अन्यौलय् लानाच्वंगु राजनीति
कृष्ण प्रजापति
देशय् सहमति व सहकार्यया नामय् जुयाच्वंगु भागबन्डाया राजनीतिं यानाः थौं राजनीतिक वातावरण हे अन्यौलय् लाः वंगु दु। माओवादीं सदनय् हःगु संकल्प प्रस्ताव स्वीकार मयात धाःसा तच्वकं सतक आन्दोलन मार्फत सरकारयात पतन हे यानां त्वःतेगु प्रतिवद्धता क्यनाच्वंगु दुसा माओवादीया उगु प्रस्ताव स्वीकार यात वर्तमान सरकार कांग्रेस व एमालेया मखुसें माओवादीया अधिनय् लाः वनीगु खँय् नं शंका मदुगु मखु। अथे जुयाः नं एमाले व कांग्रेसं माओवादीया उगु प्रस्ताव स्वीकार यायेगु धइगु हे माओवादी प्रति एमाले व कांग्रेसं आत्मसमर्पण यायेगु थें जुइगु खँय् विवाद मदु। अथे जुयाः नं थःथःगु दाउ द्यःने लाकेगु निंतिं निगुलिं पक्षया नेतात उलि हे सक्रिय जुयाच्वंगु दु। मोहनि व स्वन्तिया दथुइ दँय्दसं राजनीतिक पार्टीतय्सं न्ह्याकीगु तुच्चा ज्याझ्वलय् मन तये थें यानाः स्वंगू दलया नेतात छगू हे थासय् च्वनाः नेपाली जनतायात जिपिं छप्पँ जुइधुन धकाः क्यंसां तबि उमिगु एकता उगु थासं पुला वयेवं हे विलुप्त जुइगु निश्चित खः ।
राजनीतिक पार्टीतय् दथुइ थौं गुगु खँय् अन्यौल व असमञ्जस्यता खने दयाच्वंगु खः देशया हीतयात मूल रुपं ध्यानय् तयाः समाधानया उपाय मालेगु खःसा समाधान जुइ नं फु। तर दलगत स्वार्थ व थःपिं संविधान स्वयां च्वय् च्वनेगु थेंज्याःगु दाउ म्हिताः न्ह्यानाच्वंगु थीथी कुतलं यानाः धाःसा वास्तवय् समस्याया उचित समाधान लुइके मफयाच्वंगु खः। स्वंगू तःधंगु राजनीतिक दलया शीर्षस्थ नेतातय् दथुइ नं थीथी इलय् तःक्वःमछि हे च्वंगु बैठकं थीथी समझदारी व सहमति नं कायम जुइधुंकूगु खः। तर आः उगु सहमतिइ तकं घाः लाकेगु ज्यात जुयाच्वंगु दु। विद्रोही शक्ति व सत्ता पक्षया दथुइ निदँ स्वदँ न्ह्यः हे जूगु बृहत् शान्ति सम्झौतायात ध्यानय् तयाः शान्तिपूर्ण नीति कथं समझदारी व सहमति यायेगु खःसा सत्ताय् न्ह्याम्ह हे च्वंसां इलय् नेपाली जनताया लागिं न्हूगु समाजवादी संविधान तयार यायेगु ज्याय् राजनीतिक पार्टीतय्गु ध्यान केन्द्रित जुइगु खइ ।
थौं ज्याखँ छखे राजनीतिक पार्टीया ध्यान मेखे लानाच्वंगु दु। यदि राजनीतिक पार्टीतय्सं थःपिनि पार्टी स्वार्थ त्याग यानाः नेपाली जनताया हीत कथं समस्या ज्यंकेगु स्वयेगु खःसा देशय् याकनं हे न्हूगु संविधान बी फइ। अले देशय् दुगु स्वंगू तःधंगु राजनीति पार्टीत मिले जुयाः जनताया मू समस्यायात ध्यान तयाः ज्या याना क्यनेगु खत धाःसा नेपाः स्वर्ग दयेकेत उलि ई काइ मखु। तर स्वार्थी पार्टीतय्त राष्ट्रवादी पार्टी कथं विकास यायेत नं थौं उलि हे थाकुयाच्वंगु दु। उचित सरसल्लाह न्यनेगु स्वयां नं थःपिनि अनुचित नीतियात जबर्जस्ती जूसां लागू यानां हे त्वःतेगु ज्याय् तःधंगु राजनीतिक पार्टीत लगे जुयाच्वंगु दु। एमाले सरकार बचे यायेगुली हे ध्यान केन्द्रित याये मालाच्वंगु दु। माओवादीयात थःपिनि प्रतिष्ठाया विषय जुइधुंकूगु पुलांम्ह प्रधानसेनापति प्रकरणय् राष्ट्रपतिं ल्ह्वंगु पलाः भिंकेमाःगु दु ।
