मांया लुमन्ति: जिगु अनुभूति

घनश्याम राजकर्णिकार

जिं थन मांया बारे लुमना वःगु छुं खँत च्वयेत्यना। अथे धकाः वय्कःया बारे प्रशंसाया तँ चिनेत्यनागु मखु। वय्कः नं झी नेपाः देशय् च्वंपिं अधिकांश मिसात थें खः। अर्थात् वय्कः छम्ह महामानव, अति मानव, प्रतिभाशाली व विलक्षणयुक्त मिसा मखु। वय्कः नं छम्ह साधारण मिसा हे खः। अझ तछ्यानाः धायेगु खःसा वय्कः छम्ह अशिक्षित, सोझा वा सरल स्वभावयाम्ह मनू खः ।

वय्कलं थःगु नश्वर शरीर त्वःताझाःगु थनिं पीदँ दयेधुंकल। आः जि थःहे नं सक्षम जुइ धुन। जिगु थःगु हे जहान परिवार मचाखाचा दयेधुंकल। जि थःगु सांसारिक जंजालय् लानाः सुख-दुःख, सफलता-असफलता, उत्थान-पतन, राग-द्वेष, धर्म-कर्मया घःचाः न्ह्याकाच्वना। थुकथं जि थःगु जीवन-पद्धति थःगु हे बुद्धि, विवेक, वर्कत कथं न्ह्याकाच्वना। थुगु कथं स्वयेबलय् आःतकया इलय् जितः मां लुमंसे मवयेमाःगु खः। ल्वःमंकाछ्वःसां जिउगु खः। तर मफु। इलय्-ब्यलय् जिके मांया लुमन्ति वयाच्वं। गबलें गबलें वय्कःया लुमन्तिं जि साप हे भावुक जुया। थुज्वःगु इलय् वयकःयात जिं मूकंभावं श्रद्धाञ्जली यायेगु मानौं वय्कः मदुगु पीदँ मखु बरु प्यन्हु, प्यला जक दुगु खः। धात्थें धायेमाल धाःसा मांया लुमन्ति क्वातुक वइबलय् थज्याःगु भावं ग्रस्त जुइगु छगू नियमित आकस्मिकता हे जुइधुंकल जिगु जीवनय्। आः जिं मांनापं बिकागु छता-निता खँ थन न्ह्यब्वये त्यना ।

विक्रम संवत् २००५/६ साल पाखेया खँ खः। जि मचा हे तिनि। मांनाप यलय् पाजुपिंथाय् वनेबलय् कमलपुखुलिं कमलादीया पूर्व सिथय् च्वंगु टुकुचा खुसिया सिथं सिथं वँवँ बागबजाःया खुसि सिथं च्वय् गयाः पुतली सतक थ्यंकेगु। उबलय् कमलादी पुतली सतकय् तब्यागु लँ मदुनि। अले पुतली सतकं सिंहदरबार जुयाः जिपिं यलपाखे वनेगु। सिंहदरबार न्हयःने थ्यनेवं अपाय्धंगु तःधंगु बांलाःगु तुयु दरबार खनेबलय् जिगु मनय् अनेक न्ह्यसः दनीगु। अर्थात् जिगु बाल्य मन अजू चाइगु। अले व दरबार स्वस्वं बिस्तारं वनेगु। मामं धाःसा - 'भचा याकनं न्यासि वनेमाः बाबु, महाराजया दरवार न्ह्यःने थथे यानाः विस्तारं न्यासि वनेमजिउ, याकन नु याकन, स्व अन गुलि पुलिसत दु' धयादीगु। उगु इलय् जिगु बाल्यमनय् पुलिसया नां कायेवं विचित्रगु तरंग ब्वलनीगु, अले नुगःया धुकधुकी अप्वया वनीगु। उगु इलय् मामं - 'हे पुलिस वल खँला, यायेमते, पुलिसं ज्वनी, पुलिसं दाइ, आदि शब्दं जितः ख्याच्वः बीगु जि लुमं। उकिं जिगु बाल्यमनय् पुलिसया अर्थ साक्षात् दानव अले सुंयात विना कारण कथिं दायेफक्व दाइम्ह धकाः च्वंगु खः। थुकथं अशिक्षित मांयागु संरक्षणयुक्त थुज्वःगु वातावरणय् जिगु बाल्यावस्था बिनावंगु खः ।

