स्वनिगलय् अप्वया वःगु जनसंख्या

डा. महेशमान नेवाः

वि.सं. २००७ सालपाखे स्वनिगःया जनसंख्या ५ लाखति थ्यन। २०६३ साल जूबलय् ४० लाखति थ्यन। थुकी दुहांपिहां जुयाच्वनीपिनि ल्याः ५ लाखति दइ। थन हे सदां च्वनीपिनि ल्याः ३०/३५ लाख थ्यन। स्वनिगःया आदिवासी नेवाःतसें सन्तान यक्व बुइकूगुलिं जनसंख्या अप्वयावःगु खः ला? मखु। स्वनिगलं पिनेयापिं मनूत खुसिबाः वः थें दुहांवःगुलिं अप्वयावःगु खः। मुख्य कारण आप्रवासन खः। स्वनिगःया आप्रवासन समस्यायात भचा दुग्यंक दुवाला स्वयेबलय् झीसं खंके थाकु मजू। थन आप्रवासनयात राज्यं हे हःपाः बिउगु दु। राज्य षडयन्त्र कथं थन आप्रवासन तच्वयावःगु खः ।

१) स्वनिगःया भू-संरचना क्वातु मजू। थन ततःजाःगु छेँ दने मजिउ, यक्व छेँ नं दने मजिउ। भविष्यय् तःधंगु दुर्घटना जुइफु। तर थौं स्वनिगः कंक्रिटया जंगल जुइधुंकल। छाय्धाःसा थन जनसंख्या अप्वः जुल ।

२) स्वनिगःया उर्वरभूमि विश्वय् नां जाः। उर्बरभूमि धइगु अन्न व तरकारीया भण्डार खः। झी म्वानाच्वनेत मदयेक मगाःगु आधार खः। थौं थनया उर्बरभूमि नष्ट जुल। छाय्धाःसा थन जनसंख्या अप्वः जुल ।

३) स्वनिगःया ल्वहंहिति, लुँहिति, ख्यः, पुखू व तुं आदिवासी नेवाः सभ्यताया चिं खः, लःया श्रोत खः, सांस्कृतिक सम्पदा खः, सफा सुन्दर स्वच्छ वातावरण खः। तर अप्वया वनाच्वंगु जनसंख्यां यानाः ख्यः व पुखू अतिक्रमण जुल, हिति, तुंया मुहान बन्द जुल ।

४) स्वनिगःया संस्कृति न्ह्याकाच्वंपिं, सांस्कृतिक सम्पदाया पिवाः च्वनाच्वपिं नेवाःत हे खः। स्वनिगःया सांस्कृतिक सम्पदा विश्व सांस्कृतिक सम्पदा नं खः। थनया आदिवासी नेवाःत लजगाः मदयाः आर्थिक अवस्था स्यनाः थःगु थासं विस्थापित जुल धाःसा स्वनिगःया संस्कृति व सांस्कृतिक सम्पदा न्हना वनेफु। थनया संस्कृति व सांस्कृतिक सम्पदा संरक्षणया लागिं आदिवासी नेवाःतय्गु लजगाःया संरक्षण जुइमाःगु दु। तर थौंकन्हय् पिनें वःपिंसं नेवाःतय् लजगाः लाका यंकाच्वन। विपन्न नेवाःतय् ल्याः अप्वया वनाच्वन ।

५) स्वनिगलय् प्यन्हुइ छकः छघौ लः वयाच्वंगु खनेदु। गनं गनं ला छफुति हे लः मवः। लः, मत धइगु गबलें हे बन्द मजुइक चछि न्हिछि वयाच्वनेमाः। सडक सुविधापूर्ण जुइमाः। तर थौं लः, मत व सडकया बेहाल जुइधुंकल। थन दुहां वयेधुंकूपिं ४० लाख मनूतय्त थनया लः, मत व सडकं लही मफये धुंकल ।

६) बागमति, विष्णुमति स्वनिगःया पवित्र तीर्थस्थल खः। थन दुहां वयेधुंकूपिं ४० लाख मनूया खिच्वः फोहोर व्यवस्थापन मजुयाः बागमति, विष्णुमति खुसिइ क्वफायेगु यानाच्वन। बागमति, विष्णुमति साःगाः जुइधुंकल। बागमति, विष्णुमतिं ख्वख्वं बिन्ति यानाच्वंगु दु - जनसंख्या अप्वः जुल याकनं जनसंख्या नियन्त्रण या ।

