नेवाः स्वायत्त राज्य प्राप्त यायेया लागिं वाकाथोन

हरिकृष्ण डंगोल

वंगु छुं दँनिसें नेवाः स्वायत्त राज्यया लागि नेवाःतय्सं थीथी दबाबमूलक ज्याझ्वः न्ह्याकावयाच्वंगु दु। थ्व सन्दर्भय् वंगु माघ ३ गते नेवाः स्वायत्त राज्य मंकाः संघर्ष समितिं थःगु अवधारणा पत्र न्ह्यब्वयेगु झ्वलय् बसन्तपूनिसें न्हू बानेश्वरया संविधानसभा भवन तक न्ह्याकूगु विशाल जुलुस व जेठ १८ यात हाकुगु दिं कथं हनेगु झ्वलय् याःगु नेपालमण्डल बन्द लुमंके बह जू। माघ ३ या जुलुसय् थीथी खलः पुचःया लखौं मनूतय्सं ब्वति कयाः नेवाः एकता ब्वःगु खः। अथे हे जेठ १८ या बन्द न्हू संविधानय् जातीय आधारय् नेवाः स्वायत्त राज्य उल्लेख जुइमाःगु व एकीकृत उपत्यका शहरी विकास विधेयक खारेज यायेमाःगु माग यासें जूगु खः। थुगु बन्दय् स्वनिगःया गल्लि, चुकय् च्वंगु पसः जक मखु नेपालमण्डल लागा दुने लाःगु थीथी जिल्ला नापं बन्द जूगु खः। थुकिं नेवाः स्वायत्त राज्यया खँय् नेवाःत छप्पँ छधी जू धइगु संकेत बिउगु दु ।

थ्वहे झ्वलय् वइगु कौलागा १४ अर्थात् २०६६ आश्विन ३१ गते शनिवाः लक्ष्मीपुजा कुन्हु नेवाः देय् गुथिया ग्वसालय् नेपालमण्डल नेवाः स्वायत्त राज्य संस्थागत याकेत येँ लाय्कू बसन्तपूनिसें यल लाय्कू मंगः तक 'वाकाथोन' ज्याझ्वः यायेत्यंगु दु। छुं नं समुदाय, संघ, संस्था, स्कूलतय्सं थःगु छुं लक्ष्य पूवंकेत वा कोष अभिवृद्धि यायेत समूहगत रुपं न्ह्याकीगु छुं दुरीया सतक यात्रायात 'वाकाथोन' धाइगु चलन दु। वाकाथोन दकलय् न्हापां अमेरिकाय् सम्पन्न जूगु खः। सन् १९६८ स जूगु उगु वाकाथोन 'अमेरिकन फ्रिडम फ्रम हङ्गर फाउण्डेशन'या ग्वसालय् जूगु खः। अले थुगु वाकाथोनयात 'विकासया लागि अन्तर्राष्ट्रिय पलाः छिये' नां बिउगु खः। वास्तवय् थौंकन्हय् क्यान्सर, एड्स, ड्रग्स प्रभावित व्यक्तितय्त ग्वाहालि यायेकथं थज्याःगु वाकाथोन ज्याझ्वः यक्व हे जुयाच्वंगु दु। अथे हे भुखाय् ब्वयाः, खुसिबाः वयाः प्रभावित जूपिं मनूतय् लागि नं थज्याःगु वाकाथोन ज्याझ्वः यायेगु याः। अले थज्याःगु ज्याझ्वः तातुना कथं सफल नं जुयाच्वंगु दु ।

