अष्ट लोकधर्म

लक्ष्मीचन्द्र बज्राचार्य

१) न्ह्यखँ: बुद्धधर्म कथं थःत भिंगु थासय् यंकेगु, शान्तिपूर्वक म्वायेगु थ्व फुक्कं थःगु हे ल्हातय् दु। बुद्धधर्मय् थुकिया निंतिं उपायत नं दु। व उपाय खः धर्मया अभ्यास। धर्मया अभ्यास थम्हं हे यायेमाः। थथे यायेफुसा थः भिंथाय् लाइ, शान्तिपूर्वक जीवन न्ह्याकेफइ। बुद्धधर्मय् थीथी कथंया धर्मया अभ्यास यायेगु लँ झीत क्यनातःगु दु। व मध्ये अष्ट लोकधर्म नं तसकं महत्वं जाःगु उपाय खः ।

२) विषय प्रवेश: लोकय् च्वनाच्वने माःपिंसं सामना याये मालीगु च्यागू स्वभावत दु। थुकियात अष्ट लोकधर्म धाइ। च्यागू लोकधर्म थुकथं दु: १) लाभ, धनसम्पत्ति लाभ जुइगु ।

२) अलाभ: धनसम्पत्ति लाभ मजुइगु।
३) यस: यश, थःथिति परिवार आपाः दइगु।
४) अयस: यश, थःथिति परिवार मदइगु।
५) निन्दा: निन्दा जुइका च्वने मालीगु।
६) प्रसंशा: प्रशंसा याकाच्वने दइगु।
७) सुख: सुख अनुभव जुइगु।
८) दुःख: दुःख अनुभव जुइगु।

च्वय् उल्लेख जूगु लोकधर्मयात निब्व थलेफु। व खः - भिंगु लोकधर्म व मभिंगु लोकधर्म। थुपिं लोकधर्म अरहत चित्त दुपिं
(तृष्णां मुक्त जुइधुंकूपिं) मनूतय्सं नं सामना यायेमाः। भिंगु लोकधर्म सामना जूसां वसपोलपिं प्रफुल्लित जुइ मखु। अथे हे मभिंगु लोकधर्म सामना जूसा दुःखी जुइ मखु। तर तृष्णां मुक्त मजूनिपिं नापं भिंगु लोकधर्म सामना जुइबलय् इपिं न्ह्याइपुताइ। अथे हे मभिंगु लोकधर्म सामना जुइबलय् दुःखी जुइ ।

अरहतपिंसं लोकधर्म नित्य मखु धइगु सीकाः थुपिं विनास जुइगु पहयात निरीक्षण यायेसःपिं जूगुलिं वसपोलपिनिगु चित्तयात लोकधर्मं त्वपुइ मखु। तर थुकथं निरीक्षण याये मसःपिं जूगुलिं तृष्णां मुक्त मजूनिपिनि चित्तयात त्वपुयातइ।

३) लोकधर्म सामना जुइबलय् चित्त कम्प मजुइगु मंगल: बुद्धधर्मय् अतिकं ग्रहणीय जुयाच्वंगु स्वीच्यागू मंगल मध्ये थ्व नं छगू उत्तम मंगल खः। मंगलसूत्रय् थ्व सम्बन्धय् थथे उल्लेख दु -

फुट्टस्स लोकधम्मेहि, चित्तं यस्स नं कम्पत्ति।
अशोकं बिरजं खेमं, एतं मंगल मुत्तमं।।

