हानं सतक व सरकारया खँ

हरिकृष्ण डंगोल

सतक पसः चीकूगु खँय् थौंकन्हय् व्यापक चर्चा परिचर्चा जुयाच्वंगु दु । थ्व ज्याखँया समर्थन व विरोध नितां जुयाच्वंगु दु । समर्थन यानाच्वंपिसं थ्व ज्यां स्वनिगःया सतक व्यवस्थित जुइगु ट्राफिक जाम मजुइगु लँजुवाःतय्त वये वने यायेत अःपुइगु दुर्घटना मजुइगु आदि कथं कयाच्वंगु खनेदुसाः विरोध यानाच्वंपिसं सतक पसः तयाच्वंिपं गरिव निमुखातय्गु रोजीरोटीया हरण जूइगुलिं वैकल्पिक रोजगारीया व्यवस्था याना बीमाःगु वा उचित बजाःया व्यवस्था यानाः बीमाःगु सः थ्वयेकाच्वंगु खनेदु । अथे हे सतक पसः चिकूगु खँ तःमि चिमि दथुया लडाईं नं धयाच्वंगु खनेदु । अर्थात् विरोध याइपिसं थ्व ज्या तमिपिनिगु पक्षय् जुयाच्वंगु खः नं धायेगु याः ।

सकस्यां सिउगु खँ खः फुटपाथ मूलतः लँजुवाःतय्त वये वने यायेत दयेकातःगु लँ खः । अथे हे अप्वःया वंगु सवारी साधनया ल्याःखं मनूतय्त लँ काते यायेत थाकूगुलिं आकाशे ताँया निर्माण जूगु खः । उिकं न्ह्यागु हे दृष्टिं स्वसां फुटपाथ व आकाशे ताः लँजुवाःतय्गु निंतिं हे खः । अन सुनानं अतिक्रमण याये मजिउ । अतिक्रमण यानाः लँजुवाःतय्त थाकूका बीगु धइगु लँजुवाःतय्गु मौलिक हक अधिकार हनन यायेगु खः । नापं लँजुवाःतय्त सतक दुर्घटना क्वफायेगु ज्या नं खः । उिकं फुटपाथं न्यासी वने मछिनां सतक प्रयोग याःगु अवस्थाय् सुं नं लँजुवाः घाःपाः जुल वा सीत धाःसा उकिया जिम्मेवारी सुना कायेगु उिकं हे जुइ सतक पसः चिकूगु ज्याखँयात कयाः गृह प्रशासनया विरोध यानाच्वंपिसं नं सतक अतिक्रमण यानाः पस तःगुया वकालत यानाच्वंगु खनेमदु । उिकं नं सीदु सतक पसः तये मजिउ । तर उमिसं नं गरिबीया हवाला बियाः सतक पसल्यातय्गु समर्थनय् न्ववानाच्वंगु दु । विरोधाभासपूर्ण खने दयाच्वंगु थ्व खँ यानाः सतक पसःया समस्या ज्यनेगु स्वयां नं थ्व समस्या अझ तब्याः जुइगु सम्भावना ब्वलना वयाच्वंगु खनेदु ।

वास्तवय् लँय् जुइमाःपिं धईपिं अप्वः याना निम्न निम्न मध्यम व मध्यम वर्गया मनूत हे खः । उच्च वर्गया कर्मचारी राजनीतिक नेता वा उच्च वर्गया मनूतय्सं छुं न्यायेमाःसा जक फुटपाथ छ्यलीगु खः । वास्तवय् सतक अतिक्रमण याना पसः तइपिनिगु पक्षय् वकालत याइपिसं निम्न वर्गया कर्मचारी न्हि खानाः न्हि नयेमाःपिं मजदूर किसान श्रमिक आदितय्गु वेवास्ता यानाच्वंगु दु । इलय् ज्याकुथी थ्यंके मफया वा ज्या पूवंके मफया थीथी समस्या फये मालाच्वंपिं लखौंलख मनूतय्गु वेवास्ता यानाच्वंगु खनेदु ।

