न्हूपुखूया किजाद्यः

शीला साय्मि

येँया असनं तप्यंक नारायणहिति राजदरबार वनेबलय् जमःया देपापाखें छगू तःधंगु पुखू दु। थुगु पुखूया नां न्हूपुखु खः। आः थुकियात रानी पुखू धायेगु यानाच्वन। थ्व पुखू न्ह्याबलें बन्द। किजापुजा कुन्हु छन्हु धाःसा सकसिगुं निंतिं चायेकेगु यानातःगु दु। धाय् धाःसां थुगु पुखूया देगलय् किजा 'द्यः' दु। दाजु किजा मदुपिं मनू थ्व न्हूपुखुली किजापुजा याःवनी। अले तताकेहेँ मदुपिं नं अन हे वनाःपुजा याःवनी। निम्ह स्वम्ह मिसा (तता केहेँपिं) सिन्हः तिकेत च्वनाच्वनी। थः तताकेहेँ मदुपिंसं अनच्वंपिं ततापिनिगु ल्हातिं सिन्हः तिनाः तताया अभाव ल्वःमंका च्वनी ।

गुम्बज शैलीया थ्व देगः प्रतापमल्लं थः काय चकुपतिन्दु सीगुलिं लानीया विरह स्वये मफयाः दयेकाबिउगु खः। थ्व देगलय् दथुइ लाक्क (द्यः पालाःया धापू कथं) महाद्यः दु। थुम्ह महाद्यःयात यमलेश्वर वा जमलेश्वर महाद्यः धाइ। देगःया मूलुखाय् किजाद्यः स्थापना याःगु खँ शिलालेखय् च्वयातःगु दु। महाद्यः स्वया न्ह्यः उगु थासय् किजा द्यः हे तयातःगु जुइमाः। छाय् धाःसां किजा द्यः गनं मस्वसें प्यपां चुयाः ध्वं स्यानाः च्वनाच्वंगु दु। उलि जक मखु गुगुं नं देगलय् द्यःयात मूलुखाय् तयातइ मखु। मेता खँ देगःया दुने च्वंपिं दक्वं द्यःत तसकं कलात्मक रुपं तयातःगु दु धाःसा महाद्यः छम्ह जक साधारण मूर्ति तयातःगु दु ।

देगःया दुने दक्षिण कुंचाय् न्यागः छ्यं दुम्ह नापं झिपा ल्हाः दुम्ह जल विनायक दु। दक्षिण पश्चिम कुनय् शक्ति घय्पुनाच्वंम्ह चांगु नारायण दु। दक्षिण पश्चिम कुनय् भैरवया मूर्ति नं दु। भैरवया जवय् छम्ह खवय् छम्ह चिचीधिकःपिं द्यःपिं नं दु। उत्तर व दक्षिण कुनय् विश्वरुप भगवती दु। वसपोलया खुगः छ्यं व झिपा ल्हाः दु। अले पश्चिम व दक्षिण कुनय् न्हय्म्ह सल गयाच्वंम्ह शक्ति सहित सूर्द्यः दु। देगःया पिने प्यंगुलिं कुनय् चिचीग्वःगु प्यंगः देगःचा दु। पूर्व दक्षिण कुनय् च्वंगु देगःचाय् झिगः छ्यं व झिपा ल्हाः दुम्ह द्यः दु। पश्चिम व दक्षिण कुंचाय् च्वंगु देगःचाय् झिंच्यापाः ल्हाः दुम्ह द्यः दु। पश्चिम व उत्तर कुनय् खुपा ल्हाः दुम्ह देवी दु। उत्तर व पूर्व कुनय् शक्ति सहितम्ह भैरव दु। उम्ह भैरवं न्ह्यगः छ्यं दुम्ह नाग न्हुयातःगु दु। पुखूया उत्तरपाखे सिथय् शंख चक्र, गडा, पद्म ज्वनाच्वंम्ह विष्णु भगवान दु। प्रताप मल्लं थ्व विष्णृुयात थः काय भाःपियाः दयेकूगु किंवदन्ती दु ।

पुखूया देपापाखे रत्नपार्कया न्ह्यःने बारया दुने ल्वहंयाम्ह किसि छम्ह दु। थ्व किसिम्हय् गयाच्वंपिं स्वम्ह मनूत नं दु। दकलय् न्ह्यःने च्वंम्ह जुजु प्रताप मल्ल खः। लिउने च्वंपिं निम्ह जुजु प्रताप मल्लया कायपिं धायेगु याः। तर उमि तपुलीया छाँत धाःसा नेवाःतय्गु मखुसे मुस्मातय्गु पहः व उमिगु ख्वालय् च्वंगु दारि नं मुस्मां छाँट वःगुलिं उपिं प्रताप मल्लया कायपिं मखुसें उगु इलय् नेपाः दुहांवःपिं मुस्मां हे खःला धइथें च्वं। उगु थासय् मुस्मांतय् सालीक गय् यानाः लाः वल धइगु खँय् छपु बाखं दु। न्हूपुखू दयेकेधुंकाः जुजु प्रताप मल्ल न्हिंन्हिं अन म्वः ल्हू वनीगु जुयाच्वन। अन छम्ह किचकन्नीलिसे वय्कःया मतिना जुल। वयापाखे छम्ह मचा नं दत। तर किचकन्नीं उम्ह मचा स्यानाबिल। लिपा किचकन्नी मदयावंसां उम्ह मचां अगति जुयाः उगु पुखुली म्वः ल्हू वइपिंत पुना हइगु जुयाच्वन। उम्ह अगतियात कजे यायेत भारतं सःपिं मुस्मांत हयाः अगतियात किसिं न्हुइकेत उगु मूर्ति दयेकूगु खः धाइपिं नं दु। तर थ्व अनुसन्धानया हे विषय तिनि ।

More Stories Like this