थुकिया अर्थ खः लोकधर्म सामना याये माःम्ह व्यक्तिया चित्त कम्प मजुइगु, शोक मजुइगु राग आदि धू मदइगु व भय उपद्रव रहित जुइगु थुपिं प्यंगू उत्तमगु मंगल खः।
थुगु लोकधर्म उल्लेख जुयाच्वंगु मंगलसूत्र झिंनिदँ तक द्यः व मनूतय् दथुइ चिन्तन याना नं लुइके मफुसेंलि वसपोल तथागतं सकल प्राणीया हित व सुखया निंतिं देशना यानाबिज्याःगु खः। थ्व सम्बन्धी खँ त्रिपिटक अन्तर्गत सुत्तनिपातय् दुथ्यानाच्वंगु मंगल सूत्रय् उल्लेख जुयाच्वंगु जूगुलिं थुकियात बुद्धधर्मय् अभ्यास यायेमाःगु धर्मया रुपय् उल्लेख यानातःगु दु। लुमंकेबह जू अनाथपिनिगु महाजनं दान बिउगु श्रावस्थीया जेतवन विहारय् छम्ह देवपुत्रयात उपदेश याना बिज्यायेधुंकाः कन्हय् कुन्हु आनन्द महास्थविरयात नं वसपोल बुद्धं थ्व सूत्र स्यनाबिज्याःगु खः। अले प्रथम संगायन जूगु इलय् आनन्द महास्थविरं भगवान बुद्धं मंगलया विषय थुकथं उपदेश यानाबिज्याःगु दु धकाः महाकश्यप भन्तेयात न्यंकाबिज्याःगु खः। न्ह्यागुकथंया लोकधर्म उत्पन्न जूसां चित्तयात तटस्थ तया तये फुसा व नं छगू मंगल खः धकाः वसपोलं थ्व सूत्रय् यानाबिज्याःगु उपदेश आःतक नं सान्दर्भिक जू। थुगु मंगल कथं आचरण याना वने फत धाःसा दुनेया भार, पिनेया भार न्ह्यागुयात नं दमन याये फइगु शक्ति दइ ।

४) अष्ट लोकधर्म सामना यायेगु उपाय: अरहत चित्त दुपिं ला थःगु प्रज्ञाद्वारा भिंगु जुइमा कि मभिंगु जुइमा निगुलिं लोकधर्म नापं सामना जुइगु इलय् वसपोलपिं तटस्थ जुयाच्वनेफु। वसपोलपिंत थ्व लोकधर्मं दवाब बी फइ मखु। अथे हे झीसं नं होश तयाः भिंगु मभिंगु न्ह्यागु लोकधर्म नाप सामना जूसां उकिया दवाबय् मच्वनेगु कुतः यायेमाः। उकिया निंतिं छुं उपायत थुकथं जुइफु -

क) कर्मफलय् विश्वास यायेगु - मभिंगु लोकधर्मनाप सामना जुइगु इलय् जिगु हे कर्मया फलं थथे जूगु खः धकाः शोकग्रस्त मजुइगु। अथे हे भिंगु लोकधर्मनाप सामना जूसां जिगु भिंगु कर्मया फल खय्फु धइगु बिचाः यानाः सीमा पुलाः खुसी मजुइगु ।

ख) अनित्य, दुःख, अनात्माया भावना-भिंगु नं, मभिंगु नं निगुलिं हे लोकधर्म अनित्य खः। परिवर्तनशील खः धकाः थुइका उज्वःगु छुं हे लोक-धर्मय् आशक्त मजुइगु ।

ग) बुद्धयात जूगु निन्दा, अलाभ, अयस इत्यादि लुमंकाः बुद्धयात थथे जूसा जितः छाय् मजुइगु धकाः लुमंकेगु ।

घ) उपेक्षा भावना - थम्हं बांलाःगु ज्या यानाः बांमलाःगु लिच्वः वयाः दुःख जूसा उपेक्षा भावना बल्लाकेमाः। छाय्धाःसा उपेक्षा याये मसल कि थःगुपाखें जक मखु थः परिवार पासाभाइपाखें नं दुःख जुइफु ।

ङ) विपस्सना भावना - विपस्सना भावना बल्लाकाः भिंगु मभिंगु लोकधर्म सामना जुइगु इलय् तटस्थ जुयाः च्वने फुसा नं थुकिं झीत त्वपुइ फइ मखु ।

थुकथं थीथी उपाय यानाः नं लोकधर्म नाप सामना जुइगु इलय् असोकं (शोकरहित), विरजं (रागरहित-धू मदुम्ह) व खेमं (सहनशीलता दुम्ह) जुइगु उत्तम मंगल खः धकाः उल्लेख जुयाच्वंगु दु ।

५) उपसंहार: धनी व गरीबया भिन्नता अप्वः दयावःगु व अशान्तमय, हिंसाजन्य थौंकन्हय्या इलय् मभिंगु लोकधर्मनाप यक्व सामना जुइफु। स्यनेकने याइपिं नं मदया वल। उकिं थम्हं हे अभ्यास यानाः उज्वःगु लोकधर्मनाप सामना यायेमाःगु खनेदु। उकिया निंतिं बुद्धं कनाबिज्याःगु सूत्रत कण्ठ वयेकाः थुइकाः अभ्यास यायेफुसा झीसं हरेक लोकधर्मनाप सामना यायेफइ ।

More Stories Like this