थःगु थाय् धइगु माया वं

सुनिता मानन्धर

जिगु जन्म येँय् जूगु खः। खय्त ला उगु इलय् मिसापिंत आखः ब्वंके मजिउ। आखः सल कि बिसिउँ वनी धाइ। तर जिमित जिमि बानं छेँय् हे गुरु तयाः जिपिं सकसितं आखः ब्वंकल। इन्डियां वःम्ह मर्स्यायात क्वथा बियाः गुरु यानाः लहिनातःगु। तर जिमित छेँ नं गनं हे छ्वइ मखु। झ्यालं तकं क्वस्वके बी मखु भचा ताउत झ्यालय् च्वंच्वंगु खनकि जिमि बानं ब्वः बीगु। गुरुं जिमित नेपाली नापं अंग्रेजी नं भचा भचा स्यं ।

तःभुखाय् ब्वःबलय् जि खुदँति दत। जिं उलि बांलाक मसिउ। मांपिंसं खँल्हाःगुलिं छुं भचा सीका। जिमि मामं धाइ धरती चिरिबाया अनं लः वः हं। भुखाय् ब्वयेवं जिमि बाज्यां सकसितं सिमाय् गयेकल हं। गुलिं पिने हे त्रिपाल तयाः च्वन हं। जा थुयाः नयेत छेँय् दुहां वनाः जाकि काःवने तकं ग्याः हं। लछि तक हे भुखाय् फिरिफिरि सनाच्वं थें च्वं हं।
जिमि बाः मधेशया जमिन्दार। इन्द्र शम्शेरं जनकपुरय् प्यसः बिगाह बुँ बियातःगु अन हे ज्या याइगु। सलः किसि लहिनातःगुलि न्ह्याथासय् वनेमाःसां सल गयाः जुइगु। जमिन्दार जूगुलिं विदेशी सामान तकं जिमि छेँय् दु। बाः दुबलय्या छता खँ जितः थौंतले लुमं। अबलय् लुसि चायेगु मदु। चक्कु वा छलंचा लुसि द्यनेमाः। छन्हु जिं बाया दारी खायेगु ब्लेड कया लुसि चाना। स्वाराक वनाः पतिचांय् घाः जुल। जिमि बानं थःगु सामान भचा जक चीकातःसां सीकेफु। जिपिं सकसितं ब्लेडय् सु संगु धकाः न्यन। बाः खनाः ग्यानाः सकसिनं सरह जिं नं मखु धया। उघि्रमय बा सल गयाः किजायात न्यंवन किजां नं मखु धाल। बाःयात मखुगु खँ ल्हानागु जितः पस्ताय ला चाल तर बाया न्ह्यःने खःगु खँ ल्हायेगु आँट नं मदु ।

जिं न्हापांनिसें ल्हाः ज्या याना। थःगु फुसतया ई जुलकि धकि थायेगु, सुकाया कसिदा दयेकेगु, छवालिया पंखा थायेगु, कुर्सि थायेगु निसे सुकू थायेगु ज्या तकं याना। न्हापा बानं छेँय् क्याटलक हया बी व हे स्वस्वं थःगु यःयःगु थायेगु। लिपा थःम्हं थःत माःगु लँ सुइटर दक्वं थःम्हं हे थानाः सुयाः फीगु। थुगु ज्यायात जि झिंनिदँ न्ह्यः तक नं निरन्तरता बिया। थौंतले जि थःम्हं दयेकागु सरसामान थःगु क्वथाय् ब्वया तयागु दु। अबलय् रेशमी कां थायेगु चलन। छगू गज रेशम का च्याग ध्यबा तक का ।

जिपि छेँ नं गनं पिहां वनेम्वाः। वने हे माःसां छेँजःपिं नापं जक वनेगु। त्वाःबहाःया पासापिंनाप नं जि उलि म्हितेगु चलन मदु। छुं जुयाः बिरामी जूसा बानं छेँय् हे वैद्य सःता हइ। टाबलेट नयेगु चलन मदु। वैद्यं वासः निनाः पुरिया दयेका बी। गबलें सिसी मात्रा दयेका बी। गबलें झोल वासः बी ।

जिगु ब्याहा जुइवं दिनचर्या भचा हिल। छम्ह भौमचाया नातां जिगु ज्याय् हिउपाः वल। उगु इलय् वा लयाः हयेगु निसें कुति वायेगु ज्या नं यायेमाः। थौंकन्हय् थें चूं हलू मदु। धलय् हलू क्यला नयेमाः। मस्योरा नं थःम्हं दयेका नयेगु। बजि ल्हुइगु वा सुइगु सकतां थःपिंसं हे यायेमाः ।

