हाथ्या नं अवसर नं

हरिकृष्ण डंगोल

२००७ सालय् जन्म जुयादीम्ह भाजु तीर्थराम डंगोल थुगुसीया न्हूदँ समारोह समिति - ११३० या नायः जुयादीगु दु। २०२४ सालंनिसें राजनीतिइ सक्रिय जुयादीम्ह वय्कः छम्ह भाषिक आन्दोलनकर्मी नं खः। वय्कः पुलांम्ह स्वास्थ्य राज्यमन्त्री नं खः। वय्कःलिसे यानागु खँल्हाबल्हाया छुं ब्व:

० न्हूदँ समारोह समिति - ११३० या भाला थम्हं कायेखनाः गज्याःगु अनुभूति जुल ?

- थौं थीथी आदिवासी, जनजातिया आन्दोलन उत्कृष्ट चरणय् थ्यनाच्वंगु दु। थज्याःगु अवस्थाय् बिउगु थ्व भालायात जिं चुनौति व अवसरया रुपय् कयागु दु। लिसें थ्वयात जिं थःत बिउगु सम्मान व गौरव नं तायेकागु दु ।

० छिं थःत बिउगु भाला छु गुकथं पूवंकेगु जुइ ?

- सृष्टिकालंनिसें थौंया विकसित अवस्थाय् तक थ्यंकेत मनूतय्सं द्वलंद्वः संघर्ष यायेधुंकल। संस्थागत रुपं नेवाःतय्गु संघर्ष न्ह्याःगु नेपालभाषा मंकाः खलःया थ्व न्हूदँया समारोहं खः धायेगु सखे अत्युक्ति जुइ मताया। थ्व स्वयेबलय् झीगु संस्थागत आन्दोलन शुरु जूगु धइगु स्वीदँ तिनि दत। थ्व स्वीदँया दुने हे झीसं शंखधर साख्वाःयात राष्ट्रिय विभुतिया धलखय् लाकेत सफल जुल, अथेहे नेपाल संवत्यात राष्ट्रिय संवत्या रुपय् दुथ्याकेत नं सफल जुइ धुन। थ्व झीगु लागि तःधंगु उपलब्धि खः। तर नेपाल सरकारं नेपाल संवत्यात राष्ट्रिय संवत्या रुपय् मान्यता बिउसां थ्व संवत् आधिकारिक रुपय् छ्यलाय्बुलाय् मवःनि। उकिं नेपाल संवत् राष्ट्रिय संवत् खः धकाः प्रत्येक नेपाःमियात ध्वाथुइकाः थ्व संवत् प्रत्येक नेपाःमितय्गु जनजीवनय् छ्यलेत भूमिका म्हितेफत धाःसा हे वर्तमान न्हूदँ समारोह समितिया सफलता जुइ। थ्व हे जिगु भाला जुइ, थ्व पुवंकेगु हे जिगु कुतः जुइ ।

- दँय्दसं न्हूदँ समारोह समिति गठन जुइ। अले न्हूदँ कुन्हु छन्हु नेपाल संवत् राष्ट्रिय संवत्, भिंतुना दु भिंतुना, न्हूगु दँया भिंतुना दु धकाः न्ह्याबलें थें देय् चाःहिलेगु याइ। खासय् थुकिं नेवाःतय्गु लागि छुं उपलब्धि मजू धाइपिं नं दु। थुकी छिगु छु विचाः दु ?

- नेवाःतय्सं थ्व समारोहयात गुगु उत्सवया रुपय् हना वयाच्वंगु दु, थुकिं यक्व उपलब्धि जुइधुंकूगु दु। छाय्धाःसां न्हूदँया थ्व र्‍यालिं हे नेवाःतय्के थःगु जाति भाषाप्रति चेतना ब्वलंगु व जागरण वःगु खः। अथेहे थःगु जातीय पहिचानया सचेतता ब्वलंगु खः। धायेगु खःसा २०४६ सालया प्रजातन्त्र पुनःस्थापना जुइ न्ह्यः तक नं जिपिं ज्यापुतय्त ज्यापु धायेत हिनताबोध जुइगु, ज्यापु लं फीगु लज्जाबोध जुइगु थें जितः च्वं। अथेहे धइथें थीथी जिल्लाय् च्वंपिं थीथी आदिवासी व जनजातितय्सं थःगु स्वाभिमान ब्वयेत हिनताबोध जुइगु थें च्वंगु जितः लगे जू। तर २०४६ सालया प्रजातन्त्र पुनःस्थापना लिपा ज्यापुतय्सं ज्यापु लं फीगु थःगु गौरव तायेका हल, थीथी पिनेया जिल्लायापिं आदिवासी, जनजातिय्सं थःगु जातीय पहिचान ब्वयेगु हे थःगु स्वाभिमान खंका हल। अथेहे धइथें गुगु थीथी जातीय, भाषिक संघसंस्थाया पलिस्था जुल थ्व नं न्हूदँ समारोहया परिणामं हे खः। अथेहे म्हिगः तक नेवाःतय् दथुइ सीमित जुयाच्वंम्ह शंखधर साख्वाः थौं देशव्यापी, अझ विदेशय् नं न्यनावने धुंकूगु दु। नेवाः संस्कृतिया म्हपुजा देशव्यापी जुजुं विदेशय् नं थ्यनेधुंकूगु दु। नेपाल संवत्यात नेपाल सरकारं राष्ट्रिय संवत्या मान्यता बी धुंकल। थ्व थीथी खँत महत्वपूर्ण उपलब्धित खः। उकिं झीसं थ्वयात गौण रुपं स्वये मजिउ ।

० छि छम्ह राजनीतिक व्यक्ति, अले नेवाः स्वायत्त राज्य मंकाः संघर्ष समितिया सल्लाहकार नं खः। थ्व सन्दर्भय् नेवाः राज्यया लागिं छिं छु गज्याःगु भूमिका म्हितादी ?

- न्हापां जिं प्रस्ट याये, जि नेवाः स्वायत्त राज्य मंकाः संघर्ष समितिया सल्लाहकार मखु। अथे धयाः जि थुकिया विरोधी नं मखु। जिगु धापू थुलि हे खः, नेवाः स्वायत्त राज्य कायेत तःधंगु ख्यः माः। अन सकलें दुथ्यायेमाः। छम्ह मामं सकलें मचा कःघाःथें झी नेवाः दुने नं सकलें कःघायेमाः। छाय्धाःसां झी छगू जात जक मखु, राष्ट्र नं खः। सकलें दुथ्याकाः मंकाः संघर्ष याये फःसा जक झी थःगु नेवाः राज्यया गन्तव्यय् याकनं थ्यंके फइ धइगु जिगु विचाः खः ।

० छि छगू इलय् भाषिक आन्दोलनय् नं सक्रिय जुयादीगु दु। नेपालभाषा उत्थानया लागिं छु यायेमाली ?

- थौं झी जातीय स्वायत्तताया लागि संघर्ष यानाच्वनागु दु। कन्हय् झीसं खंकाच्वनागु नेवाः राज्य वल। तर नेवाः राज्य वयेधुंकाः नं झीसं थःगु हे भाषाया पाठ्य सामग्रीपाखें ब्वंके मफुत धाःसा उकिया उपलब्धि छु जुइ? झीके थःगु हे भाषाया पाठ्यसामग्री मन्त धाःसा कतःया भाषाया बः काये माली। उकिं नेपालभाषाविद् व शिक्षाविद्पिंत जिगु विनम्र इनाप दु
- झीगु भाषाय् थीथी विषयया माक्व सफू तयार जुइमाल ।

More Stories Like this