जीवन छपु बाखं

हरिकृष्ण डंगोल

गबलें सुथ न्हापां गःचाः हिउ वनाच्वंगु दइ। गबलें हथासं साहित्यिक ज्याझ्वलय् ब्वति कायेत वनाच्वंगु दइ। न्ह्याबलें धइथें आशा सफूकुथिया ज्यासलय् पुलांगु थ्यासफूया सुसाकुसा यानाच्वंगु दइ। अले थौंकन्हय् 'बाखं दबू'या मेगु बाखं पौ पिकायेगु व्यस्तताय् दुबिनाच्वंम्ह छम्ह क्रियाशील व्यक्ति खः राजा शाक्य। उकिं राजा शाक्य झीगु लागि अपरिचित व्यक्ति मखु। वय्कः बाखं च्वमि, अनुवादक, सम्पादक, आशा सफूकुथिया पुस्तकालयाध्यक्ष, थीथी स्कूल व क्याम्पसया शिक्षक, बाखं दबूया छम्ह संयोजक आदि खः।
राजा शाक्य जन्मं खुइगुदँ क्यनेधुंकूगु दु। तर वय्कःया क्रियाशीलता स्वयेबलय् वय्कः खुइगुदँ दुम्ह धाये मल्वः। उकिं हे वय्कलं धयादी - म्वानाच्वना। जीवन खः, मखु, छु खः? गबलें दापा जुइयः। अय्सां थुलि धयाच्वनागु नं बाय् धाये फूगु हे जीवन खः ला? ..अय्सां गबलें जीवन गलबाःद्यः (माउण्ट एभरेष्ट) थें तजाः जुयाः सेंसें वःसा, गबलें थाःगाः मदुगु खोंच थें खिउँसे ताइगु। अय्सां म्वातले न्ह्याथाय्सां पलाः ला न्ह्याके हे माल। मखुसा जीवन छु खः धकाः धाये फइ मखु।
वास्तवय् स्थिरता मृत्युया संकेत खः। सासः मल्हायेधुंकाः जक मनूया मृत्यु जुइगु मखु, मनू जुयाः छुं नं ज्याय् संलग्न मजुसे केवल नयेत जक म्वानाः स्थिर जीवन हनाच्वन धाःसा व जीवन मृत्युतुल्य जीवन थें जुइ। मृत्युतुल्य जीवन छम्ह सिर्जनशील व्यक्तियात यइ मखु, उकिं हे जुइ सेंसें वःसां, थाःगाः मदुगु खोंच थें खिउँसे च्वंसां राजा शाक्य आःतक नं क्रियाशील हे तिनि। नकतिनि हे राजा शाक्यया न्यागूगु बाखं सफू 'बुंगाः' या विमोचन जूगु दु ।

थ्वया न्ह्यः राजा शाक्यया 'मतकी', 'जि खग्रास मखु - मिलाया', 'कुचाकुचागु किपा', 'ह्वगंगु सर्गः' बाखं सफू व 'प्याखंया दुने' (लघु उपन्यास) नं पिदनेधुंकूगु दु।
अथेहे वय्कलं सहलहया सुलचं (व्याकरण), नेपालभाषा व्याकरण (व्याकरण), जापानया पुलांगु बाखं, डाक्टरया कलाः (उपन्यास), आशा सफूकुथि (संस्था म्हसीका), आशा सफूकुथिया धलः (धलःपौ), जनबहाःद्यःया शान्ति सफू आदिया सम्पादन नं यानादीगु दु। अथेहे जीवनया अःपुगु लँपु (सुसाः), अन्ध विश्वासया छ्यलाबुला, अदालत (उपन्यास), सिंहसार्थबाहुया किपा बाखंया अनुवादन नं यानादीगु दु।
जीवनया छुं ई थःगु पुर्खौली पेशा तपुलि पसलय् च्वनाः साहुजी नं जुयादीधुंकूम्ह वय्कलं थःगु जीवन मूलतः शिक्षा ख्यलय् गुरु जुयाः, साहित्य ख्यलय् बाखं च्वमि जुयाः व आशा सफूकुथियात सुसाःकुसाः यानाः तःमि यायेगु ज्याय् पानादिल ।

