मौलिक संस्कृतिइ सरकारं याःगु असह्य प्रहार

- नरेशवीर शाक्य

नेपाल सरकारं नेपाःया मौलिक संस्कृतिइ प्रहार यायेकथं थनया जात्रा पर्वय् बियाच्वंगु फुक्कं अनुदान बन्दया निर्णय याःगु दु । थ्व निर्णयकथं आः राज्यं बिया वयाच्वंगु कुमारी माजुया भत्ता वसपोलया शिक्षाया निंतिं बियातःगु आर्थिक अनुदान फुक्कं बन्द जुइगु जूगु दु । नेपाःया मौलिक संस्कृतिइ प्रहार यानाः देशय् सांस्कृतिक क्रान्ति यायेगु म्हगस सरकारं खंकाच्वंगु दु ।

विश्वय् नेपाःयाया नां छगू सुसंस्कृत व थःगु हे मौलिक म्हसीका दुगु देय् कथं च्वजाः । आः तकया इतिहासय् गबलें नं कर्पिनि उपनिवेश मजुसे स्वतन्त्र जुयाच्वंगु थ्व देय्या थःगु हे विशेषता दु । थनया आदिवासी नेवाःतय्सं थःगु शिल्प क्यनेत अनेक विधि छ्यलाच्वंगु दु । थ्व हे कारणं विश्व सम्पदाया धलखय् नेपाःया आपालं सम्पदा सूचीकृत जुयाच्वंगु दु । देय्या दकलय् ताःहाकःगु बुंगद्यःया रथ जात्रा समेत विश्व सम्पदाय् लानाः नेपाःया गरिमा थहां वनाच्वंगु दु । थनया सभ्यता जात्रा नखः मानव सभ्यताया हे शुरुकालीन सभ्यता जुयाच्वंगु अनेक दसुत आः तकं दनि । तर थ्व सभ्यतायात प्रतिघात यायेत थनया राज्यसत्तां न्ह्याबलें नं कुतः यानाच्वंगु दु । नेवाःतय्गु खने दुगु व खने मदुगु सम्पदा नष्ट यायेगु निंतिं शाह जुजुत न्ह्यःने लानाच्वंगु खःसां आः थुमिगु अन्त लिपा नेवाः संस्कृतिइ प्रहार मजुइगु विश्वास थनया आदिवासीतय्सं यानाच्वंगु खःसां राज्य सत्ताय् थ्यनाच्वंपिं ब्राम्हणबादी नेतातय्सं थुकियात अझं निरन्तर यानाच्वंगु हे दनि ।

मुलुकय् आः माओवादी बिचालं निर्देशित जुयाच्वंिपं वामपन्थीतय्सं राज्यया नेतृत्व यानाच्वंगु दु । थुमिसं थःपिनि पार्टीया नीति अन्तर्गत राज्य शासन न्ह्याकेगु निंतिं जनगणतन्त्रया बहस न्ह्याकाच्वंगु दु । उकथं हे थनया सांस्कृतिक सम्पदा नष्ट यानाः सांस्कृतिक क्रान्ति यायेत न्ह्यचिलाच्वंगुया छगू दसु वंगु यँेयाःया इलय् मितब्ययिताया नामय् नेपाःया मौलिक जात्रापर्वयात अवरुद्ध यायेकथं बीमाःगु अनुदान रोक्का याःगु खः । जनताया ब्यापक विरोध जुइवं हाकनं सरकारं माफी फ्वनाः थुकथंया ज्या मयायेगु प्रतिबद्धता प्वंकूगु खः । अर्थमन्त्रीस्तरया उगु निर्णय लिपा आः हाकनं थनया संस्कृतिइ लिच्वः लाइ कथं आःया पालय् मन्त्रिपरिषदं हे निर्णय यानाः जात्रा पर्वयात अनुदान मबीगु घोषणा जूगु दु ।

विश्वय् थौं नेपाःया म्हसीका धयागु हे थनया मौलिक संस्कृति, जात्रापर्व, नखःचखः खः । देय्या प्रमुख आय आर्जन जुयाच्वंगु पर्यटन उद्योगया दुगःक्वँय् थ्वहे खः । थुकियात संरक्षण व विस्तृत यायेमाःथाय् अःखतं थनया आदिवासी जनजातितय्गु म्हसीका हे नष्ट याये कथं थज्याःगु नीति ज्वंगु अजूचायापुगु खँ खः ।

