राजीनामा बीगु पाय्छि जुइ

सानुराजा शाक्य

मू राजनीतिक दलतसें वर्तमान राजनीतिक समस्याया निकास पिकाये मफुत धाःसा देय् अस्थिरता व दुर्घटनाय् लाइगु निश्चित जूगु दु। संविधानसभाया चुनाव धुंकाः ०६७ जेठ १४ या दुने संविधान दयेकेगु खँय् राजनीतिक दलतसें थःगु ध्यान तयेगु स्वयां सरकार गठन व विघटनय् ध्यान अप्वःगुलिं थ्व समस्या न्हियान्हिथं अप्वःगु खः। संविधानसभाया चुनावतक सहमतिं न्ह्यानाच्वंगु राजनीति संविधानसभा चुनाव धुंकाः सहमतिया संस्कार स्यनेगु शुरु जुल। संविधानसभा चुनाव जुयाः नं न्हूगु सरकार दयेकेत लिबानाच्वंगु इलय् अन्तरिम संविधानय् राजनीतिक दलतसें सहमतिया आधारय् सरकार न्ह्याकेगु धकाः च्वयातःगु बुँदायात संशोधन यानाः बहुमतया लिधंसाय् सरकार दयेके फइ धकाः च्वसांनिसें नेपाःया राजनीति गलत मोडय् लाःवंगु खः ।

सेनापति प्रकरणय् राष्ट्रपति नाप जूगु विवादया कारणं माओवादी नेतृत्वया सरकारं राजीनामा बीधुंकाः नेकपा (एमाले) या शीर्ष नेता माधव नेपालया नेतृत्वय् वर्तमान सरकार वःगु खः। तर राजनीतिक गतिरोधया कारणं थ्व सरकार लोकप्रिय जुइगु लँपुइ मदु। संसद न्ह्यानाच्वंगु मदु व उकिया प्रत्यक्ष लिच्वः संविधानसभाय् नं लानाच्वंगु दु। गुकिं यानाः संविधानसभां थःगु कार्यतालिका कथं ज्या न्ह्याकेत पटक पटक संशोधन याये मालाच्वंगु दु। अन्तिम पटक जूगु संशोधन नं संविधानसभां पूवंके मफइगु निश्चित जूगु दु। थ्व स्थितिइ नाटकीय ढंगं सुधार मजुल धाःसा ०६७ जेठ १४ गते दुने संविधान दयेके मफइगु निश्चित प्रायः खनेदु। थ्व अवस्थाय् नेपाःया राजनीति निगू कथं प्रभावित जुइ। न्हापां संविधान दयेके मफुत धाःसा असफल राष्ट्रया लँपुइ मुलुक वनी। थुकिया प्रत्यक्ष लबः प्रतिगामी पुचःयात वनी। कमल थापाया राप्रपां ल्ह्वनाच्वंगु संघीयता विरोधी, धर्म निरपेक्षताया विरोध याइपिं व जुजुया पुनर्गमनया सम्भावना खनाच्वंपिनि मनोबल अप्वइ उमिगु गतिविधियात मलजल जू वनी। गुकिं यानाः नेपाःया राज्यपुनर्संरचना मार्फत थःगु अधिकार काये खनी धकाः पियाच्वंपिं अल्याख नेपाःमित आशां द्याइ ।

संविधान वये मफइगु इलय् नेपाःया राजनीतिक दलया शीर्ष नेतातसें अन्तिम इलय् सहमति दयेकेगु बानी दु। संविधानसभां नं अन्तिम इलय् संविधान हथाय्पथासं मच्वइ धकाः नं धाये मफु। उज्वःगु इलय् वइगु संविधानं संघीयताया मर्म ज्वनीगु सम्भावना एकदम म्हो जक जुयाच्वनी। राज्य पुनर्संरचनाया माग यानाच्वंपिंत संविधान च्वये मफयाः देय् असफल जुइगु अवस्था दु उकिं आःयात सहमतिया आधारय् थ्वहे संविधानयात स्वीकार याकेत आदिवासी जनजाति व उत्पीडित समुदाययात राजनीतिक दलतसें बाध्य याकी व बुलुहुँ संविधान संशोधन यानाः संघीयता लागू यायेगु खँ हइ। थुज्वःगु इलय् नं नेपाःया अल्याख नेपाःमित हानं लिउने हे लानाः संविधानसभाया चुनाव जुयाः नं थःपिं अधिकारं पिने लाइ ।

