नेपाल संवत् आन्दोलनया छपुलु - १
दस्तावेज
नेपाल संवत्या विविध महत्वयात थुइकाः थ्व संवत्यात राष्ट्रिय मान्यता बीकेगु लागिं देसय् तःद न्ह्यवंनिसें छगू आन्दोलन न्ह्यात । गुकिया छपुलु छसिकथं थथे दुवालेफु । (ने.सं. १०७१ - ने.सं. ११२४)
- ने.सं. १०७१ निसें भाषानिभाः प्रेमबहादुर कसाः भाजुया नेतृत्वय् च्वसापासाया ग्वसालय् कछलाथ्वः पारु कुन्हु मंकाः म्हपुजा व नेपाल संवत्या न्हूदँ समारोहया ज्याझ्वः हनेगु ज्या न्ह्यका - भिंतुना खँग्वःया दक्कले न्हापां छय्ला ।
- ने.सं. १०८१ लिपा न्हापांगु जननिर्वाचित सरकारपाखें संयुक्त राष्ट्र संघय् नेपाल संवत् न्हूदँ कुन्हु 'नेपाः न्हि' (Nepal Day) कथं हनेगु प्रचलन । तर नेपाल संवत् ११०२ निसें आर्थिक अभावया त्वहःचिना निर्दलीय सरकारं थ्व प्रचलनयात दिकाव्छत ।
- ने.सं. १०९४ निसें न्हूदँया लसताय् सार्वजनिक थासय् संगीत सम्मेलन यायेगु ज्या लुमन्ति खलः, प्यूखाया ग्वसालय् १११४ तक न्ह्यात ।
- ने.सं. १०९४ निसें १०९९ तक 'झी' ल्या्पौया इनापय् 'मंका ग्वसाः'या नामं कछलाथ्वः पारु कुन्हु दच्छि छक्वः पालंपाः येँय्या छगू छगू त्वालय् सार्वजनिक रुपय् मंकाः म्हपुजा व न्हूदँ समारोह हनेगु ग्वसाः ।
- ने.सं. १०९६ निसें १०९८ तक पासा पुचः, कःमिलाछि, येँया ग्वसालय् न्हूदँया लसताय् स्वनिगलय् पुचः साइकल र्याली यायेगु परम्परा न्ह्यात ।
- ने.सं. १०९८ निसें नेपाल संवत्या तिथि-पौ Wall Calender नेपाल मैत्री अध्ययन मण्डल, थँहिति, येँया पाखें पिथनेगु जुल (ने.सं. १११२ क पिथन) ।
- ने.सं. १०९९ निसें ११०१ तक लय्ताः दबू, जनबहाःया ग्वसालय् मोटर साइकल र्याली यायेगु ज्या न्ह्यात ।
- ने.सं. १०९९ नेपाल संवत् न्हूदँया लसताय् नेपालभाषाया दक्कले न्हापांगु म्येचा क्यासेट दापा खलः, कालिमाटि पाखें पिथन ।
- ने.सं. ११०१ निसें मोटर साइकल र्याली स्वनिगःपिने यंकेगु ज्या - दक्कले न्हापां ११०१ दँय् लय्ता दबू पाखें येँ-नारायणघाट मोटर साइकल र्याली/साँस्कृतिक ब्वज्याः ।
- ने.सं. ११०० निसें नेपालभाषा मंकाः खलःया ग्वसालय् न्हूदँया लसताय् कछलाथ्व पारु कुन्हु तःजिगु साँस्कृतिक जुलुस मंकाः कथं पिकायेगु परम्परा न्ह्यात ।
- ने.सं. ११०० निसें नेपालभाषा मंकाः खलःपाखें न्हूदँया लसताय् नागरिकतय् पाखें देय् नायःया ल्याखँ जुजुयात 'भिंतुना-पौ' व्छयेगु ज्या नापं नारायणहिति लाय्कूपाखें उकिया लिसः (तर, जुजुया लिसः पतिइ नेपाल संवत् न्हूदँया लसताय् मधासें दिपावली धकाः जक न्ह्यथना तइगु) तर, थुगु परम्परा नं ११०७ लिपा दित ।
