थीथी विषयया ज्ञाता काशिनाथ तमोट

हरिकृष्ण डंगोल

म्हय् गबलें झोला खाली मजू। न्ह्याबलें लिमलाः ख्वाः। भाताभाता ब्वाँय् जुयाच्वनीम्ह। लिपि, भाषा विशेषज्ञ, अनुसन्धानकर्मी, च्वमि, शिक्षक, सम्पादक आदि आदि। गबलें नेवारोलोजी, गबलें नेवाः इन्साइक्लापेडियाया खँ न्ह्यथनाः नेवाः भाय्, संस्कृति, लिपि विकासया खँ, गबलें कुमारी, शंखधर साख्वाः, नेपालमण्डल व नेपाल संवत् वारे सत्यतथ्य खँत नेपाःमिपिनि न्ह्यःने न्ह्यब्वया च्वनादीम्ह छम्ह बहु प्रतिभा व 'साधा जीवन उच्च विचाः'या नां खः काशिनाथ तमोट ।

काशिनाथ न्हू बानेश्वरया शान्तिनगर, कुमुद मार्गया छखा छेँय् गुगु छेँया अधिकांश क्वथात पुलांगु पत्रपत्रिका व सफूया चांगं जायाच्वंगु दु। खाली सिसि पुराना कागजया क्रेतातय्त मिया छ्वःगु खःसा न्यासः तका नं मवइगु पुलांगु भ्वँत खनीबलय् सखे अध्ययन अनुसन्धान मू, शब्दया महत्ता मथूपिनिगु लागिं काशिनाथया थ्व ज्यां वाक्की नं वयेफु। तर काशिनाथया लागि थ्व भ्वंत हे अमूल्य सम्पत्ति खः। थ्वहे अमूल्य सम्पत्तिया पानात पुत्तुपुइकाः काशिनाथं थःगु न्हि सिर्जनात्मक ज्याय् पानाच्वनादीगु दु। नेपालभाषा, जीवित द्यः कुमारी, नेपाल संवत् व शंखधर साख्वाःया ऐतिहासिकता प्वलाः थुकिया प्रामाणिक दसुत न्ह्यःने न्ह्यब्वया च्वनादीगु दु। अले ताः ई निसें नेपाल संवत्यात राष्ट्रिय मौलिक सम्पदाकथं स्थापित यायेत वय्कलं यानादीगु ज्यायात कदर यासें थुगुसी न्हूदँया लसताय् बसन्तपुली जूगु तःजिगु मुँज्याय् प्रधानमन्त्री माधव कुमार नेपालं वय्कःयात 'नेपाल संवत् इमेज सिरपाः ११२९' लःल्हानाः सम्मानित यानादिल। अथेहे नेपाःमितय्गु आस्था व विश्वास कुमारी द्यःया बारे खोजमूलक च्वसुत निरन्तर रुपं न्ह्यब्वयेगु झ्वलय् वय्कलं धर्मादित्य धर्माचार्य सिरपाः नं कयादी धुंकूगु दु ।

वय्कःया पुर्खौली छेँय् यल हौगः खः। तर तबः ज्याया झ्वलय् वय्कःया तापाःबाज्या, बाज्या भोजपुरया टक्सार अड्डाखानाय् स्थानान्तर जुसेंलि बौ सुकदेव व मां हर्षमाया तमोटया कोखं वय्कःया जन्म नेपाल संवत् १०६५ पोहेलागा ५ स भोजपुरया टक्सार धइगु थासय् जुल। तर कर्मया लेखा, अध्ययनया झ्वलय् वय्कः हानं येँय् हे झाल। २०२० सालपाखे येँय् झायाः वय्कलं ओभरसियरया अध्ययन यानादिल। अध्ययन क्वचायेकाः २०२२ सालय् भवन विभागय् जागीर नयाः वय्कलं महेन्द्रनगर व डँडेलधुराय् च्वनाः ज्या यानादिल। न्हापांनिसें (वय्कलं २०२१/२२ पाखे 'भोजपुरका दुई अज्ञात दाजुभाई' धइगु च्वसु पिकयादीगु खः) अध्ययन व अनुसन्धान ज्याय् मन क्वसाःम्ह वय्कलं अन च्वनादीगु इलय् 'डोट्याली भाषिकाहरु माझ बसेर' च्वयाः प्रकाशन यानादिल। थनंनिसें वय्कःया खय् भाय् व नेपालभाषाया खँग्वः धुकुती दुस्वयेगु ज्या न्ह्यात। अले नेपाल संवत् ११०० स नेपालभाषा शब्दकोष निर्माण समिति नीस्वँसांनिसें वय्कः नेपालभाषा खँग्वः धुकुती अझ दुबिना झाल ।

