राजनीतिक निकासया लँपु नागरिक सर्वोच्चता

मुक्ति प्रधान

मुलुक तःधंगु राजनीतिक गतिरोधय् लानाच्वंगु दु। एनेकपा (माओवादीं) ल्ह्वनाच्वंगु नागरिक सर्वोच्चताया विषययात संवोधन मयायेगु नियत एमाले व कांग्रेसं क्यनाच्वंगु दु। संसदया अवरोध चीकेत सहमति यायेमाःगु एमाले व कांग्रेसं तःगु प्रस्ताव माओवादीं स्वीकार मयाः धकाः निगू पार्टीया मन्त्री व नेतातय्सं संविधानसभा विघटन यानाः राष्ट्रपति शासन लागू यायेगु ख्वाच्वः बियाच्वंगु दु ।

अथे हे माओवादी नेतातय्त अन्तर्राष्ट्रिय फौजदारी अदालतय् थनेमाःगु बिचाः प्वकाच्वंगु कांग्रेसं संविधानसभा विघटन यानाः सैनिक परिचालन यायेत एमालेया नेतातय्त ह्ययेकाच्वंगु खँ पिहां वयाच्वंगु दु। थ्व इलय् बौद्धिक जमात,नेपाःया सार्वभौमिकता व स्वाधिनताया पक्षधर जनतां थज्याःगु प्रतिगमनकारी व जनताया अधिकार क्वपालाः सैनिक परिचालन यायेमाः धकाः प्वंकाच्वंगु बिचाःया विरुद्ध गथे यानाः छप्पँ जुइगु? नेपाःया स्वाधिनता व नेपाली श्रमिक जनताया पक्षय् न्हूगु संविधान गथे यानाः दयेकेगु धइगु खँय् सहलह ब्याकेमाःगु दु ।

माओवादीं ल्ह्वंगु नागरिक सर्वोच्चताया विषय समग्र मुलुकया हित व नेपाःया उत्पीडित जनताया पक्षय् छ्यलाः वैचारिक, राजनीतिक व शान्ति प्रक्रियायात संस्थागत यायेगु तत्कालिन कार्यदिशा खः। थ्व कार्यदिशां देशय् न्ह्यानाच्वंगु शान्ति प्रक्रिया, युगौंनिसे उत्पीडनय् लानाच्वंपिं जनताया पक्षय् गथे यानाः संवोधन यायेगु धकाः सहलह ब्याकेगु नं छगू प्रक्रिया खः। न्यायपालिका व सेनायात लोकतान्त्रिक यायेगु छगू प्रभावकारी प्रक्रिया नं खः। अले संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रयात संस्थागत यानाः नेपाःयात दक्षिण एशिया दुने जक मखु, गुलि फु उलि याकनं अन्तर्राष्ट्रिय स्तरय् तक नं प्रतिस्पर्धात्मक रुपं आर्थिक, सामाजिक, सांस्कृतिक, प्रविधि व विज्ञानया विकास यानाः नेपाःमि जनतायात स्वतन्त्र, स्वाधीन व सार्वभौम दयेकेत नागरिक सर्वोच्चताया मुद्दायात माओवादीं ल्ह्वंगु खःमात्र सरकारया नेतृत्व यायेत जक मखु धइगु खँ फुक्क बौद्धिक समुदायं थुइकेमाः ।

नागरिक सर्वोच्चता निरकुंश व सामन्ति शासन व संस्कारया विरोधी वैचारिक अभियान खः। राणा आन्दोलन क्वचाःसां हैकमवादी निरंकुशता अन्त्य मजुल, पंचायत अन्त जुल, तर पंचायती संस्कार व मान्यता अन्त्य मजुल। थौं देय् गणतान्त्रिक जुल, तर गणतन्त्रया विशेषता, संस्कार व मान्यता स्थापित मजुल। जनताया आर्थिक, सामाजिक, सांस्कृतिक पक्ष व लोककल्याणकारी मान्यता तकं राज्यं संवोधन याये मफुत। माओवादी नेतृत्वया सरकारं जनताया पक्षय् याःगु फुक्कं ज्याझ्वः लित कयाः जनविरोधी निर्णय यायेगु कुतः एमाले नेतृत्वया सरकारं यानाच्वगु दु। अथे जुयाः नागरिक सर्वोच्चताया मुद्दा सरकार गठन व पुनर्गठन नाप जक स्वापू दुगु विषय मखु। थ्व मुद्दा नेपाःया सार्वभौमिकता, अखण्डता, स्वाधिनता व जनताया संघर्षं प्राप्त याःगु उपलब्धिनाप नं स्वापू दुगु विषय खः धकाः थुइकेमाः ।