नागरिक सर्वोच्चता व थःगु नेतृत्वय् सरकार दयेकेगु माग तयाः एकीकृत नेकपा (माओवादी) राजनीतिक पार्टी सतक संर्घषय् दु। संविधानसभाय् दकलय् तःधंगु राजनीतिक दल सरकारं पिने लाःगु अवस्थां यानाः राजनीतिक समस्या जटिल अवस्थाय् थ्यंगु खः। राजनीतिक समस्याया निकास पिकाये मफुगु हुनिं एकीकृत नेकपा (माओवादीं) निरन्तर संसद अवरुद्ध यानाच्वंगु दु गुकिं यानाः सरकारं पेश याःगु बजेट तकं पास याये मफयाः तलब नकेत तकं सरकारयाके ध्यबा मदयेधुंकल। नेपालय् संसद अवरुद्ध यायेगु संस्कार माओवादीं हःगु मखु। ०४८ साल धुंकाःया प्रतिनिधि सभा नं तःक्वः अवरुद्ध जूगु दु। उकी मध्ये नं दकलय् अप्वः अवरुद्ध याःगु एमालें हे खः। उकिं माओवादीयात जक संसद अवरुद्ध यानाः लोकतन्त्रया उपहास यात धकाः ब्वः बीगु नैतिकता एमालेयाके मदु। नेपाली कांग्रेसं नं माओवादी सरकार दुबलय् तःक्वः संसद अवरुद्ध याःगु हे खः ।

सरकार दयेकेगु व विरोध यायेगु झ्वलय् थौंकन्हय् आन्दोलनरत माओवादीयात ३०१ ल्याः खाकाः सरकार दयेकि धकाः हाथ्या बीगु याः। माओवादीया प्रदर्शनयात कार्यकर्ताया प्रदर्शन जक खः धकाः राजनीतिक वातावरण उत्तेजित यायेगु प्रवृत्ति नं सरकारय् च्वनाच्वंपिं मन्त्रीतय्के दु। न्हापा गिरिजा बहुमतया प्रधानमन्त्री जुयाच्वंगु इलय् एमालें नं गिरिजाया राजीनामा फ्वनाः महिनौं सतक संघर्ष याःगु हे खः। उकिं संविधानसभां संविधान दयेके मफइ ला धइगु अन्यौलता अप्वया वनाच्वंगु इलय् राजनीतिक सहमति दयाः राष्ट्रिय सहमतिया सरकारपाखें न्हूगु संविधान वयेमाःगु पक्षय् जनता दु। ३०१ या चक्करय् लात धाःसा निश्चित दु संविधान वइ मखु। उकिं दलतसें ३०१ या ल्याखय् मखु ४०१ या ल्याःयात ध्यानय् फत धाःसा जक राजनीतिक निकास मालेत अःपुइ। संविधान च्वये मफइगु अवस्थाय् दकलय् दोषीया भागदार आन्दोलनरत माओवादी स्वयां सरकारय् दुथ्याःपिं एमाले व कांग्रेसयात नाली। सरकारया नेतृत्व यानाः नं राष्ट्रिय सहमति दयेके मफुत उकिं देशयात असफल यायेगु ज्याय् प्रधानमन्त्री माधव नेपालया कारणं एमालें आलोचित जुइगु स्वयां राजनीतिक निकासया नितिं सरकार त्वःता छ्वयेगु हे एमालेया निंतिं भिं जुइ। थ्व खँ धायेबलय् एमाले नेतृत्वयात पचे मजुइफु। तर असफल सरकार न्ह्याकेत जबर्जस्ति यानाच्वनेगु स्वयां देय्या निंतिं माल धाःसा सरकारया कुर्बानी यानाः नं एमालें थःगु छबी दयेके जिउ ।

थः हे रक्षामन्त्रीनाप प्रधानमन्त्रीया विवाद पिहां वयाच्वंगु दु। छगू हे पार्टीया नेतात सरकारय् दुसां प्रधानमन्त्रीनाप विवाद यानाः मन्त्री जुयाच्वनेगु ज्या प्रधानमन्त्री पद्धतिइ मल्वः। मेखे कृषि राज्यमन्त्रीया कृयाकलापं यानाः नं सरकारयात मछिंकाच्वंगु दु। नेपाली इतिहासया दुर्भाग्य हे धायेमाः गिरिजाया प्रधानमन्त्रीत्व बाहेक मेपिं प्रधानमन्त्री जुइबलय् गुला झिला बाहेक सरकार न्ह्याये मफइगु विडम्बनाया शिकार माधव नेपालया नेतृत्वया सरकार नं जुइगु खनेदु। सरकार चले यायेगु निंतिं जक सरकार चले यानाया उपादेयता मदु। परिवर्तनया महसुस याकेत असफल जुल धाःसा सरकारय् च्वनाच्वनेगुया औचित्य मदु ।

माओवादीयात सहमतिइ हये मफइगु अवस्थाय् माल धाःसा थःगु पद त्वःताः उच्च नैतिकता क्यनेबलय् नं राजनीतिक विजय जुइगु शिक्षा काये सयेकेमाः ।

More Stories Like this