धादिंगय् च्वंपिं शाक्यतय्गु म्हसीका

हर्षमुनि शाक्य

धादिंगय् च्वंपिं शाक्यत:

धादिंगय् ९० दँ पुलेधुंकूपिं आजुपिनिगु भनाई कथं ने.सं. ८०१ पाखे यलया जुजु श्री निवास मल्लया शासनकालय् जुजुनाप छुं मतभेद जुयाः यलया हिरण्यवर्ण महाविहारं धादिंगय् वयागु धादिंगया जंगलय् जक च्वनाः २० औ दँ बिते यानाः जिवीका हनाः लिपा बिस्तारं धादिंगया गामय् पिहां वयाः जीविका चले यायेगु लागि कपाय्यागु खेती यानाः कपाय् सयेकाः कपाय् फ्यनाः का दयेकाः काप थायेत तान समेत थःपिंसं हे दयेकाः जंगलं जरीबुटी माला हया कापतय् रंग छिना धादिंगया गामय् गामय् मिउ वनेगु ज्या यानाः नं जिविकमा चले यानाः धादिंगया हे बासिन्दा जुयाः जीवन हना वयाच्वंगु खः। थौतक नं बौद्ध संस्कृति व बौद्ध संस्कार अनुसार जीवन हना वयाच्वंगु दु ।

धादिंगय् च्वंपिं शाक्यतय्गु थाय्बाय्:

बाथबाय् छेँखा
सुनखानी भन्ज्यांग ६०
सुनखानी भन्ज्यांग पिनेच्वपि २५
सुनखानी साँद भन्ज्यांग ५०
निगल पानी हटिया ३०
गोल भन्ज्यांग ३५
ज्यामरुंग नयाँ गाउँ ५०
कतुन्जे चरंगे ६०
घंगार चोक २०
सल्याण कुपिन्दो १२
नलांग ५०
ढोला १०
कल्लेरी ६०
गजुरी ५
सेर्तुंग १०
बसेरी ५
धादिंग बेसी ५
जम्मा छेँखा ४०२
वि.सं. २०४७ सालयागु भोटर लिष्ट अनुसार शाक्यतय्गु जनसंख्याय् मिस्त मिजंत समेत यानाः २६४८ म्ह दु। श्रोत वडा अध्यक्ष सुबेदार पुर्णमान शाक्यपाखें व सहयोगी सुबेदार रेशमबहादुर शाक्यपाखें प्राप्त जूगु ।

धादिंगय् सर्वसंघ संचालन याइगु बिहार:

धादिंग कल्लेरी गा.वि.स. वडा नम्बर- ७ अष्ठदिक लोकपाल विहार (बाः बाहा) थ्व विहारय् चुडाकर्मया वइपिं गाउँलेत। १) सुनखानी २) सामरी ३) ढोला ४) कल्लेरी ५) सेर्तुग ६) बसरी ७) धादिंग बेसी ।

मेगु विहार सुनखानी भन्ज्यांगस्थित श्री ३ सुवर्ण दहि ज्वालामुखी धर्मबिहार वि.सं. २००२ साल श्री ३ जुद्धशमशेर जंगबहादुर राणायागु अन्तिम सुशासनय् बुंगमतीयाम्ह गुभाजु बिलमुनिया किजा मंगलमुनि गुभाजुयात पुरेत यानाः सर्वसंघया नियम अनुसार थ्व इलय् संचालन याइपिं सर्वसंघं ल्वःपिं पञ्चस्थविर आजुपिं १) संषमान शाक्यभिक्षु २) कृष्णमान शाक्यभिक्षु ३) नरमान शाक्यभिक्षु ४) केसरमान शाक्यभिक्षु ५) छेत्तमान शाक्यभिक्षु ।

श्री ३ सुवर्ण ज्वालामुख धर्म बिहारया सर्वसंघयागु निर्णय कथं शाक्यमुनि बुद्धयात न्ह्यःने तयाः द्यः पुज्याइबलय् ला, अय्लाः, थ्वँ तयाः पुजा मयायेगु व हिन्दू धर्म अनुसार अग्नि धर्म व जल धर्मयात नं विश्वास मयायेगु धाःबलय् गुर्जुपिं चित्त बुझे मजूगुलिं थकालि नं हे द्यः पुजा यायेगु प्रथा दयेके माःगु जुल थौंकन्हय् स्थविरवादया चलन कथं बुद्ध पुजा न्ह्याना वनाच्वंगु दु। शाक्यतय् मस्त बरे छुइबलय् नं मारी भ्वय् नकेगु ला, अय्लाः, थ्वँ इत्यादि वस्तु मतयेगु बरे छुइपिं मस्तय्गु अभिलेख च्वया तयेगु प्रव्रज्या काःपिं मस्तय्त प्यन्हु तक विहारय् तया बुद्धधर्मयागु शिक्षा बीगु न्ह्यखा छेँ भिक्षा वनाः प्राप्त जूगु (दान कया हयागु वस्तु) विहारय् इना नयेगु प्यन्हु लिपा विहारय् तुं च्वनाः बुद्धशासन सदां थिर जुइमा धकाः वाचा ल्हानाः गृहस्थी जीवनय् तुं वइगु ।