हरेक राज्यया थःगु सांस्कृतिक नीति दयेमाः । तर नेपाःया सांस्कृतिक नीति मदुगु कारणं छु पार्टी सत्ताय् थ्यन उगु हे पार्टीया नीतियात राज्य नीति दयेकेगु परम्परा न्हापांनिसें न्ह्याना वयाच्वंगु खनेदु । थ्वहे सन्दर्भय् आः नेकपा माओवादी या सरकारं थुकथंया नीति न्ह्यचिकाच्वंगु खनेदु ।

नेपाःया आपालं जात्रा पर्व हनीपिं थनया आदिवासी नेवाःत खः । थुमिसं हरेक जात्रा पर्व गुथि नीस्वनीगु इलय् थुज्वःगु सुकिर्ती ताः ई तक न्ह्यायेमा धयागु मान्यतां उज्वःगु जात्रा पर्व संचालनया निंतिं आय आयस्था नापं तयाः ब्यवस्थित याना तइगु खः । थुज्वःगु आयस्तायात छगू इलय् राज्यं गुथि संस्थानया नामं राज्य कोषय् दुकयाः अज्याःगु जात्रा पर्वया निंतिं खर्च ब्यवस्था यानातःगु खः । गुथि संस्थानं बीगु खर्च न्यून यदि नेपाःया मौलिक सम्पदा परम्परा व जात्रापर्वयात सरकारं संरक्षण मयायेगु खःसा संस्कृति मन्त्रालयया आवश्यकताया औचित्यय् नं न्ह्यसः थने फइ । जनतां पुलातःगु राजस्व सुयात जागीरया नामय् तलब नकेत जक मखु धयागु खँ स्पष्ट खः । मुलुक आः संघीय गणतन्त्र दुने दुहां वनाच्वंगु इलय् सम्बन्धित मनूतय्गु सहभागिता बिना जूगु छुं नं निर्णय जनतायात स्वीकार्य मजुइगु खँ सम्बन्धित मनूतय्सं थुइकेमाःगु दु । जुयाः आपालं जात्रा पर्व न्हना हे वंगु दु ।

उकी मध्यय् नं सचेत नेवाःतय्सं थःगु हे स्रोतं दां मुकाः मगाःगु छुं भचा अनुदान राज्यकोषं कायेगु याना वयाच्वंगु खः । तर थुकियात अन्यथा कथं विवेचना यानाः सरकारी दामं जक जात्रा पर्व हनाच्वन धयाकथंया बिज्ञप्ति सरकारं पिथनेगु ज्या याःगु दु । सरकारं थुकथं बजेट विनियोजन यानाः बिया वयाच्वंगु ६ लाख तका स्वयां अप्वः मजूगु खँ स्वयम् संस्कृति मन्त्रालयं धयाच्वंगु दु । ६ लाख तकां नेपाःया मौलिक पर्व जात्रा हनाः थःपिनि संस्कृति प्रति गर्व यानाच्वंिपं नेपाःमितय्त आः थ्व अनुदान मबीगु निर्णय जूगु नेपाःया संस्कृति न्हंकेगु कुचाल मखु धाये फइ मखु । थनया मौलिक सम्पदा व सांस्कृतिक परम्परागत जात्रा नखःयात छुं कथंया हस्तक्षेप मयायेगु न्हापांनिसें न्ह्याना वयाच्वंगु परम्परायात निरन्तरता बीगु बचं थुगु सरकारया शक्तिशाली अर्थमन्त्री डा। बाबुराम भट्टराईनं येँयाः आन्दोलन जूगु इलय् सार्वजनिक कथं न्ववानाः उगु इलय् जूगु घटनायात कयाः सार्वजनिक माफी तकं फ्वंगु खः । अले जात्रा पर्वयात ब्यवस्थित यायेगु निंतिं अधिकार सम्पन्न आयोग नीस्वनेगु खँ नं धाःगु खः । तर सरकारया आःया पलाखं उगु इलय् नेवाःत लिसे याःगु वास्तवय् छगू सम्झौता धोखा जक खः धयागु खँ स्पष्ट याना बिउगु दु ।

More Stories Like this