अथे ला लँजुवाःतय्गु चहलपहल दतकि हे अज्याःगु लँ सतक थें च्वनीगु खः । यात्रुतय्गु चहलपहल मदुगु लँ न्ह्याक्वः हे तब्याः वा सफा जूसां तवि अज्याःगु लँ सतक थें च्वनी मखु । उपयोगय् मवःगु वा चहलपहल मदुगु लँया छुं महत्व दइ मखु । उिकं हे चहलपहल दुगु लँया महत्व हे बिस्कं जुइ । अले थज्याःगु लँय् हे सतक अतिक्रमण याइपिनिगुं मिखा अझ अप्वः वनाच्वनीगु खः । चाहे तासया खेल म्हितिका ध्यबा ठगे याना च्वनिपिनिगु जुइमाः वा फ्वना नइपिनिगु निंतिं जुइमाः । उिकं सतक अतिक्रमण यानाः पसः तइपिनिगु मिखा नं न्हापां अज्याःगु हे लँपुइ वनिगु खः । गन मनूतय्गु चहलपहल अप्वः दु अन हे उमिसं पसः तः वइगु खः । वास्तवय् अज्याःगु थासय् न्ह्यागु हे व्यापार व्यवसाय थःजुइमाः अप्वः जुइ । आम्दानी नं अप्वः हे जुइ । बहाः मपुसे छुं छथ्व मनूतय्त छुं अनियमित दां बियाः व्यापार व्यवसाय याना वयाच्वंिपंसं थज्याःगु थाय् त्वःताः वनेमालिगु खँय् उिपं तम्वइगु स्वाभाविक खः । तर उिपं तँचाल वा तम्वल धकाः फुटपाथया अतिक्रमण तच्वयेकाः यंकेगु खःसा थुकें कन्हय् वयाः गज्याःगु विकराल समस्या ब्वलनी व खँय् सकस्यां ध्याना बीमाःगु दु । वास्तवय् चिब्याः जुयावंगु लँ न्ह्याबलेंया ट्राफिक जाम लँजुवाःतय्त जूगु सास्तियात ध्यानय् तयाः छुं दँ न्ह्यः जक रानीपुखुया दक्षिणय् च्वंगु अनियमित छेँ व पेट्रोल पम्प थुनाः दयेकूगु शान्तिपार्क व तब्याःयागु लँपु थौं आराम कायेगु पार्क व लँजुवातय्गु लँपु मजुसे सतक अतिक्रमण यानाः पसः तइपिनिगु व्यावसायिक केन्द्र जुइधुंकूगु दु । न्हि लखौं लँजुवाःत वये वने याइगु उगु लँपु मानौं थौंकन्हय् गांया हाटबजार थें जुइधुंकूगु दु । गामय् लगे जुइगु हाटबजारया नं छगू ई वा वार दइ तर स्वनिगःया मू मू थासय्या सतकय् थौंकन्हय् पिने वःपिनिगु निंतिं न्ह्याबलें हाटबजार जुयाच्वंगु दु । कनि छुयाः मीगु निसें शारीरिक क्रयविक्रयया मूल्य नापं क्वःछिनाः च्वनीगु थज्याःगु थासय् वये वने याइपिनिगु निंतिं दुइ फिटया लँपु नापं चुलानाच्वंगु मदु ।

निश्चय नं रोजगारीया अभाव नये त्वनेया समस्या जुयाः फुटपाथय् पसः तःवःगु जुइफु । तर फुटपाथे पसल्याःतय् जक नये त्वनेगुया समस्या रोजगारीया समस्या दुगु खःला वास्तवय् वेरोजगारीया सन्दर्भय् खँ ल्हायेगु खःसा थौं नेपालय् ५० प्रतिशत स्वयां अप्वः जनतात पूर्ण तथा अर्धवेरोजगार जुयाच्वंगु दु । उिपं दक्वसितं शहरया मू भागय् वये वने यायेगु थासय् पसः तयेकाः थ्व वेरोजगार समस्या हल जुइगु खः ला वास्तवय् थ्व खँय् गम्भिर जुइमाःगु खः । खः रोजगारीया व्यवस्था यानाः बीमाःगु सरकारया कर्तव्य खः । अले भूमिहीन किसानतय्त भूमि सुकुम्बासीतय्त छेँ बुँ इना बीमाःगु नं सरकारया कर्तव्य जुइफू । तर सुकुम्बासीतय्त तीनकुनेया खाली जग्गा वा खुसि सिथय्या जग्गा माःगु सतक पसल्याः तय्त स्वनिगःया फुटपाथ लगायतया मू मू थाय् हे माःगु खँय् धाःसा बिचाः यायेमाःगु खनेदु । सतक पसःया निरन्तरता बीगु खःसा थ्व समस्या गबलें ज्यनी मखु उिकं सतक अतिक्रमण विरुद्धया थ्व पलाःयात लसकुस यायेमाः । तर थ्व प्रतिबद्धता न्ह्याबलेंया निंतिं जुइमाः ।

More Stories Like this