हय्थाय् जक धुन्या दु । थुपिं दक्वं थःने भेगय् लाः, क्वने भेगय् धुन्या मदु । थुकी मध्ये मरुबही, ओमबहाः, न्यत, वंघः व वंतुया धुन्याया च्वाम्वः छगू हे कथं ज्वःमलाः । गनं गनं त्वा बाया वनाः धुन्या नं थपे जूगु दु । उकिं यानाः आः झिंगुथाय् धुन्या चाःहिकेगु याः ।

धुन्या प्राचीन नेपालया राष्ट्रिय ध्वाँय् खः । राष्ट्रिय साँस्कृतिक धरोहर ख । नेवाःतय्गु अस्तित्व खः । ज्यापुतय्गु म्हसीका खः । ऐतिहासिक महत्व दुगु थ्व धुन्यायात म्वाका तयेत नेपाःया दक्व जाति, आदिवासी, जनजाति नापं नेपाल सरकारं देशया गौरवकथं नाला संरक्षण यायेमाः ।

More Stories Like this