आः हाकनं सिंहदरवारया हे प्रसंग छकः कुले। अपाय्च्वं बांलाःगु तःधंगु तुयुगु दरवारया न्ह्यःने भचा दनाः स्वयेगु लोभ जिं त्वःतेमफु। अले च्वलापतिंचां सुयाः अनया छुं खँ धायेत स्वयेगु। मामं झन् ब्वः बियाः - 'हे ! अथे पतिचां सुयाः क्यने मजिउ सिल ला? पुलिसं खनकि पतिंचा हे ध्यनाबी, महाराजया दरवार क्यनेत स्व थथे ल्हाः म्हूचिनाः क्यनेमाः, अथे पतिंचां सुयाः क्यने मजिउ, सिल ला?' धाइगु। थथे धयाः मामं जितः सम्भावित खतरां बचे याइगु जुयाच्वन। धात्थें धायेमाल धाःसा थ्व उबलय्या राणा शासन प्रति जनता जनार्दनया ग्याःचिकुया भावना व जि प्रति मांयागु सद्भावना खः। अर्थात् उगु इलय् राणा शासकतसें जनतायात गुकथं हीनभावनाय् लाइकथंक्वत्यलातःगु खः व जिमि मांया उगु इलय्या मनोभावना व प्रतिक्रियां प्रस्ट जूगु अनुभूति जितः गाक्क जुयाच्वंगु दु ।

आः मेगु प्रसंग न्ह्यब्वये। जि च्यादँ-झिदँति दुबलय्या खँ खः। छगू घटना जि आःतक लुमंनि। उबलय् जिं थीथी खँय् चिउताः कयाः माःगु नं म्वाःगु नं खँत द्वालुक कुत्तुकुलाः न्यनेगु जुयाच्वन। मनोवैज्ञानिकतय्गु धापू कथं थ्व इलय् मस्तय्के न्हून्हूगु खँ सीकेगु प्रवल इच्छा दयाच्वनी। उकिं थ्व इलय् मांबौपिसं मस्तय्गु कौतुहलतायात बांलाक थुइकाः उमित सही खँ अवगत याका बीमाः। तर जिमि मामं थुज्याःगु मनोवैज्ञानिक खँ सीगु हे गन? जिमि मां थेंज्याःम्ह मिसां याइगु साधारण खँ, मस्तय्सं छुं खँ कुत्तुकुलाः दिक्क चायेक न्यने-कने यात कि 'हे, सुम्क च्वं, हालेमते, सनेमते, यायेमते' धकाः ब्वःबीगु जुयाच्वन। जि नं थुज्याःगु वातावरणय् ब्वलंम्ह खः ।

छन्हुया खँ खः। भुतुली जिं छ्वं छप्वः खना। वयां न्हापा छ्वं धयागु गबलें नं मखनागु खः। न्ह्यागु खँ नं सीकेत उत्सुक जुइम्ह जिं व छ्वंया प्वः फ्यनाः नतुना। जितः व छ्वंया बास ह्वास्स नवः ताल। अले जिं म्हुतु स्यंकाः मांयाके 'थ्व छु' धकाः न्यना। अले छपु कथिचां व नवःगु छ्वंयात कुत्तुकुलाः म्हुतु स्यंकाः 'थ्व छु' धकाः न्यनाच्वना। भुतूज्याय् अलमलय् जुयाच्वंम्ह मामं झर्के जुयाः 'अय् सनेमते, हुँ हुँ म्हितः हुँ' धयादिल। तर जि मवना। बरु व छ्वंयात कथिचां झन् कुतुकुलाः 'थ्व छु खः, थ्व छु धयां' धकाः सना हे च्वना। अले मामं लागि चायाः 'हे सनेमते धया, सनेमते, थ्व द्वहंया ला का सिल ला, द्वहंया ला' धयादिल। थ्व खँ न्यनेवं जिगु म्ह कुचुसे च्वन। जिगु मन-मस्तिकय् घृणाया भाव ब्वलन। अले जि 'द्वहंया ला, नवःगु ला, द्वहंया ला नवःगु ला' धाधां भुतुलिं पिहां वया ।