न्हापा नानाकथंया साबु नं मदु। ग्वारा साबुनं हे म्वः ल्हुइ। वसः हिइ। छकलं वसः हिउसा साबुं म्हचाइ धकाः वसः मुंका तइ। साबुं तीती न्हु जक न्हुया बसया खिति छ्वइ। दलकय् लिपांगु छन्हु ल्यदनीबलय् म्वः ल्हुइ म्वः ल्हुया वगु साबुती हाकनं वसः हीमाः। म्वः ल्हुइ धुंकाः तू चिकं तयाः यचुक सँ छ्यना तयेमाः। वसः हीत सकसिनं अथः हे छ्यली। मेमेगु बाताय् वसः हिउसा ब्याइ मखु धाइ। जिं थःगु क्वसः लाखाबाताय् दकलय् न्हापा वसः हियागु इलय् सकसिनं नागःतुग याःगु जितः थौंतले लुमं ।

अबलय् येँय् तसकं चिकु। ल्हाःतुति तसकं हियू। तसकं ख्वाउँसे च्वनकि कापतं हिना तयेगु। स्वताक जनी चिनाः गां न्यया तयेमाः। जा नयेगु इलय् ल्हाः पिकया जा नयेमाः धाइ। तसकं ख्वाउँसे च्वंगुलिं ल्हाः पिकाये तकं थाकु। भुतुली सुं थहां वइला धकाः ग्याग्यां ल्हाः त्वःपुपुं जा नयेमाः।
थौंकन्हय् थें छेँखापति हिति मदु। राणातय् थाय् ज्या याइपिंथाय वनाः लः काःवनेमाः। उमि छचालं पःखा ग्वया तइ। पःखा गया वनाः घलय् लः जायेका हयेमा। नखः जूसा छन्हु न्ह्यःनिसें त्यपय् लः जायेका तयेमाः। भौमचाया ज्याय् छेँजःपिंसं उलि ग्वाहालि नं यायेगु चलन मदु। ज्या याःसां जस नं मदु ।

जिमि पाजुपिनि छेँय् थानकोटय्। नखः पतिकं अन वने। सुथय् न्हापा नं वंसा झिता इलय् अन थ्यनी। निभाः दनिबलय् हे जा नयाः लिहां वये। द्यः ख्युलकि छेँय् थ्यनी। थःछेँय् वना लिहां वलकि छेँय् जा नये मजिउ धाइ। तर छेँज्या धाःसा ल्यंकातइ। थःछेँ लिहां वयेवं बैगलय् वना भारा चिप सिउ वनेमाः ।

न्हापा लुँ दंसां ध्यबा थिके। न्याइपिं मदु। तिसा वसः नं दं। जिमि काययात जा नकागु इलय् छतोला लुँया सत्या वं। छर्काया मार्सि जाकि निफा बिउ ।

अबलय् समाज तसकं संकुचित। मचा बुइगु ई जुलकि तुखः (तुया रस लिकाये धुंकूगु) लानाः उकी प्यतुकी। मचा बुइवं उकियात च्याकाः व हे पंकी। मचा बू ब्यंकेत नं अजिं धाःथे बांलाक यायेमाः धाइ। काय मचा बूसा अजिया माग नं अप्वः जुइ। ब्यंके स्वया न्ह्यः मचायात छाःगु गुलि नं ध्यबा वसः दु व सकतां अजिया हे जुइ। मचायात खोपय् याकूसा विष्णुमति मथ्यंतले न्वमवासें वयेमाः धाइ। लछियंक च्वये (स्वयम्भुइ) कलः वनेमाः। न्ह्याग्गु ज्याय् नं नीसिइ यायेमाः।
लिपा जिपिं नारायणघाटय् च्वंवना। अन वनेगु बारे यायेमाः धइगु करं नं मक्यन। न्हापा बस मदु। थन भिमफेदि तक ताम्दानी गया वनेगु। अन बस गया रक्सौल जुया वनेगु। धरान वनेत नं इण्डियाया जोगबनी जुयाः धरान वनेमाः। न्हापा लँय् ग्यानापु मजू। लिपा नारायणघाट वनेगु प्लेन नं चले जुल। जि दकलय् न्हापा प्लेनय् च्वनागु इलय् छम्हेसिया नीतका का। अनं लिपा भाः थिके जुल धकाः स्वीतका काल। जिपिं अन स्वीदँ तक च्वना। अन नेवाःत दःसा थन थें नेवाः खँ ल्हाइपिं तसकं म्हो। बन्दिपुरयापिंसं भचा आपाः नेवाः भासं खँ ल्हाःसा उमिगु भाय् येँया भाय् स्वयां पाः। भाय् थुइके भचा थाकु। अन च्वंसां जिमिसं थःगु संस्कृति मत्वःता। नेवाः नखःचख सकतां हना। नखः जुलकि येँय् वया। नारायणघाटं येँ वयेगु छु. थाकु मचायेका। जिमि थःथिति तःकेहेँ सकलें येँय् दु। थःगु थाय् थःगु बाय् अतिकं माया वनी खनी। उकिं थौंकन्हय् जिपिं सकलें हाकनं येँय् हे च्वंवया। न्ह्याथाय् च्वंसां न्ह्याथे जूसां परिस्थितिया सामना यानाः ई कथं व्यवहार याये सयेकेमाः ।

More Stories Like this