२०२२/२३ सालंनिसें शिक्षण पेशाय् लगे जुयादीम्ह वय्कलं नेपाल राष्ट्रिय शिक्षा मन्दिर प्रौढ स्कूल, बालकुमारी प्रौढ स्कूल, परोपकार हाइस्कूल, कन्या मन्दिर हाइस्कूल थेंज्याःगु स्कूलय् प्राध्यापन यानादिल। अनं लिपा ताहाचल क्याम्पस (थौंकन्हय् काठमाडौं क्याम्पस), पाटन क्याम्पस, नेपालभाषा केन्द्रीय विभागय् नेपालभाषाया प्राध्यापन यानादिल। २०६२ सालंनिसें प्राध्यापन क्षेत्रं अवकाश कयादीम्ह वय्कलं थौंकन्हय् नं सकसितं ज्ञानगुणया खँत हे इनाच्वनादीगु दनि - आशा सफूकुथिया माध्यमं ।

राजा शाक्ययात गुरुया रुपय् म्हसीकेगु वा बाखं च्वमिया रुपय्? थ्व छगू थाकुगु खँ जुइफु। यद्यपि वय्कःयात बाखं च्वमिया रुपय् हे म्हसीकेगु यः। उकिं हे जुइ थौंकन्हय् वय्कः बाखं च्वमि लक्ष्मण राजवंशी, समालोचक नर्मदेश्वर प्रधाननाप जानाः 'बाखं दबू' नांया संस्था नीस्वनाः देय्या जिल्ला जिल्लाय् बाखं न्यंकेत ब्वाँय् जुया च्वनादीगु दु।
सायद बाखं वय्कःया हिनूहिनुली दु। उकिं वयकलं धयादी - बाखं जीवनया आत्मा खः। मनूया सासःपतिं बाखं झसुकाः जुयाः गबलें पिज्वइसा गबलें न्हिलाया थ्वःसः जुयाः पिज्वइ।
सखे बाखंप्रति वय्कःया समर्पित भावया कारणं हे जुइमाः वय्कलं बाखनय् हे थीथी सिरपाः नं त्याकादिल। वय्कलं न्हापां च्वयादीगु व प्रदीप्त पुस्तकालयया आयोजनाय् जूगु न्हापांगु अन्तरपुस्तकालय नेपालभाषा साहित्य सम्मेलनय् ब्वनादीगु 'जन्मन्हि' धइगु बाखनं न्हाप सिरपाः कायेत ताःलाकल। अथेहे नेपालभाषा न्ह्यज्या खलः थिमिपाखें जूगु नेपालभाषा साहित्य सम्मेलनय् 'लुमन्तिया ख्यः' धइगु शीर्षकया बाखनं नं न्हाप सिरपाः त्याकेत ताःलाकल। अथेहे 'जि खग्रास मखु मिलाया' बाखं मुना सफूया लागि वय्कलं ने.सं. ११०१ या श्रेष्ठ सिरपाः त्याकादिल। थुलि जक मखु, नेपालभाषा साहित्य ख्यलय् वय्कलं यानादीगु योगदानयात कदर यासें वय्कःयात २०६५ सालय् 'नेवाः हना सिरपाः' पाखें सम्मानित नं यात ।

नेसं १०६२ तछलागा दुतिया कुन्हु बौ धर्मानन्द शाक्य व मां प्रेमदेवी शाक्यया कोखं जनबहालय् जन्म जूम्ह वय्कः थौंकन्हय् देक्व (ताम्सीपाखा) च्वंच्वनादीगु दु। वय्कलं नेपालभाषाय् स्नातकोत्तर (एम.ए.) यानादीगु दु ।

More Stories Like this