- ने.सं. ११०२ लुमन्ति खलः प्यूखाया ग्वसालय् येँ-वीरगाजय् मोटर साइक र्यालीवंपिन्त उब्लेया नारायणी अञ्चलाधीश लक्ष्यबहादुर गुरुङया नेतृत्वय् प्रहरी पाखें परवानीपुरय् पनाः नारायणी जल सिंचाई आयोजनाया लागादुने न्हिच्छि कुना बिल ।
- ने.सं. ११०२ लुमन्ति खलःया ग्वसालय् येँ-वीरगंज मोटर साइकल र्यालीवंपिं लित सःतेत दबाब ब्यू धकाः उब्लेया बागमती सहायक अञ्चलाधीश बासुपासाया पाखें नेपालभाषा मंकाः खलःया न्वकू दुर्गालाल श्रेष्ठ व छयाँज्ये मल्ले के. सुन्दरिपंके बयान कासें न्हिच्छि अञ्चलाधीशया ज्यासःदुने कब्जाय् ।
- ने.सं. ११०२या न्हूदँया लसताय् नेपालभाषा मंका खलःया ग्वसालय् बसन्तपुर, येँय् जूगु साँस्कृतिक मुंज्याय् न्ववाःबले 'नेपाली भाषाया विरुद्ध आन्दोलन न्ह्याकुगु व नेपालभाषायात राष्ट्रिय भाषा यायेमाः' धैगु नारा विल धैगु द्वपनय् नेपालभाषा मंकाः खलःया नायः पद्मरत्न तुलाधरयात उब्लेया येँ प्रमुख जिल्ला अधिकारी भक्त बहादु कोइरालाया उजनय् सुरक्षा कानून अन्तर्गत तन्हु तक हिरासतय् ।
- ने.सं. ११०३ निसें नरायणहिटि लाय्कूया सचिव पिनिगु उजनं नेपाल संवत् सरकारी संचार माध्यमं प्रचार प्रसार यायेगुलि अघोषित प्रतिबन्ध ।
- ने.सं. ११०३ न्हूँदया साँस्कृतिक जुलुसया ग्वसाःना स्वापू क्यंसें नेपालभाषा मंकाः खलःया दांभिरं मदुम्ह काजिलाल श्रेष्ठयात ज्वनाः हनुमान ध्वाखा थानाय् निन्ह तक हिरासतय् ।
- ने.सं. ११०४ न्हूदँया लसताय् ओलम्पस क्लब, ओमबहाःया ग्वसालय् मोटर साइकल र्याली येँ, कोटेश्वर थ्यंकाः प्रहरीं लाठी चार्ज ।
- ने.सं. ११०५ न्हूदँया लसताय् सतुंगलय् बन्हि क्यनाच्वंगु साँस्कृतिक ब्वज्याय् प्रहरी हस्तक्षेप व निर्मम लाठीचार्ज ।
- ने.सं. ११०६ निसें न्हूदँया लसताय् नेपालभाषा मंकाः खलःया पाखें नेपाल देसय् दक्कले न्हापां Mass Running पुचः ब्वाज्याया ग्वसाः ।
कथंह..
(साभार - नेपाल संवत् आन्दोलन छगू दुवाला व कन्हय्या पला:, नेवाः देय् दबू - ११२४)
More Stories Like this
मेरिल्याण्डय् लाखय् व पुलुकिसिलिसे हन येँयाः स्यस्यः समाजं सत्यमोहन जोशीयात हन मूलयात ग्वाहालि लःल्हात मेहेन्दी च्वयेगु कासा जुइगु मचातयत मां भाय् स्यनेगु संस्था नीस्वन