नेवाः देय् गुथिं न्ह्याकेत्यंगु थ्व वाकाथोन 'नेपालमण्डल - नेवाः स्वायत्त राज्य संस्थागत' याकेत खः, ग्वसाः खलःया धापू दु। नेवाः देय् गुथिया लागिं थुगु ज्याझ्वःया संयोजक विजयरत्न वज्राचार्यया कथं नेवाः देय् गुथिं थःगु स्थापनाकाल अर्थात् ने.सं ११२२ निसें नेवाःतय्त राजनीतिक रुपं सचेत व जागरुक यानाः सत्ताय् नेवाःत थ्यंकेगु कुतः यानाच्वंगु दु। राज्य सत्ता नेवाःतय्गु ल्हातय् मलाःतले नेवाःत थहां वये मफइगु थुकिया धापू दु। उकिं संघीयताया व्यापक चर्चा जुयाच्वंगु थौंया इलय् 'नेपालमण्डल - नेवाः स्वायत्त राज्य संस्थागत' याकेत जनचेतना थनेमाःगु खँ वाः चायेकाच्वंगु दु। उकिं थ्व वाकाथोनया मू तातुना धइगु नेवाः स्वायत्त राज्यया लागिं जनचेतना ब्वलंकेगु हे खः। वइगु असोज ३१ गते जुइगु थ्व वाकाथोन येँया बसन्तपुलिंनिसें यलया मंगः तक न्ह्याइ। बसन्तपूनिसें मंगः तकया दुरी करिब ५ दशमलव ५ किलोमिटर दु। सुथय् ७ बजे शुरु जुयाः करिब निगू, निगूत्या घण्टां क्वचाइगु संयोजक वज्राचार्यं कनादी।
स्वनिगःया स्वंगू जिल्ला येँ, यल व ख्वप मल्लकालीन संस्कृति व सभ्यतां भय् बियाच्वंगु थाय् खः। मल्लकालीन इलय् नेवाः भाय्, साहित्य नं तसकं विकास जूगु खः। तर कथित एकीकरणया नामय् पृथ्वीनारायण शाहं स्वनिगः कासांनिसें थनया नेवाःत राजनीतिक शक्तिं पदच्यूत जूगु जक मखु नेवाः संस्कृति, सभ्यता नापं विनास जुजुं वंगु खः। नापं नेवाःतय्गु दमन प्रक्रिया नं तच्वया वंगु खः। उकिं नेवाः सत्ताया प्रतीक जुयाच्वंगु येँया हनुमानध्वाखांनिसें यलया मंगः बजाः तकया वाकाथोनं निश्चित रुपं छुं सन्देश बी।
संयोजक वज्राचार्यया कथं थ्व वाकाथोनय् करिव न्याद्वः मनूतय्सं ब्वति काइ। ब्वति काइपिंसं नेवाः स्वायत्त राज्य, नेपालमण्डल, नेपाल संवत् ११३० या लोगो दुगु टि-शर्ट फिना वइ। अनुमान न्याद्वः खःसां व स्वयां अप्वःसिनं ब्वति कायेफुगु खँ वय्कलं कनादी। थुकी नेवाः देय् दबू लगायत नेवाःतय्गु थीथी खलः पुचःपाखें सहभागी जुइगु सहमति प्वंकूगु दु। ब्वति काइपिं व्यक्ति मध्ये साधारणं १०० तका व विद्यार्थी वर्गं ५० तका ग्वाहालि व अले मचाःमगाःगु थीथी व्यक्ति व संघ संस्थापाखें ग्वाहालि कायेगु ग्वसाः जुयाच्वंगु दु। ग्वाहालिया लागि संयोजक वज्राचार्यं सकसित इनाप यानादीगु दु ।

खतुं संघीय गणराज्यय् न्ह्यचिलाच्वंगु थौंया नेपालय् नेवाः राज्य पलिस्था यानाः झीसं थःगु हक, अधिकारया खँत न्हूगु संविधानय् प्रत्याभूत याकेगु खःसा थज्याःगु ज्याझ्वः न्ह्याम्हेस्यां याःगु थजु, उकी सकलें जानाः सफल यायेफुसा जक झीगु हक, अधिकार प्रत्याभूत जुइ फइ ।

More Stories Like this