७) स्वनिगलय् यचु पिचुगु थाय् धइगु हे मदये धुंकल। स्वःस्वःथाय् फोहोर जुइधुंकल। विश्वय् फोहोरगु थाय् माले माःसा स्वनिगलय् वःसां जीधुंकल। थन फोहोर व्यवस्थापन यानां याये मफयेक मनू दुहां वयेधुंकल। थन मनू अप्वः जुल, गाडी अप्वः जुल। स्वनिगःया लः फय् नसा त्वँसा सकतां प्रदुषित जुल। स्वनिगः प्रदुषण मुक्त यायेत जनसंख्या नियन्त्रण याये हथाय् जुइधुंकल ।

८) स्वनिगलय् जनसंख्या अप्वया वंलिसे लजगाःया संकट तच्वया वन। थन दुहांवःपिनि नये त्वने च्वनेया ठेगान मदयावन। खुँ, लुच्चा, ठग, फटाहा पिहांवल। तिन्हिनय् हे लुटपाट, हत्याहिंसा व व्यभिचारया राज जुल। स्वनिगः शान्ति सुरक्षा मदुगु शहर जुल। थनया शान्तपूर्ण वातावरण स्वये, खने मदया वन। थुकिया दकलय् अप्वः बामलाःगु लिच्वः आदिवासी नेवाःतय्त लाःवंगु दु। पिने वःपिंसं यानाः नेवाःतय् शान्तिपूर्ण जीवनय् भुखाय् ब्वयेकाः च्वनेमाल। थःगु छेँ दुने, चुक ननि बहाः दुने हे असुरक्षित जुइकाः च्वनेत बाध्य जुल। स्वस्वखंक थःगु स्वर्ग थेंज्याःगु नेपाःगाः नर्क जूगु स्वया च्वनेमाल ।

९) स्वनिगः आदिवासी नेवाःतय् आदिभूमि खः। यदि नेपाल सरकारं आदिवासी नेवाःतय् नं सरकार खः धइगु जूसा आदिवासी नेवाःतय् भूमि व स्वयं आदिवासी नेवाःतय् हकहित संरक्षणय् ध्यान बीमाःगु खः। थौं सरकारं स्वनिगः व आदिवासी नेवाःतय् हकहितया भ्याः भचा हे चिउताः कयाच्वंगु खनेमदु। सरकार स्वनिगः व आदिवासी नेवाःतय्गु खँय् गैर जिम्मेवार, संवेदनहीन खनेदु ।

स्वनिगः विनासया योजना

स्वनिगलय् द्वलंद्वःया ल्याखय् अव्यवस्थित भवन निर्माण जुयाच्वंगु दु। स्वनिगःया उर्वरभूमि नास जुया वनाच्वंगु दु। थनया जनसंख्या झन झन अप्वया वनाच्वंगु दु। नेपाल सरकारयाके स्वनिगःया माया मतिना दुगु खःसा थनया उर्वरभूमि संरक्षण व जनसंख्या वृद्धि पनेत पलाः छीमाःगु खः। तर व्यवस्थित शहरी विकासया नामय् बाह्य चक्रपथया योजना न्ह्यःने हल। बाह्य चक्रपथ योजना धइगु सडक निर्माण जक मखु व्यवस्थित भवन निर्माण नं खः। अथे धइगु घालय् चिमल्ता छ्वाकेथें अप्वया वनाच्वंगु जनसंख्या झन जक अप्वयेकेगु खः। स्वनिगःया विनाशया मू हुनि धइगु जनसंख्या वृद्धि हे खः। स्वनिगःया जनसंख्या विस्फोट याइगु बाह्य चक्रपथ योजनायात विकास वा विनाश योजना छु धायेगु? झीसं मधासें मगाः वाह्य चक्रपथ स्वनिगः विनाशया योजना खः ।

