विदेशी चलखेलय् नेपाः

कृष्ण प्रजापति

नेपाः छगू सार्वभौमसत्ता सम्पन्न मुलुक खः। तर ताः ई न्ह्यःनिसें थन भारतीय उपनिवेशं बांमलाक थाय् कया वयाच्वंगु दु। आः वयाः अमेरिकी साम्राज्यवादं तकं थन थीथी कथं प्रत्यक्ष अप्रत्यक्ष रुपं हस्तक्षेप शुरु यानावःगु महसुस सकस्यां याना हयाच्वंगु दु। खास यानाः थ्व इलय् नेपालय् शान्ति कायम यायेत धकाः वयाच्वंगु राष्ट्रसंघीय मिसन 'अनमिन' पाखें हे थन हस्तक्षेप व अतिक्रमणया ज्या जुजुं वयाच्वंगु नं महसुस यानाहःगु दु। खय्त ला देशय् वृहत् शान्ति सम्झौता जूगु इलय् हे विदेशीयात थन दुत हयेगु उचित मखु, बरु नेपाली मानव अधिकारवादीतय् रोहबरय् हे देशय् शान्ति प्रक्रियाया ज्याखँत न्ह्यज्याकेमाः धइगु माग जूगु खः। तर उगु इलय् देशय् सकस्यां पत्याः यायेबहःगु छुं नं कथंया सक्षम राष्ट्रिय वा अन्तर्राष्ट्रिय संस्था मदुगु कारणं संयुक्त राष्ट्र संघयात इनाप यानाः राष्ट्रसंघीय नेपाली मिसन 'अनमिन'यात नेपालय् दुकायेगु ज्या जूगु खः। देशय् गुकुन्हु विदेशी शक्तियात थुकथं शान्ति प्रक्रिया न्ह्यज्याकेगु नामय् दुत हल, अथे दुत हसांनिसें हे थन राष्ट्रसंघया गाडी व राष्ट्रसंघया मनूत अत्यन्त सक्रिय ढंगं थःपिनि ज्याझ्वःत ज्वनाः चाःचाः हिलाच्वंगु झीसं खनाच्वनागु दु। झी उमिगु उगु चर्तिकला स्वस्वं वाताहां जक जुयाच्वनेमाःगु स्थिति वःगु दु। थुलि तक कि म्हीग हे जक अनमिनया प्रमुख नापं पुलांम्ह प्रधानमन्त्री व माओवादी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल व एमालेया अध्यक्ष झलनाथ खनालपिंसं नापलानाः नेपालय् जुयाच्वंगु राजनीतिक गतिरोध निधान यायेगु निंतिं सहलह जुल ।

राजनीतिक दलया नेतातनापं सरसल्लाह यानाः सदन चले याकुसें राजनीतिक समस्या ज्यंकेमाःगु थासय् अनमिनया प्रमुख नापलानाः देय् व थःपिनि आगं प्वला जुइगु धइगु थनया राजनीतिक नेतात नं विदेशमुखी जूगु व देशया राज नेतातय्त स्वयां नं विदेशी कुटनीतिक प्रतिनिधितय्त हे जक समस्या ज्यंके फुगु शक्ति कथं नालीपिं जुयाच्वंगुया प्रमाण खः। अथे जुजुं वन धायेवं हे थन विदेशी हस्तक्षेपया सम्भावनात झन झन अप्वया वनीगु खः। देशय् शान्ति प्रक्रिया शुरु जुसांनिसें विदेशी गाडी न्हापा स्वयां अप्वः खने दयावःगु व राष्ट्र संघया नामय् अमेरिकी चाल अप्वः खने दया वयाच्वंगु दु। उत्तर अमेरिका, क्यूबा नापं दक्षिणपूर्वी एशियाली मुलुकय् नं उकथं हे थीथी कथं शान्ति प्रक्रियाया नामय् ताः ई न्ह्यवंनिसें अमेरिकी सेना तैनाथ याना तइगु जुयाः नं राष्ट्र संघ अमेरिकी साम्राज्यवादं धाःथे चले जुयाच्वंगु छगू मिसन जक खः धइगु सी दयाच्वंगु दु। अमेरिकी साम्राज्यवादं विश्वन्यंकं थीथी कथंया थिचोमिचो व दुर्दशा ब्वलंकाच्वंगु ज्यायात वैधता बीगु ज्या थन च्वंगु तःधंगु राजनीतिक पार्टीया नेतातय्सं हे निरन्तर याना वयाच्वंगु खनेदु ।

