नेवाः आन्दोलनय् खने दुगु सवल पक्ष

सानुराजा शाक्य

नेवाःतय् थीथी राजनीतिक संगठन व अधिकारवादी संघ संस्थात जानाः नेवाः स्वशासनया निंतिं धकाः नेवाः स्वायत्त राज्य संघर्ष समिति नीस्वनातःगु दु। थौंकन्हय् थ्व संघर्ष समितिं छु यानाच्वन, आन्दोलनया घोषणा छाय् मयात धकाः न्ह्यसः नं थनेगु याः। संघर्ष समिति दयेकाः संघर्ष धाःसा मयाः मात्र छुं बौद्धिक ज्या जक याना जुल धकाः आलोचना नं जुयाच्वंगु दु। संघर्ष समितिया थीथी जिल्लाय् समन्वय कमिटीत नं स्वनातःगु दु तर केन्द्रं संघर्षया ज्याझ्वः घोषणा मयाःगुलिं समन्वय समिति नं निष्क्रिय थें हे जुयाच्वंगु दु। किपुली तुलनात्मक रुपय् संघर्ष समितिं परिषद्या आकारय् थःत न्ह्याकेत स्वयाच्वंगु खनेदु। किपूया हे संघर्ष समितिया सक्रियताय् थःत सक्रिय यायेत स्वयाच्वंगु खःला धइगु आभास जू। संघर्ष समिति नीस्वनातःगु व उगु संघर्ष समिति देय्या मुख्य दलतय् नेवाः राजनीतिक संगठन निसें नेवाः स्वशासन माः धकाः सः थ्वयेकाच्वंपिं थौंया इलय् नेवाः समाजय् सक्रियता क्यनाच्वंगु फुक्क धइथें संघ संस्थात नं संघर्ष समितिइ दुथ्याना च्वंगुलिं संघर्ष समितिया मार्फत नेवाःतसें थःपिनिगु अधिकार काये फइ धइगु आशा नेवाः समुदाय दुने न्यनाच्वंगु खनेदु ।

थुखे संघर्ष समितिप्रति नेवाःत जक मखुकि संघर्ष समितिया ग्वसालय् जूगु तःजिगु जुलुस प्रदर्शन व नेवाः लागा नेपालमण्डल बन्द ज्याझ्वः सफलतापूर्वक क्वचाःगुलिं नेपाःया मेमेगु आदिवासी जनजाति समुदायतसें नं नेवाःतसें याइगु आन्दोलनं हे थःपिनि आन्दोलनं खुसि छी फइ धइगु आशा जनजाति समुदाय दुने नं खनेदु। उकिं नेवाःतसें गबलय् सशक्त आन्दोलन याइ अले थःपिं नं आन्दोलनय् वयाः थःपिनिगु अधिकार संविधानय् सुरक्षित याये धकाः पियाच्वंपिं जनजातित नं दु। व हे जुयाः जुइ थीथी न्हय्गू आदिवासी जनजाति संघर्ष समितिया वृहत् मोर्चाय् नेवाः संघर्ष समिति दुथ्यासेंलि जक उकिं पूर्णता काःगु माने यात। थुकथं नेवाःतय्त आदिवासी जनजातितसें यँयाः पुन्हिबलय् स्वर्गय् यंका बीम्ह दागिं कथं थुइकाच्वंगु दु ।

लिम्बूतसें याःगु आन्दोलन व थारुतसें याःगु संघर्षया फाइदा उगु जातीय समुदाय जक मखु उकिया फाइदा संघर्ष हे याये मफुपिं नेवाः लगायतया जनजातितय्त नं द हे दइ नि धकाः मन तयाच्वनीपिं नं यक्व दु। नेपालय् सामाजिक आन्दोलनया मूल धाः नेवाः जूगुलिं नेपाःया जनजातितसें नेवाःत प्रति थुकथं आशावादी जुयाः स्वयाच्वंगु खः धाइपिंसं न्हापांगु पक्षया प्रतिनिधित्व याइ धाःसा नेवाःतसें संघर्ष याइ मखुगु उदाहरणया रुपय् नेवाःतसें गबलें नं ल्वाभः मल्ह्वंगुलिं नेवाःतय् संघर्षं सफलता काये फइ मखु धकाः कुंखिनीपिं नं मदुगु मखु ।