धादिंगय् शाक्यतय् व्यवसाय

बुँज्या, व्यापार, सेना व पुलिसय् जागीर नइगु थौंकन्हय् राजनैतिक व सामाजिक संस्थाय् ज्या यानाच्वंगु दु। जग्गा जमिन धादिंगया शाक्य तयेगु यक्व दु। न्हून्हू छाँट कृषि विकासय् थुपिं न्ह्यःने वनाच्वंगु दु ।

धादिंगय् बुद्धधर्म प्रचार

हिमालयन बुद्धिष्ट एजुकेशन फाउण्डेशनया वर्तमान अध्यक्ष बौद्ध विद्वान श्री मीनबहादुर शाक्ययागु कुतलं वि.सं. २०५७ साल बैशाख ३१ गते धादिंग जिल्लाया सुनखानी छेलेंगड भन्ज्यांग वार्ड नम्बर- ८ या श्री ३ सुवर्ण ज्वालामुख धर्मबिहारया सर्वसंघ व हिमालयन बुद्धिष्ट एजुकेशन फाउण्डेशनया संयुक्त ग्वसालय् बौद्ध जागरण प्रशिक्षण शिविरय् सहभागी युवात १२० म्हेसिनं ब्वति काल। शाक्यमुनि बुद्धं प्रतिपादन याःगु बुद्धधर्मयात धादिंगय् च्वंपिं नेवाः तामांग, गुरुंग, मगः फुक्कं छपाँय् छधी जुयाः तुरुन्त मेथाय् याये मफुसा आःयात धादिंग जिल्लाव्यापी बुद्ध धर्म प्रचार यायेगुली न्ह्यज्यायेगु शिविरय् वःपिं प्रशिक्षार्थीतय्सं बिचाः प्वंकल ।

शाक्यतय् अन्तरजातीय विवाहपाखें दुपिं मस्तय्त थःगु बिहारय् तयाः प्यन्हु तक प्रवज्या (बन्दे छुइगु) याना बीगु, तुलाधर, उदाय, श्रेष्ठ इत्यादि मधायेगु, थ्व खँय् नं सहलह जुयाच्वंगु दु। थुपिं पिनेपिने नं यक्व चाःहिलाच्वंगु कारणं थुमिके छुं भतिचा जारण हयेमाः धइगु धापू दु। थुपिं प्रगतिशील बिचारधारापिं खः ।

धादिंगय् शाक्यतय्गु उपलब्धि:

धादिंगया निगालपानी धइगु थासय् ज्वालामुखी माई मठ मन्दिरया पुजारी वंश परम्पराया रुपय् बाँडा (शाक्य) तय्सं दँय्दसं पुन्हिया दिनय् पुजा याइगु चलन थौं तक नं द हे दनि। संवत् १८४९ साल बैशाष सुदि १५ रोजय् लालमोहर यानाः वैद्य धनराज बाँडा (शाक्य) यात श्री ५ महाराजाधिराज रणबहादुर शाहं ४० मुरी खेत जग्गा बक्स बिउगु जुल।
n धादिंगया शाक्यतय्सं बौद्ध संस्कृतिया सुरक्षा
मोहनि नं थुमिसं माने याः तर न्हापांनिसें बाहां स्यायेगु चलन मदु धाइ स्वन्ति नखः नं थुमिसं भव्यरुपं माने याइ। बसुन्धरा ब्रत (गातिला) नं आःतक माने याना वयाच्वंगु दु। तर बिजं याइ मखु ब्रत जक दनी। पंजरां नं आःतक माने याना वयाच्वंगु दनि अथे हे सिथि नखः नं थुमिसं माने याना वयाच्वंगु दु। देपुजा नं थुमिसं माने याना वयाच्वंगु दु। गुलिखे नेवाः संस्कारत ल्वःमंकेधुंकल। अथे हे नेवाः भासं खँल्हाये नं मसये धुंकल छम्ह निम्ह बुराबुरीतसें खँ ल्हानि इमिसं खँ ल्हाइबलय् नं पुरा नेवाः भासं खँ ल्हाये मसयेधुंकल। अस्तु ।

More Stories Like this