स्वीनिदँया दुने झिंछगू बाखं सफू

हरिकृष्ण डंगोल

वय्कः न सम्वाददाता खः, न त पत्रकार हे। यद्यपि वय्कः साहित्यिक ज्याझ्वलय् जक मखु राजनीतिक, सामाजिक आदि ज्याझ्वलय् नं खने दयाच्वनी। गनं वय्कः प्रमुख वक्ताया रुपय् खनेदइसा गनं श्रोताया रुपय् जक नं खने दइ। अले गनं गनं वय्कः मूपाहां व नायः जुयाः नं दं झाइ। नेपालभाषाया थीथी ज्याझ्वलय् थीथी रुपय् खने दयेकः झाइम्ह वय्कः राजनीतिकर्मी, शिक्षाविद्, बाखंच्वमि, सिद्धार्थ बनस्थली इन्ष्टिच्यूटया प्राचार्य, नेवाः देय् दबूया पुलांम्ह नायः व आः संरक्षक, नेपालभाषा एकेदेमीया भाइस चान्सलर, बाखं दबूया अध्यक्ष नं खः। सलय् जोश पिकयाः मदिक्क नवाना च्वने फुम्ह वय्कः उमेरं ७५ (ने.सं. १०५५ स जन्म) दँ दयेधुंकूगु दु। तर वय्कःया फूर्तिफार्ति स्वयेगु खःसा वय्कः नकतिनि स्वीदँ, स्वीन्यादँया ल्याय्म्ह धाये ल्वः। न्ह्यसःलिसः कासाय् वय्कः सु खः धकाः न्यनेगु खःसा सायद लिसः वयेफु - लक्ष्मण राजवंशी। वास्तवय् वय्कः लक्ष्मण राजवंशीजु हे खः ।

संघर्ष हे जीवन खः धयादीम्ह वय्कलं छगू इलय् अखिल किसान संघय् च्वनाः नं ज्या यानादिल। आनन्दकुटी विद्यापीठया हेडमास्टर जुयाः जक मखु सिद्धार्थ बनस्थलीया प्राचार्य जुयाः द्वलंद्वः विद्यार्थीतय्त ज्ञानगुणया खँ तःदँ तक इना नं दिल। नेवाः देय् दबूया नायः जुयाः नं ज्या यानादिल। नेपालभाषा एकेदेमीया भाइस चान्सलर जुयाः ज्या याना च्वनादीगु ला द हे दनि। अझ थौंकन्हय् नेपालभाषा बाखं बिधाया विकास यायेत 'बाखं दबू' नीस्वनाः थुकिया नायः जुयाः ज्या याना च्वनादीगु दु ।

बाखं दबू छाय्? धइगु न्ह्यसलय् वय्कलं धयादी - नेपालभाषाय् थीथी गद्य विधा गथेकि उपन्यास, प्याखं, च्वखँ बिधा न्हना वनीगु अवस्थाय् थ्यनाच्वंगु दु। आः थुकिया पाः धइगु बाखंया खः। उकिं न्ह्यःने वयाच्वंपिं च्वमिपिंसं नं त्वःता वन वा इमित तिबः बी मफुत धाःसा इमिसं नं बाखं च्वयेगु त्वःता वनी। बाखं बिधाया नं अन्त्य जुइफु। उकिं च्वमिपिन्त न्ह्यज्याकाः नेपालभाषाया बाखं बिधाया उत्थान यायेगु हे 'बाखं दबू' या तातुना खः ।

अथेहे बाखं हे छाय्? धइगु न्ह्यसलय् वयकलं धयादी - जीवन धइगु हे छगू कथं बाखं खः। थःगु नुगः खँ पाठकतय् दथुइ न्ह्यब्वयेगु बाखं छगू बांलाःगु विधा खः। अले बाखं मस्तनिसें कयाः बुरातक सकसितं यः। हानं थौंकन्हय उपन्यास थें ताःहागु सफू ब्वनीपिं कम जुइधुंकल। अथेहे प्याखं क्यनेत दबू माः। तर बाखं चीहाः जुयाः ब्वनेबलय् नं न्ह्यइपुसे च्वनीगुलिं थुकी पाठकपिनि आकर्षण आःतक नं म्हो मजूनि ।