वय्कःया इच्छा सामाजिक अध्ययन अनुसन्धानपाखे जूगुलिं वय्कलं प्राइभेट रुपं हे आइ.ए., बी.ए., एम.ए. या अध्ययन पूवंकादिल। वय्कलं खय् भाषाय् एम.ए. यानादीगु खः। तर उबलय् खँय् भासं एम.ए. याःपिंसं नं नेपालभाषा ब्वंके दुगुलिं वय्कलं पुष्प चित्रकारया ग्वाहालिं न्हापां सरस्वति व भक्तपुर क्याम्पसय् भोलेन्टियरया रुपय् नेपालभाषा ब्वंकादिल। अले ने.सं. १०९६ निसें ११२८ तक करिब ३२ दँ, पाटन क्याम्पस, नेपालभाषा केन्द्रीय विभागय् नेपालभाषा ब्वंकादिल ।

'भूत व भविष्यया खँय् छुं चिउताः मतसे वर्तमानय् छु आवश्यकता दु, थम्हं छु यायेफु व हे कथं न्ह्यज्याः वनेगु हे जीवन खः' धयादीम्ह वय्कलं थःगु सक्रिय जीवनया दुने थीथी विषयया सलंसः अनुसन्धानमूलक च्वसु च्वयादीधुंकूगु दु। वय्कःया कथं आःतक वय्कलं नेपालभाषाया आधुनिक कविता, अमर कोष (पुत्रपौत्रादीवोधिन), नेपाल न्यायपालविधि - ने.सं. ६३१, नेपाल लिपि विज्ञान - सामान्य परिचय, नेपालभाषाया परिचय, पुलांगु म्येँ मुनाः (७५० पु म्येँया) आदि थेंज्याःगु सफूया सम्पादन यानादीधुंकूगु दु। अथेहे वय्कलं नेपाल संवत् छ्यलादिसँ, नेपालमण्डल, शंखधरकृत नेपाल संवत् आदि थेंज्याःगु सफू च्वयादीधुंकूगु दु। अथे हे तुं वय्कलं अमरकोषया आधारय् Newari Lexicon (नेपालभाषाया शब्द संग्रह) या संकलन नं यानादीगु दु। वास्तवय् वय्कलं भाषाविद्, कोषकार, लिपिविद्, संस्कृतिविद् थीथी रुपय् ज्या यानादीगु दु। नेपाःया राष्ट्रिय विभूति शंखधर साख्वाः, नेपाल संवत् व नेपालमण्डल लागाया बारे नं वय्कः वंगु च्यादँ, गुदँनिसें सक्रिय जुया च्वनादीगु दु। थ्व बारे सत्य, तथ्य खँत झीगु न्ह्यःने हया च्वनादीगु दु। थौंकन्हय् नेपालमण्डल, शंखधर साख्वाः, नेपाल संवत् आदि बारे गुगु चर्चा, परिचर्चा जुयाच्वंगु दु थुकी वय्कःया तःधंगु देन दु ।

थःम्हेस्यां फुगु व न्ह्यःने वःगु ज्या न्ह्याका वनेमाः धयादीम्ह वय्कः थौंकन्हय् थः काय् व भौया ग्वाहालिं थीथी प्रोजेक्ट, व्यक्तिया अनुसन्धानात्मक ज्याय् सहयोगी व nepalmandalica.com वेब साइटया ज्या पूवंकेत न्ह्यचिला च्वनादीगु दु। थुगु साइटय् अंग्रेजी माध्यमं नेवाःतय्गु बारे फुक्कं खँ अर्थात् इन्साईक्लोपिडिया दुथ्यानाच्वंगु दइ। अथेहे थौंकन्हय् संचालन जुयाच्वंगु वेब साइट नेपालमण्डल.ओआरजी विकसित याना यंकेगु खँय् नं वय्कः लगे जुया च्वनादीगु दु ।

More Stories Like this