झीगु मौलिक संस्कृति झीसं मौलिक कथं हने

हरिकृष्ण डंगोल

दँय्दसंया स्वन्ति नखः अर्थात लक्ष्मीपुजा, म्हपुजा, किजापुजा क्वचाःगु दु। दुम्हेस्यां थःगु सम्पन्नता ब्वयेगु झ्वलय् थ्व स्वन्तिया नखःबलय् यक्व हे तामझाम क्यन जुइ, मदुम्हेस्यां थःगु गच्छे कथं खर्च यानाः स्वन्ति नखः हन जुइ। खय्त ला स्वन्ति नखः छगू कथं सम्पन्नताया चिं नं खः। गनं सफा सुग्घर जू, थीथी परिकारया नसा ज्वलंत तयातःगु दु व लस्कर मतं लसकुस यानातःगु दु, अन हे लक्ष्मीया वास जुइ धइगु बाखं नं न्यने मदुगु मखु। वास्तवय् ध्यबां ध्यबा साली धइगु तथ्ययात नाला कायेगु खःसा थ्व असत्य तक नं मखु। अथे हे विजयया प्रतीक कथं मत च्याकाः लक्ष्मीपुजा यायेगु लोकोक्ति नं मदुगु मखु। तर न्ह्यागु हे कथंया बाखं दःसां लक्ष्मीपुजाबलय् छेँखा पतिकं थीथी परिकारया मरिचरि तयाः मत च्याकाः लक्ष्मीयात लसकुस यायेमाःगु चलन दु। थ्व चलनयात नेपाःमिपिंसं आःतकं हना वयाच्वंगु दु। खः, धनधान्यं सम्पन्नपिं व्यक्तितय्गु निंतिं लक्ष्मीपुजा न्ह्यइपुसे च्वनेफु, मदुपिनिगु निंतिं खाइसे च्वनेफु। अथे हे म्हपुजा व किजापुजा नं दुपिनिगु मदुपिनिगु निंतिं थज्याःगु हे कथं अनुभूति जुइफु ।

खतुं थौंकन्हय् छुं नं नखःचखः व संस्कृति हनेगु झ्वलय् नेपाःमिपिंसं मौलिक रुपं हनेगु स्वयाः विभेद खनेदइगु कथं भ्वासी पहया विलासिता न्ह्यब्वया वयाच्वंगु दु। धनी, गरीब वा दुपिं मदुपिं वर्ग विभेद जुइ कथं नखःचखः व संस्कृतिया विकास जुया वनाच्वंगु दु। स्वन्ति नं थ्वया अपवाद मखु। थौंकन्हय् किजापुजाया अर्थ नं कायेगु बीगुलिं विकसित जुया वनाच्वंगु दु। सुनां गुलि बीफु, छु छु परिकार ब्वयेफु आदिइ विकसित जुया वनाच्वंगु दु। तःकेहेँ व दाजुकिजाया सम्बन्ध, मतिना, प्रेम वा माया स्वयां लेनदेन व व्यापारीकरण अप्वः जुया वनाच्वंगु दु। मौलिक संस्कृति कथं मखु, उपभोगवादी संस्कृति कथं विकास जुया वनाच्वंगु दु। दाजुकिजा, तःकेहेँया स्वापू, सम्बन्ध उपभोक्ताया रुपय् सीमित जुया वनाच्वंगु दु। उपभोगवादी संस्कृति कथं विकास जुयाः वसेंलि संस्कृति छुं वर्गया निंतिं उत्सव जुयाबिउसां अप्वःसिया निंतिं संस्कृतिं पाण्डव व कौरवया ल्वापु थें जुया वनाच्वंगु दु ।