सखे थथे हे जुयाः लक्ष्मणजुया बाखंप्रति तसकं मन क्वसाः। बाखंप्रति मन क्वसाःगुलिं हे वय्कलं थःगु च्वज्याय् बाखंयात प्राथमिकता बियादीगु दु। २२ दँया दुने हे वय्कलं नेपालभाषाया बाखं विधा तःमि यायेत नमिग्वाःगु सर्गः, बुलुमि, देखा, आलमत, ह्याँउ निभाः, झसुकाः, लःहू, ईया किचलय्, लिच्वःगु सः, न्हसला यानाः १० गू बाखं सफू बियादी धुंकल। अथेहे वय्कःया नेपालभाषां नसना निबन्ध मुना सफू नं पिहांवःगु दु। वय्कःया नेपालभाषां जक मखु, अंग्रेजी भासं हीका तःगु न्यागू सफू नं पिहांवःगु दु। अथेहे खय् भासं नं तिम्रो कपाल मेरो निधार (बाखं मुना), प्रतिबिम्ब (समसामयिक राजनीतिक च्वसु मुना), गुञ्जन (निबन्ध मुना) सफू पिहां वयेधुंकूगु दु ।

न्हियान्हिथंया ज्याया रुपय् केबल ब्वनेगु, च्वयेगु व सःतूगु ज्याझ्वलय् ब्वति कायेगु यानाच्वना दीम्ह वय्कलं साहित्यिक क्षेत्रय् लगे जुयाः आःतकया दुने गौरी अनन्त सिरपाः, पुष्पराज कृष्णकुमारी राजभण्डारी सम्मान व नःलि प्रधान सिरपाः कयादीधुंकूगु दु ।

खय्त ला वय्कलं थःगु जीवनया महत्वपूर्ण अंश शैक्षिक क्षेत्रय् पानादीगु खः। शैक्षिक क्षेत्रय् लगे जुयाः हे वय्कलं आपालं सिरपाः नं कयादीगु खः। वय्कलं गोरखा दक्षिण बाहु, त्रिशक्तिपट्ट, राष्ट्रिय शिक्षा पुरस्कार, बेष्ट फ्रेण्डस् अफ नेपाल जर्मनपाखें गोल्ड मेडल तकं कयादीधुंकूगु दु ।

शिक्षायात कला व विज्ञानकथं कयादीम्ह वय्कलं धयादी - शिक्षा धइगु कला नं खः, विज्ञान नं खः। जीवनयात सुथांलाक्क हनेत शिक्षां कला बी, अले शिक्षाया कारणं हे विकास व विनाश नं जुइगुलिं थ्व विज्ञान नं खः। वय्कलं निजी क्षेत्रया स्कूल विकास यायेत तःधंगु योगदान बियादीगु दु। यद्यपि थौंकन्हय् वयकःयात बाखं च्वमि साहित्यकारया रुपय् हे अप्वः म्हसीके यः। उकिं जुइ, बौ बुद्धिबहादुर राजवंशी व मां पूर्णकुमारी राजवंशीया कोखं नेपाल संवत् १०५५ सं वँतु त्वालय् जन्म जुयाः थौंकन्हय् वनस्थली च्वंच्वनादीम्ह वय्कलं २१/२२ दँ दुने हे नेपालभाषा साहित्य, संस्कृति ख्यलय् झिंनिगू सफू देछाना दीधुंकूगु दु ।

वइगु शनिवाः वय्कःया हानं मेगु छगू च्वखँ सफू विमोचन जुइत्यंगु दु। अले वयां लिपा याकनं हे हानं मेगु बाखं सफू नं पिदनेत्यंगु दु ।

More Stories Like this