थौं माओवादी सरकारय् वने मखंगु कारणं अथें हे छटपट जुजुं वनाच्वंगु दु। अथे जुयाः नं गबलें मोहनि लिपा, गबलें स्वन्ति लिपासा गबलें छठ लिपा देशय् उथलपुथल हयेगु धकाः लिसा लिसा कयाः घोषणा यानाच्वंगु दु। चीन भ्रमणं लिहां वयाकथं हे माओवादीया अध्यक्ष प्रचण्डं आः उथलपुथल मखु बरु सहमतिया राजनीति यानाः जक न्हूगु नेपाः सिर्जना यायेफइ धकाः पत्रकारतय् दथुइ न्हूगु हे खँ न्ववानादीगु खः। तर एअरपोर्टं पिहां वयाः थः कार्यकर्तातय् दथुइ थ्यनेवं हानं सहमतिया खँ छखे तयाः छवाः लिपा हे आन्दोलनया ग्वःफय् वयेकेगु धकाः क्रान्तिकारी भाषण यानादिल। नापं थुगु सरकारयात छवाःया अल्टिमेटम बियाः उगु अवधि दुने नं थःपिनि माग पूमवंकल धाःसा कडा आन्दोलन यायेगु धकाः ख्याच्वः नं बीधुंकूगु दु। थथे देशय् बारम्बार आन्दोलनया ख्याच्वः बियाच्वंगुलिं थुगु राजनीतिक पार्टीं आः देशय् सत्ता बाहेक मेगु छुं हे मखंके धुंकूगु जकं खः ला कि धकाः शंका यायेगु अवस्था नापं पिकया बिउगु दु ।

नेपाली कांग्रेस व एमालेया नेतात नापलायेगु ज्याझ्वलय् नं माओवादीं थःपिनि नेतृत्वय् हे सरकार नीस्वनेमाःगु माग औपचारिक रुपं हे तयेधुंकूगु दु। अथे जुयाः नं यदि माओवादी सरकारय् वने खनीगु जूसा न्ह्यागु नं सहमति जुइगु व माओवादी सरकारय् वने मखनीगु जुल धाःसा छुं हे खँय् सहमति मजुइगु थेंज्याःगु अजूचायापुगु ढिपीपूर्ण अवस्था खने दया वयाच्वंगु दु। थ्व धइगु देशयात न्ह्याथे यानाः नं अराजक स्थितिइ हे तया तयेगु ज्या जक खः। नेपाली कांग्रेस व एमालेयात सहमतिइ हयाः माओवादी सरकारय् वन हे धाःसां थन पाइगु छुं हे मदु। तर थन ला माओवादीं थःपिनि समस्या समाधान याये माल धकाः बारम्बार अनमिनया प्रतिनिधि नापलाइगु जक मखु कि प्रमुखयात हे नं देशय् ब्वलनाच्वंगु राजनीतिक समस्या समाधान याना बीमाल धकाः आग्रह यानाच्वनीगु वातावरण जुयावःगु दु। थ्व वास्तवय् बांलाःगु ज्या कदापी मखु। छगू सार्वभौमसत्ता सम्पन्न देशं मेपिनि शरणय् वनाः ज्या यायेगु ति अराजनीतिक पलाः मेगु छु दइ? झी थःगु तुतिइ हे दनाः राजनीतिक रुपं ब्वलनाच्वंगु समस्या ज्यंकेगु स्वयेगु हे दकलय् बांलाःगु उपाय खः। आः वयाः वर्तमान सरकारयात क्वःथलां हे त्वःतेगु धकाः माओवादीया क्वंनिसें च्वय् थ्यंकया नेतातय्सं थीथी थासय् बिया जूगु अभिब्यक्तियात हाथ्या बीगु ल्याखं नं देशया जिम्मेवार मन्त्रीतय्सं फुसा राष्ट्रपति डा. रामवरण यादवयात हे चीका स्व धकाः खुल्ला चुनौती बीगु ज्या नं याना हःगु दु। थथे राजनीतिक रुपं थीथी दाउपेच अप्वः जुजुं वनाच्वंगु इलय् हे नेपालय् न्ह्यानाच्वंगु अनमिनया चलखेल प्रति नेपाःमित सचेत जुइमाःगु खनेदु। अथे मखुत धाःसा कन्हय् अमेरिकी सेना हे वयाः थन परेड म्हितःवल धाःसां नं झी अजू मचाइगु अवस्था वयेफु। इलय् हे थुखेपाखे सकसियां ध्यान वनेमाः ।

More Stories Like this