मुक्त कमैयातय्गु विद्रोह

साउन २ २०६३- न्हय्क्वःगु कमैया मुक्ति दिवस । मुक्ति संघर्षया झ्वलय खुदँ न्ह्यः स्वनिगःया भद्रकालीइ धर्ना च्वंवःपिं कमैयात न्हय्क्वःगु मुक्ति दिवस हने छन्हु न्ह्यःनिसें हाकनं स्वनिगलय् खने दत माइतीघरया मण्डलाय् । व हे संघर्षया निरन्तरताय् अधिकारया माग यायां । गुलिखे ख्व्ााःपाः व हे - व हे सा गुलिखे बाके बर्दिया कैलाली काचनपुर व दाङया संघर्ष ख्यलय् खुदँ न्ह्ःयः खनागु । राज्यं कमैया मुक्तिया घोषणा याःसां दायित्व ल्वःमंकूगुया दसु खः थ्व । मुक्त जुइस्वयां न्ह्यः व मुक्तिया घोषणा याना नं राज्य कमैयाप्रति भचा जक नं संवेदनशील मजू धैगु खँ थुिकं क्यं ।

कमैया प्रथा कमैया मुक्ति आन्दोलन व पुनस्र्थापनाया माग सुयागुं रहर बहर मखु आवश्यकता खः । चन्द्रशमशेरं स्वनिगलय् दासप्रथाया उन्मुलन यात तर बाँके वर्दिया कैलाली काचनपुर व दाङय् बँधुवा मजदूरीया कमैया प्रथा झन् झन् क्वातुया वल । त्यासा काःगु बापत ज्याला मकासें साहुया थाय् ज्या यायेगु व व्याजंव्याज जुजुं पुलांपुले मफयाः जिवंकाःछि जक मखुसे उगु त्यासा बापत काय् छय् छुइपिनिगु छ्यनय् तकं चिलाः वनीगु व त्यासां मुक्त जुइ मफयाः बँधुवा मजदूर हे जुयाच्वने मालिगु कमैया प्रथा खः । थः थाय् च्वंम्ह कमैयायात यक्व धेवा कयाः मेथाय् मिइयंकेगु तकं याइ । वस्तु मिइ थें गथे मिइ यंकी अथे हे न्याना नं यंकी । थम्हं थुलि धेवां न्याना हयागुिलं छं आः थुलि धेवा मपूतले जिथाय् हे ज्या यायेमाः धकाः ज्या याका तइ । कमैया च्वंम्हेसित ज्याला धकाः छुं भतिचा जक व्यवस्था याइ । साहुया थाय् कलाः व काय्म्ह्याय्पिसं याइगु ज्याया ल्याःचाः तइमखु ग्वाहालि याःगु धाइ । कमैया प्रथा दुगु समाजय् मेथाय् ज्या माःवने मसइगु नं स्वाभाविक खः । पुख्र्यौली त्यासा मखुसां थः यस्से कमैया च्वंवनीपिं नं दु । न्हूपिन्त नं कमैया प्रथाअन्तर्गत हे ज्या याकी । थज्याःगु प्रथाया विरोध पिने समाजय् न्ह्याक्व जूसां तबि कमैया च्वनाच्वंपिनि दुने हे गबलय् जागरण वल आन्दोलनया रुप काल ।

२०५७ साल साउन २ गते राज्यं कमैया प्रथा गैर कानूनी जूगु धकाः घोषणा याना बिइवं स्वभावतः कमैयात मुक्त जुल । कमैया तयातःपिन्त कारवाही यायेगु धायेवं काचाकाचां थःथाय्च्वंपिं कमैयातय्त पितिना हल । द्वलंद्वः कमैयात मुक्त ला जुल तर राज्यं इमित माःगु व्यवस्था धाःसा मयाः । पुनस्र्थापना याना बिइगु जक धाल तर याःगु मखु । नयेत न नसा दु न द्यनेत थाय्बाय् हे । थी थी थासय् अस्थायी शिविर दयेकाः च्वनाच्वंपिं द्वलंद्वः कमैयातय्गु विजोगं राज्यया चरित्र छ्याताहां क्यनाच्वन । जमीनया माग याना वयाच्वंपिं कमैयातय्सं खुला लिपा राज्ययात दवाव बिइ ल्याखं जग्गा कब्जा अभियाना न्ह्याके माल सा थुकिया विरुद्ध राज्यं दमन नं तच्वयेकल । खुला तक अलपत्रय् लाःगु नयेत्वनेया थाःगाः मदुगु जक मखुसे जग्गा कब्जा याःगु बापत पुलिसं आः ज्वनी ला अले ज्वनी धकाः तकं मस्यूपिं थुपिं कमैयात तकसं लय्तायाः धाइ 'मुक्तिया सासः ल्हाये खंगु दु न्ह्याक्व मिछंसां थौकन्हय् सुख हे जू ।'

अबलय् अस्थायी शिविर व कब्जा याःगु जग्गाय् च्वनाच्वंपिं कमैयातय्गु बारे समाचार संकलन यायां वनाबलय् छकः लिबात बहनीसिया अथे हे ११ ताः ई जुइधुंकूगु उकुन्हु हे जक कब्जा याःगु जग्गाय् थ्यंबले । न्हिच्छि ब्वाँय् जुयागुिलं त्यानुगु जक मखुसे नये नं तस्सकं हे पित्याये धुंकूगु । उगु थासय् थ्यंकागुया कारण अन न्हिनय् वयाः पुलिसं कारवाही याना थकल वा यानाच्वंगु दु धकाः सिइकेत खः । पुलिसत ला मदु तर खनागु दृष्यं न्हिच्छिया त्यानु व पित्याः छक्वलं ल्वःमन मचात व बुर् हाबु_िर् हतय्गु कन्नाचायापुगु सलं इतःमतः कंका बिल । इमित हे नापलाये धकाः वना नं म्हो हे जक नाप लाना छाय् धाःसा ईपं लिसे खँ ल्हाल्हाँ बरु जिके नं ख्वखना सः पिज्वल । बरु मिखां ख्वबि हायेका च्वना जिगु मिखां पिज्वइगु ख्वबि सुनांनं खनी मखु छाय् धाःसा अन तस्सकं खिउँसेच्वं छम्हं मेम्हेसित खने मदु ।

मुक्त जूपिं कमैयातय्त नापलायेगु झ्वलय् थी थी थासय् तःक्वःमछि हे थ्यंका । थ्वया झ्वलय् राज्यं ब्यूगु जग्गा कयाः छेँ दना याउँक जीवन हने धुंकूपिन्त नं नापलाना । तर आपाः ल्याखय् ब्यूगु जग्गाप्रति असन्तुष्ट जुयाच्वंपिं दु । जग्गा काये हे मखंनिपिं व असन्तुष्टत आः तकं पुनस्र्थापनाया माग यायां आन्दोलन यानाच्वंपिं खः । राज्यं कमैया मुक्त यायेन्ह्यः हे जमिन्दारया छेंनं विद्रोह याना पिहाँ वःम्ह छम्ह कमैया राजदेव चौधरी आन्दोलनया हे झ्वलय् स्वनिगलय् वयाच्वंगु दु । वयाके न्यना- छं अबलय् हे जग्गा काये धुनागु मखुला हाकनं छाय् वयागु' राजदेवं लिसः बिल- 'स्वंगू कट्ठा जग्गां छुयायेगु अले उब्जाउ हे मजुइगु जग्गाय् छु सयेकेगु ?'

More Stories Like this