नेवाः आन्दोलनय् राजनीतिक दलया भातृ संगठनत नं सक्रिय जुयाच्वंगुलिं थ्व आन्दोलनयात 'एक्सप्ल्वाइड' यानाः थःगु राजनीतिक संगठन दयेकः वःपिं धकाः नं छथ्वःसिनं स्वयेगु याः। छुं नं राजनीतिक दलनाप सम्बन्धित मखुपिं नेवाः अधिकारया निंतिं गुगं नं कथंया आन्दोलनय् थःपिं सक्रिय धकाः वयाच्वंपिं नेवाः जागरण मञ्च, नेवाः देय् गुथि, ज्यापु महागुथि, ज्यापु समाज दुनेया नेवाः कार्यकर्तातसें थःपिनिगु सक्रियतां राजनीतिक दलयात जक फाइदा मजुइमा धकाः नं चिउताः प्वंकाच्वंगु पक्कां दइ। अथे हे थ्व आन्दोलनय् थःपिं मच्वन धाःसा नेवाः समुदाय दुने थःपिनिगु राजनीतिक धरातल प्वनी धकाः जक राजनीतिक दलया भातृ संस्थात थ्व संघर्ष समितिइ दुथ्यानाच्वंगु खः उकिं उमिगु अभिष्ट पूरा जुल कि नेवाः आन्दोलनं उपिं पलायन जुइ धकाः शंका प्वंकाच्वंपिं नं मदुगु मखु ।

थ्वया हे दथुइ संघर्ष समितिं संविधानसभाय् थ्यनाच्वंपिं थीथी राजनीतिक दलया नेवाः सभासदतय्त नेवाः स्वायत्त राज्य माः धइगु खँय् प्रतिवद्धताय् ल्हाःचिं तयेकेगु ज्या नं जुल। तर अझ नं फुक्क नेवाः सभासदतसें उगु खँय् थःपिनि प्रतिवद्धता प्वंकूगु मदुनि। अथेसां अधिकांश नेवाः सभासदतय्त नेवाः स्वायत्त राज्यया पक्षय् दनेत बाध्य धाःसा याकाच्वंगु दु ।

नेवाः स्वायत्त राज्य मंकाः संघर्ष समिति नीस्वँसां निसें विशेष रुपं थ्व संघर्ष समिति फुक्क बिचाःया राजनीतिक नेवाः कार्यकर्तात दुथ्यायेमा धइगु ध्यान बिउगु खः। नेवाः आन्दोलन ताःई निसें वाम राजनीतिं प्रभावित जुयाच्वंगुलिं प्रजातान्त्रिक विचाःयापिं थ्व आन्दोलनय् म्हो जक वल धइगु नेवाः आन्दोलनकर्मीतय् धापू खः। नेवाः स्वशासनया अधिकार कायेगु खःसा नेवाःतय् दथुइ फुक्कं राजनीतिक बिचाःया मनूतसें छथाय् हे च्वनाः संघर्ष यायेमाः धइगु ताः ई न्ह्यवंनिसेंया माग खः। उकिं हे नेवाः स्वायत्त राज्य मंकाः संघर्ष समिति नीस्वंबलय् नेपाःया मू राजनीतिक दलया नेवाः संगठनत दुथ्याका थुगु संघर्ष समिति दयेकेगु झ्वलय् नेपाली कांग्रेसनाप सम्बन्धित नेवाः संगठन मदुगुलिं ब्यक्तिगत रुपं जूसां नेपाली कांग्रेसया प्रतिनिधित्व जुइमाः धकाः तिर्थराम डंगोल व भीमसेनदास प्रधानपिंत संघर्ष समितिया सल्लाहकारया रुपय् तयातःगु खः। नेपाली कांग्रेसया प्रतिनिधित्व याइगु लोकतान्त्रिक नेवाः दबू नीस्वने धुंकाः नेवाः राजनीतिइ थप उत्साह ब्वलंगु दु। लोकतान्त्रिक नेवाः दबूया नं नेवाः स्वायत्त राज्य दयेमाः धयागु खँय् सहमति सार्वजनिक जूगु जक मखुकि संघर्ष समितिइ नं वैधानिक रुपं लोकतान्त्रिक नेवाः दबू नं दुतिंगु दु। नेवाः आन्दोलनय् खने दयाच्वंगु मगाःमचाःयात लोकतान्त्रिक नेवाः दबू दुथ्यायेधुंकाः नेवाः आन्दोलन वाम राजनीतिं प्रभावित धयागु आरोपं मुक्त जुइगु नं आशा याये छिं ।

नेपालभाषा आन्दोलनय् २२ सालया आन्दोलनया गुगु महत्व दुगु खः थुगु आन्दोलनया असफलताया कारण उगु आन्दोलनय् राजनीतिक दलया छगू विचाः हावी याकेत्यंगु खः धयागु द्वपं इतिहासय् दु। थबलेनिसें नेपालभाषा आन्दोलनय् वामतय् छगू ध्रुव व प्रजातन्त्रवादीतय् छगू ध्रुव विकास जुयाच्वंगु खः। ०४६ सालय् वाम प्रजातान्त्रिक गठबन्धन जूसां नं नेवाः आन्दोलनयात आन्दोलनया रुपय् मंकाः कथं न्ह्याकेगु खँ राजनीतिक दलया विचार पंगः कथं कायेगु याः। तर थौं नेवाः अधिकार कायेगु आन्दोलनया अन्तिम चरण तक विचारधारा पंग जुइ मजिउ धइगु मान्यता बल्लानावःगु नेवाः आन्दोलनया सबल पक्ष खः ।

More Stories Like this