मुलुकया न्हूगु संविधान च्वयेगु निंतिं थीथी विषय संविधानय् दुथ्याकेमाःगु ख। तर विशेष यानाः कांग्रेस, एमालें नेपाःया उत्पीडित जनतायात स्वयां नं दलाल पुँजीपति व सामन्ती प्रतिगमनकारीतय् हितय् जक अप्वः वफादारी जुयाच्वंगु खनेदु। थुकिया दसु स्वत धाःसा संघीय राज्यया स्वरुप व स्वशासनया अवधारणा छु खः? गय् जुइ धइगु बारे आः तक नं पार्टी दुने सहलह ब्याकाः उमिसं स्पष्ट धारणा पिने हये मफुनि। राज्य पुनर्संरचनायात स्वीकार यात तर उकिया मुलभूत पक्ष बारे उमिके न्यन धाःसा लिसः बी फयाच्वंगु मदु। अथे हे जाति, भाषा, लिङ्ग, क्षेत्र व अल्पसंख्यक समुदायया अधिकार न्हूगु संविधानय् गुकथं स्थापित याइ? मस्त, वृद्ध, असहायतय्त गज्याःगु अधिकार बीगु धइगु लिसः नं उमिके मदु। थ्व खँ उमिसं मसियाः, मसयाः मखु, थ्व विषययात सवोधन यायेगु बिचाः मदयाः खः। छाय्धाःसां कांग्रेस न्हापांनिसें हे सामन्ती राजतन्त्रया मतियार खःसा राजतन्त्र मदयेधुंकाः सामन्ती व दलाल पुँजीपति वर्गया संरक्षक जुयाः न्ह्यःने वयाच्वंगु दु। नेपाःया श्रमिक जनताया दुश्मननाप साँठगाँठ यानाः वर्गीय रुपं उत्पीडित जनतायात अधिकार बीगु कथंया संविधान उपिंपाखें परिकल्पना तक नं याये फइगु स्थिति मदु।
अथे हे एमालेय् इमान्दार कम्युनिष्टत आः तक नं च्वनाच्वंसां एमालेयाके सैद्धान्तिक धरातल व वैचारिक स्पष्टता धाःसा मदये धुंकल। एमालेया न्हय्क्वःगु अधिवेशनया दस्तावेज स्वत धाःसा उमिसं समाज विकासया यथार्थयात त्वःतेधुंकूगु प्रस्ट सी दइ। एमाले आः श्रमिक व उत्पीडित वर्गया प्रतिनिधित्व याइगु पार्टी मखये धुंकल। विदेशी साम्राज्यवादी व विस्तारवादीया निर्देशनय् च्वनाः दलाल पुँजीपति व पेटीबुर्जुवातय् लिधंसाय् सरकार चले यानाः जनविरोधी योजना कार्यान्वयन याइगु कतांमरितय्गु पुचः मुंकाः पार्टी दुने हालिमुहालि यानाच्वंगु खनेदु। विद्या भण्डारी, केपी ओली, रघुजी पन्त थेज्याःपिं निगूगु जनआन्दोलनया घोर विरोधीत हे पार्टीया नेतृत्व तहलय् दुगु इलय् उमिगु भूमिका छु जुइ धइगु खँ फुकस्यां सिउ। उमिगु क्रियाकलाप व अभिव्यक्तिं एमाले दुनेया परिवर्तनशील नेता कार्यकर्ता मछाले माःगु स्थिति दु। मेगु खँ, कथित नीनिगू दल दुने नारायणमान विजुक्छेँ थेंज्याःपिं मौसमी म्येँ हालेसःपिं व चित्रबहादुर थेंज्याःम्ह संघीयता विरोधी भूमिका दुपिं पुचःत झीगु न्ह्यःने प्रस्ट जुयाच्वंगु खँ खः। थौं देशय् बुलुहुँ जनविरोधीतय्सं हालिमुहालि यायेगु कुतः हानं तच्वयेका हयाच्वंगु खनेदु। उत्पीडित जनताया पक्षधरत अज्याःगु प्रवृत्तिपाखें सतर्क जुइमाःगु दु। देय् दुने थज्याःगु स्थिति ब्वलंगु विदेशी साम्राज्यवादी व विस्तारवादीया प्रत्यक्ष हस्तक्षेपं यानाः खः व फुक्क कथंया जनविरोधी क्रियाकलापया अन्त्यया निंतिं उत्पीडित व संघर्षशील जनतां थःगु हक अधिकार व सम्मानया निंतिं नागरिक सर्वोच्चताया बिचाःयात क्वातुक ज्वनाः आन्दोलनय् ब्वति कायेगु व समर्थन यायेगु ज्या याये हे माः। नागरिक सर्वोच्चता कायम यायेफुसा जक नेपाःमि जनतां याःगु जनआन्दोलन व जनयुद्धया उपलब्धि संस्थागत व संरक्षण जुइ, न्हूगु संविधान श्रमिक व उत्पीडित जनताया पक्षय् जुइ फइ। उकिया निंतिं वार्ता, सहलह, सहमतिया प्रक्रिया छपु लँपु खः। राजनीतिक निकासया निंतिं वार्ता, सहलहया लँपु चायेकाः हे शान्तिपूर्ण आन्दोलनपाखें देय्यात सार्वभौमिकता, स्वाधिनता व शान्ति प्रक्रियाया रक्षा व संस्थागत यायेगु वैचारिक कार्यदिशायात स्थापित यायेत नागरिक सर्वोच्चताया नारायात बांलाक छ्यलेमाः। नागरिक सर्वोच्चता कायम मजू तक निरन्तर शान्तिपूर्ण ढंगं आन्दोलन जुया हे च्वनी। माओवादी नं सरकार गठनया ज्याय् जक लिकुनाः आन्दोलन दिका छ्वइ लाकि धकाः सुं नं भ्रमय् मच्वंसां जिउ ।