वास्तवय् छुं नं नखःचखः प्रत्येक मनूया लागि उत्सव जुया वयेमाःगु खः। तर थौंकन्हय् छुं नं नखःचखः उत्सवया रुपय् स्वयां दुःखया रुपय् वयेगु याः। नखःचखः वल कि हे आः छु यायेगु धइगु चिउताः नं नेपाःमिपिंत पीडा बीगु याः।
अझ थुगुसी, स्वन्ति नखः अप्वः नेपाःमिपिनिगु निंतिं थप चिउताः जुयाः वयाबिउगु खनेदत। प्रत्येक बस्तुया भाः थहां वनाच्वंगु इलय् न्यायेकेमाःगु छगू तःजिगु नखः निरस नखः जुयाः वयाबिउगु खनेदत। ग्व छुं वस्तु हे थी फूगु मखु, हँय् ख्येँ छगःया पीतका, ग्वय् स्वांमाः छमाःया सछि आदि आदि धाःगु न्यनेदत ।

वास्तवय् धन्यधान्य देवीया प्रतिरुप लक्ष्मी प्रत्येक नेपाःमिपिंत सम्पन्न यानाबिउगु जूसा वा पश्चिमी उपभोगवादी संस्कृतिं मजूगु जूसा थौं नेपाःया हरेक नखःचखः प्रत्येक नेपाःमिपिनिगु निंतिं उत्सव जुयाः वयाबीगु खः। तर राज्यया पक्षपाती व्यवहार व उपभोगवादी संस्कार अप्वया वंगु हुनिं थौंया नीछगूगु सदीया इलय् नं नेपाःमिपिंसं नं नं चाइ, ध्यबां ध्यबा साली, डाक्टरया काय डाक्टर जुइ, साहुया सन्तान जक साहु जुइ, गरीबया सन्तान गरीब हे जुइ धइगु अनमेल सत्ययात कटु यथार्थ कथं नालाकाः थें हे नखःचखःयात नं मौलिक उत्सवया रुपय् महँसें विभेदया रुपय् निरस कथं हना च्वनेमाःगु दु। थ्व गुलित पाय्छि खः वा मखु? न्ह्यसः दनाच्वंगु दु ।

खय्त ला छम्ह पिउनया काय नं डाक्टर ब्वनेगु छात्रवृत्ति काःगु खँय् विरोध जुइगु, कर्मचारीया कोटाय् वःगु छात्रवृत्ति नेताया सन्तान काइगु, विदेशी सहयोगया अप्वः भाग सरकारय् दुथ्याःपिं मनूतय्गु खल्ति वनीगु यथार्थयात वाध्यतावश स्वीकार यायेमाःपिं नेपाःमिपिनिगु निंतिं छुं नं नखःचखः उत्सवया रुपय् मवयेफु। यद्यपि थःगु मौलिक संस्कृतियात मौलिक कथं हे वा भ्वासी पहः मवयेक हना बीगु खःसा यक्वः नेपाःमिपिंत थःगु नखःचखः थःगु हे खः धइगु राहत जुइफु। थुकें नेपाःया मौलिक संस्कृतिया जगेर्ना जुइगु ला स्वाभाविक हे जुल। नापं थुकें मितव्ययिता नं ब्वलंकेफु ।

अथें नं लक्ष्मी धनया प्रतीक खः। नेपाःया धनया भण्डार धइगु थीथी मन्त्रालय, सरकारी कार्यालयत खः। थुकिया भण्डारेत धइपिं छुं छथ्वः मनूत व आसेपासेत जक खः। उमिगु निंतिं 'लुटको धन फूपुको श्राद्ध' यायेत छुं थाकुइ मखु। भ्रष्टाचारी, हाकु बंजातय्गु निंतिं विलासी जीवन हनेमाःगु उमिगु वाध्यता खः। पारदर्शी जुयाः उमिसं छुं ज्याख्यलय् थःगु धनसम्पत्ति पाइ मखु। तर सच्चा ज्या हे थःगु सर्वस्व व सम्पत्ति खः धकाः नालाः काइपिं झीसं छुं नं नखःचखः, सामाजिक ज्याखँय् भ्वासी पह व मितव्ययिता हयेगु खःसा थुकें झीगु मौलिक संस्कृति जक ल्यंका तइगु मखु, थुकें झीगु एकतायात नं अवश्य बल्लका तइ ।

More Stories Like this