नेपाल सरकारया प्रतिवद्धता

नेपाल सरकार बाह्य चक्रपथं लुमधंनि। 'काठमाडौं उपत्यका एकीकृत शहरी विकास विधयेक'या नामं हानं छगू न्हू विधेयक सदनय् दर्ता याकूगु दु। बाह्य चक्रपथं ७२००० रोपनि भूमि अधिग्रहण याइसा, न्हू विधेयकं स्वनिगःया मैदान पहाड दक्व अधिग्रहण याना काइगु खः। बाह्य चक्रपथं स्वनिगःया जनसंख्या ४० लाखं ६० लाख थ्यंकीगु खनेदुसा न्हू विधेयक लागू जुल धाःसा म्होति नं ८० लाख थ्यंकीगु खनेदु। सरकार स्वनिगलय् जनसंख्या विस्फोट यायेत प्रतिवद्ध खनेदु ।

नेवाः स्वायत्त राज्यया भविष्य

स्वनिगलय् जनसंख्या अप्वया वनीगु धइगु गैर नेवाःतय् ल्याः अप्वया वनीगु खः। गैर नेवाःतय् ल्याः अप्वया वंलिसे आदिवासी नेवाः झन झन अल्पमतय् लानावनीगु खः। नेवाःत अल्पमतय् लानावंलिसे नेवाः स्वायत्त राज्यया सः अल्पमतय् लानावनीगु खः। स्वायत्त राज्य विरोधीतय् सः तसः जुयावनीगु खः। सिद्धान्तय् नेवाः स्वायत्त राज्य वःसां व्यवहारय् असम्भव जुयावनीगु खः। नेवाः स्वायत्त प्रदेशया केन्द्र जुइमाःगु स्वनिगः अःपुक केन्द्र शासित प्रदेश जूवनीगु खः। खसकरण जुया वनाच्वंगु नेवाःतय्गु थाय्बाय् व भाय् सकतां पूवंक नेवाः विरोधी साम्प्रदायिक ब्राम्हणवादीतय् पंजाय् लाः वनीगु खः। नेवाः स्वायत्त प्रदेशया नारा तुफिं पुइ म्वायेक फसं पुइका यनीगु खः ।

संसार हिलेमाःगु दु

नेपाल सरकार अलकापुरी कान्तिपुरी नगरी स्वनिगःयात नर्क दयेकेज्या यानाच्वंगु दु, आदिवासी नेवाःतय् विरुद्ध षडयन्त्र यानाच्वंगु दु। स्वनिगः व स्वनिगःया आदिवासी नेवाःतय् विनाश पनेत जनसंख्या विस्फोट याइगु विकास विधेयक, वाह्य चक्रपथ व अव्यवस्थित भवन निर्माणया ज्या पनेमाःगु खनेदु। सरकारं मयाः छु याये धकाः ल्हाः प्वःचिनाः च्वनेगु मखु, खबरदार जिमिगु थाय् बाय् व भाय् छिमि यःयःथे याये दइ मखु धकाः दना वयेमाःगु दु। संसार हिलेमाःगु दु, शुरु थःपिंसं यायेमाःगु दु। नर्क जुयाच्वंगु स्वनिगः हानं स्वर्ग दयेकेमाःगु दु। शुरु धाःसा स्वनिगःथुवाः आदिवासी नेवाःत थःपिंसं हे यायेमाःगु दु। आः नेवाः खलः पुचःतसें हस्तक्षेपकारी भूमिका म्हितेमाःसां म्हितेत तयार जुइमाः ।

नेवाः स्वायत्त राज्य मंकाः संघर्ष समितिं काठमाडौं उपत्यका एकीकृत शहरी विकास विधेयकया विरुद्ध पलाः छित। साप हे बांलाःगु, च्वछायेबहगु ज्या खः। सुभाय् संघर्ष समिति यात। ल्यं दनीगु ज्या सुनां यायेगु? नेवाः स्वायत्त राज्य मंकाः संघर्ष समिति, राजनैतिक दलया नेवाः संगठन वा नेवाः राजनीति याये धयाच्वंपिं स्वतन्त्र नेवाः संगठनत सुनां यायेगु? ज्या न्ह्याम्हेस्यां याःसां जिउ। ज्या याइपिं बहादुर पिहां वयेमाल। ज्या याइपिनि तुति सालेगु संस्कार त्वःताः ल्हाः ज्वनाः साले सयेके, हःपाः व तिबः बी सयेके। मेपिनि कुं खिनाच्वने पलेसा थःपिंसं सिन्का छपुसां त्वःथुलाः क्यने फयेके। खँ मखु ज्या माल। स्वनिगः ल्यंके माल, आदिवासी नेवाःत बचे यायेमाल ।

More Stories Like this