समयया घःचाः न्ह्यान्ह्यां वन। गबलें गबलें छेँय् छ्वं तरकारी दयेकीबलय् जिं व गबलें मनया। जिगु मन-मस्तिष्कय् द्वहंया ला धयाच्वंगु छ्वंया विषयलय् थप खँ छुं मल्हाना। विधिया विडम्बना धायेगु कि छु धायेगु मसिउ, जि झिंन्यादँ झिंखुदँ दयेधुंकाः तिनि छ्वं धयागु झी नेपाःमितय्गु छगू यइपुसे च्वंगु शाकाहारी परिकार खः धकाः सीका कया। इलय्ब्यलय् पुलांगु अल्बम पुइकेबलय् मुसुमुसु न्हिलाच्वंगु मांयागु छपाः किपां छ्वंयात द्वहंया ला धकाः विश्वास याइम्ह जि खनाः वय्कः मख्ख जुयाच्वना दीम्ह थें ताः ।

जि मचाबलय् जिगु जीवनचर्या आपाः थें मांनापं हे बिनाच्वनीगु स्वाभाविक हे खः। उबलय् मामं जितः जीवन जगत्या खँ थःगु हे कथं स्यनेगु कनेगु यानादीगु जुयाच्वन। वय्कः अशिक्षित व साधारण नारी खः धकाः जिं च्वय् हे च्वयेधुन। उकिं वय्कःपाखें जिं ततःधंगु गम्भीर व अर्थपूर्ण ज्ञानगुनया खँ सीकेगु सम्भव हे मदु। धात्थें धायेमाल धाःसा वय्कःपाखें जिं आपा थें असत्य, असान्दर्भिक व अस्पष्ट खँ जक स्यनाकया। थुकिया लागि वय्कःयात असक्षम धकाः दोषारोपण यायेमजिउ। छाय्धाःसा वय्कःयागु प्रत्येक क्रियाकलाप थः सन्तान प्रति माया ममतापूर्ण व संरक्षणयुक्त प्रशिक्षणया ज्वलन्त उदाहरण खः। वय्क जिमि मां शिक्षित व आधुनिक नारी जुयादीगु खःसा जिगु कोमल हृदयय् वास्तविक ज्ञान गुनया खँ जाइगु जुइ। तर थुज्वःगु सत्य खँ वञ्चित जुइमाःसां जितः छुं चिउताः मदु, अले खेद वा हीनभावना नं मदु। न्ह्यागु हे जूसां मां प्रतिया जिगु सद्भावना गबलय् नं म्हो मजू, वय्कः प्रति जि गबलें नं वितृष्णा मप्वंका। वय्कः गथे खः अथे हे वहे अवस्थायात जिं सहर्ष स्वीकार यायां वना। लिपा ल्याय्म्ह जुइधुंकाः नं जिं वय्कःयात गबलें दुत्कार मयानाः बरु आत्मसात् यायां वना। छाय्धाःसा छम्ह सन्तानं थः मां प्रति यायेमाःगु दायित्व व स्वधर्म थ्वहे खः धयागु अनुभूति जितः बारम्बार जुयाच्वंगु दु ।

More Stories Like this