सरकारया नेतृत्व यानाच्वंगु एमाले, कांग्रेसया यथास्थिति दुने हे सहमति जुइमाः धइगु प्रस्ताव हे प्रतिगमनकारी खः। माओवादीं अवरोध यानाच्वंगु संसद न्ह्याकाः बजेट पारित यानाः निर्धक्क सरकार न्ह्याकेगु सोच उमिगु खः। राष्ट्रपतिपाखें जूगु असंवैधानिक पलाःया बारे संसद दुने सलहल ब्याके फइ मखु धयाच्वंगु एमाले-कांग्रेसया सरकारयात लोकतान्त्रिक सरकार धायेगु स्थिति मदये धुंकल ।

संकल्प प्रस्तावयात कयाः सदनय् सलहल ब्याकेत उपिं छाय् ग्यायेमाःगु स्थिति वल। राष्ट्रपतिया पलाःयात कयाः सहलह तकं ब्याकेत तयार मजूगु एमाले व कांग्रेसयात शासन सत्ता बियाः देयात गज्याःगु अवस्थाय् थ्यंकेगु धइगु बारे आम बौद्धिक जमातपिं दुथ्याकाः सहलह ब्याकेमाःगु दु ।

एमाले, कांग्रेसया मन्त्री व नेतापिसं माओवादीया शान्तिपूर्ण आन्दोलनया विरोध यानाच्वंगु दु। आन्दोलनयात माओवादीं सचेत व शान्तिपूर्ण रुपं न्ह्याकाच्वंगु दु। तर उमिसं गुगु ढंग आन्दोनलया बारे भ्रम ब्वलंकाः आम जनतायात आतंकित यायेगु कुतः यानाच्वंगु दु। तर आः उमिसं न्यंकूगु भ्रमं सुं नं आतंकित जुइगु अवस्था मदु। सरकार गुलि तक जिम्मेवारी जुयाः शान्तिपूर्ण आन्दोलनयात सम्मान याये फइ सरकारया अग्निपरीक्षा थ्व हे आन्दोलनं जुइ। छाय् धाःसा आः वयाः आन्दोलन क्वत्यलेत सेना परिचालन व राष्ट्रपति शासनया ख्याच्वः बियाच्वंगु दु। उमिगु थ्व ख्याच्वः ज्ञानेन्द्रया शासन कालय् जनतां पचे यानाः ज्ञानेन्द्रयात सत्ताच्यूत यायेधुंकूगु शक्तिया हरुवा कम्पनीया कठपुतली सरकारया नेता व मन्त्रीत बुँख्याःचाय् परिणत जुइ। उमिसं सेना परिचालन यायेगु धकाः थौं अल्पमतय् लाःगु संविधानसभायात स्वीकार मयायेगु घुर्की जक खः। थ्व खँ 'हरुवा गोरुको छेरुवा दाऊ' धाः थें जक खः। अथे जुयाः थ्व कतांभरि सरकारं न्ह्यागु ख्याच्वः बिउसां व उमिगु कायरता व जनविरोधी क्रियाकलाप जक खः धइगु प्रमाणित जुइ। उमिगु थ्व घुर्की नागरिक सर्वोच्चता विरोधी वक्तव्यवाजी जक खः। अथे जुयाः यदि उपिं राजनीतिक सहमतिया पक्षधर खःसा राष्ट्रपतिया असंवैधानिक पलाःयात भिंकाः नागरिक सर्वोच्चतायात स्वीकार याये हे माः। सेना व अदालतया लोकतान्त्रिक रुपान्तरणया निंतिं तयार जुइ हे माः। यदि स्वीकार मयात धाःसा न्ह्यानाच्वंगु आन्दोलनया तागतं हे उमिगु हैसियतया निर्णय जुइ। थुकिया विकल्प बाहेक मेगु लँपु मदु धकाः उमिसं थुइकेमाः ।

शान्तिपूर्ण जन आन्दोलन जिन्दावाद !

(च्वमि संयुक्त राष्ट्रिय जनआन्दोलन समिति, नेपालया केन्द्रीय दुजः खः।)

More Stories Like this