वर्तमान राजनीतिक नेतात छम्ह हे ज्या लगे मजुइधुंकल धइगु मूल्यांकन अथें जुयावःगु मखु। छुं न छुं उपाय मार्फत नेपाली जनतायात राहत बीगु ज्या हे मजूगुलिं उकथंया द्वपं वःगु खः। थौं राष्ट्रियस्तरया नेतात देशं मालाच्वंगु दु। दलगत स्वार्थ त्याग यानाः राष्ट्रया लागिं हे छुं याइपिं मनू झीत मालाच्वंगु दु। भारत वनेवं छता खँ, चीन वनेवं मेगु खँ ल्हाना जुइपिं नेतात गथे राष्ट्रवादी नेतात जुइफइ। देशयात हीत यायेगु खःसां नं भारतं फू याना हयेवं हे उगु फय्या लिधंसाय् देशय् राजनीतिक कासा म्हितेगु ज्या याये जिउ। न त चीन भ्रमण वनेवं वा चिनियाँ उच्चस्तरीय नेतात थन वयाः छुं परामर्श बिया थकेवं हे उमिगु इसाराय् चले जुइगु थें परमुखापेक्षी जुइगु ज्या बांलाःगु भविष्यया संकेत खः। अथे धायेवं झी भारत व चीनया विरोधय् नं वनेमाःगु मदु। थःगु राष्ट्रिय हीत अनुरुप ज्या यायेगु निंतिं छगू सार्वभौमसत्ता सम्पन्न देशया लागिं छुं नं बाधा मदु ।
हतियारया राजनीतिं थहां वयाच्वंपिं राजनीतिक पार्टीतय्सं शासक जुयाः ज्या यायेगु अनुभव म्हो जक मुना तःगुलिं जुइफु देशय् झीगु हीत अनुरुप सुनां नं ज्या याये फयाच्वंगु मदु। अथे जुयाः थौं राजनीतिक पार्टी व झी जनताया दथुया दूरी झन झन अप्वया वनाच्वंगु दु। नेपाली जनता नापं राजनीतिक दलत गुलि सती फयेके माःगु खः अथे सती फयाच्वंगु मदु। अथे जनता व नेतात सती मफया वंगुलिं हे २००७ साल, २०३६ व २०४६ सालया आन्दोलनया उपलब्धी नं ध्याकुनय् लाःवंगु खः। अथे धइगु विगतया परिवर्तनत नं नेपाली जनतां स्वीकार यात नं टिके जुइ मफुगु खः। थौं २०६२/६३ या आन्दोलनं स्थापित गणतान्त्रिक ब्यवस्थाय् नं उकथंया हे मभिंगु हे जक खँ अप्वया वन धाःसा थ्व ब्यवस्था नं टिके जुइत तसकं थाकुइफु ।
वास्तवय् संकीर्ण राष्ट्रवाद गबलें हे टिके जुइ फइ मखु। अथे जुयाः नं कम्यूनिष्टत अन्तर्राष्ट्रियवादी जुइगु खः। अन्तर्राष्ट्रियवादी जुइवं छुं नं तःधंगु देशया न्ह्यःने क्वमिलु जुइ माली मखु। छुं जुयाः राष्ट्रियताय् हमला जुइगु खने दत धाःसा अन्तर्राष्ट्रिय जगतं सः तया बी। उगु तःधंगु देशयात सचेत याना बी। विश्व राजनीतिक परिवेशयात स्वयेगु खःसा अथे हे जुयाच्वंगु दु। नेपाः थेंज्याःगु हे चीधंगु देश जुयाः नं अमेरिकी साम्राज्यवाद विरुद्ध एशियाया हे छगू राष्ट्र उत्तर कोरिया ५० दँ न्ह्यवंनिसें अमेरिकानाप टक्कर कयाच्वनेफुगु अथे जुयाः हे खः ।
परिवर्तनयात टिके याना तयेत हे नं झी राजनीतिक दलया नेतातय्के बृहत्त सोच वयेमाः। राष्ट्रयात गुकथं विकास निर्माणय् न्ह्यःने यंकेगु धइगु खँय् सोचे हे यायेगु ई मदयेकाः सत्ताय् वनेगु व सत्ताय् च्वंपिंत सत्तां क्ववायेगु हे जक कासा आः थें न्ह्यानाच्वन धाःसा थ्व देश भिंगु लँपुइ मखु झन झन हे अन्यौल व अधोगतिपाखे वनीगु खँय् निगू मत दइ मखु। संविधान इलय् तयार याये मफुत धाःसा संवैधानिक संकट वयेफुगु खँय् विद्वानतय्सं सचेत याकाच्वंगु इलय् यदि झी राजनीतिक नेतातय्सं परिवर्तनयात टिकाऊ यायेत नं छक्वः राष्ट्रवादी सोच तयाः ज्या यायेमाःगु ई वःगु दु ।
More Stories Like this
जातीय संघीयताया खँय् नेमकिपाप्राडो, पाजेरो ब्वाकेगु ख्यः मखु
राष्ट्रपति प्रणाली बारे विवाद
नेवाःतय्त जागृत याइगु 'नेपाःमिया नुगः सः'
खँ स्वनिगःया