थौंया इलय् नेवाःतय् चिउताः व भूमिका

मदन तण्डुकार

अवश्य नं खः कि राजनीतिक रुपान्तरण देशय् न्ह्यात । तर मितव्ययिताया नामं सांस्कृतिक क्रान्ति यायेगु स्वल कि देशय् अराजकता ब्वलनी सरकारयात हाथ्या जूवनी । देशय् दक्व धार्मिक रितिथिति तजिलजि सर्वाङ्गिण निकायया न्ह्यलुवातलिसे पैरवीया रणनीितं जक सही लँपु ज्वने फइ । मानव संस्कृति धइगु सम्पदा जुइ अले सभ्यताया प्रतिक जुयाच्वनी । थीथी नियम उपनियमया लागां बियातःगु मूल्य मान्यता विश्वास आनिबानी पुस्तांनिसेंया उपज खः । प्राचिनकालया उत्तराद्र्धंनिसें नेपाःया मू लजगाः कृषि खः । लिसें उद्योग व व्यापारया ख्यलय् नं आपालं विकास जूगु दु । अथे हे नखःचखः संस्कृति नं समाजं विकास यानातःगु दु । थज्याःगु ऐतिहासिक संस्कृतियात हाथ्या बीगु कुतः सत्ताय् च्वंिपंसं याये मजिउ । थःथःगु मौलिक संस्कार स्यलाक न्ह्याका यंकेत नेवाः समाजया मंकाः संरचनां संरक्षण व सम्बद्र्धन मयासें मगाः । ईया हिउपाः कथं छिंगु मछिंगु परिमार्जन याये फयेकेगु सान्दर्भिक जुइ फइ । मात्र मितव्ययिता नालेगु धकाः आदिवासी जनजातिया मौलिक संस्कृतिइ नकारात्मक लिच्वः लाकेगु सोच व कुतःयात जनादेश दइ मखु ।

गन तक चिउताः व भूमिकाया न्ह्यसः वइ वाःचायेकेमाःगु ई नं ब्वलना वइ । मौखिकवाद व भौतिकवादया सन्दर्भ बिस्कं बिस्कं जुयाच्वनी । छुं न्हि न्ह्यः येँया प्रदिप्त पुस्तकालयय् संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपालसं नेवाःतय्गु चिउताः व भूमिका विषयय् डा चुन्दा बज्राचार्यं न्ह्यब्वयादीगु कार्यपत्र बारे ग्यसुलाक्क सहलह ब्यात । ज्याझ्वलय् नेवाः अग्रजतय्सं आदर्शं जाःगु न्वचु न्यंकादिल । नेवाः चिउताःयात कयाः थःगु असन्तुष्टिया भाव जक प्वंकूगु थें आभास जुल । नापं च्वंम्हेस्यां जिगु न्हापनय् खासखुस धाल ग्व गय् जूसा छवाः जुइ नेवाः नेवाः आःयात थुथाय् छुवाः छुवाः थें झीत माःगु खः जुईपं थुवाः थुवाः । अवाक् जि ।

निदँया दुने संविधान निर्माण यायेगु सविधानसभाया लक्ष्य खः । नेवाः जातिया लक्ष्ययात न्हू नेपाः न्हू संविधानय् थाय् काये फयेकेगु पलाः न्ह्याकेमाःगु दु । शान्तिपूर्वक सतकय् कुहां वनाः माग पूवंकेगु प्रेरणादायक अग्रगामी रणनीति गन दु च्वंच्वं जक लाल कयाः मोती ल्हातिइ लाके फइ मखु । गोताखोर जुयाः दुवाले फःसा सार्कयात नं कजे काये फइ । धाये अःपु धरग्वारा तःपु । स्यल्लाःगु नेतृत्व दत धाःसा जात्रा सुथां लाक्क न्ह्याइ । सत्ता साझेदारीया ख्यलय् नेवाः वर्चश्व मजि मगाः । अग्राधिकारया लिधंसा आत्मनिर्णययात हःपाः व तिबः दइ । थ्व राष्ट्रया मौलिक संस्कृतिया अग्रज व सांस्कृतिक इतिहासया निर्माता नेवाः समाज जूगुिलं जातीय सांस्कृतिक इतिहासय् एकाधिकार दु । थुकिया तातुना चिब्या मजू । नेवाः सभ्यता विश्वय् नांजाः । सांस्कृतिक संरक्षण व सम्बद्र्धनया लागिं सरकार-पाखें व्यक्तिगत श्रष्टां निसें सामुहिक ख्यलय् सरोकार व प्रतिवद्धता पिब्वये फयेकेमाः । पर्यटकीय स्थलयात स्थायित्व बीगु कुतः जुइ हे माः । मौलिक कला व सीपया मान्यता गबलें नं हनन जुइ मजिउ । थःथाय् अतिक्रमण पनेत जाति सदां चेतनशील व जागरुक जुइमाः । भूमण्डलीकरणया दृष्टिकोणं अन्तर्राष्ट्रिय व्यापार केन्द्र स्थलया रुपय् आदिवासी नेवाः लागायात निरन्तरता बीगु दुरदर्शी पलाः जुइ ।

येँ कुमारी छेँ न्ह्यःने गद्दी बैठकया बाल्दरी च्वनाः कुमारी खः सवःभकु लाखे पुलुकिसि लिसें उगुं थुगुं सांस्कृतिक झाँकी लसकुस यानाः अवलोकनया नेतृत्व याइम्ह नेवाः नं जुइफु । आःयात परिकल्पना व आशावादी नुगः जक न्ह्यब्वये । येँ यल ख्वप किपू न्ह्याथाय्याम्ह हे छाय् मजुइमा नेवाःया मू नेतृत्व जुइकेगु नितान्त आवश्यक दु ।

वाईसीएल युथ फोस्र नेविसंघ थें थीथी दलगत युवा शक्ति दु । स्वनिगःया आदिवासी जनजातिं उकी वाःचायेकॆगु आवश्यकता दु । छाय् धाःसा नेवाः आदिवासी समाजयात सशक्तीकरण यायेगु निंतिं पल्टन न्ह्याकीपिं ल्याय्म्ह पुचः हे खः । नेवाः फोस्र दयेधुंकूगु खःसां नं थः जाति खलः समाजयात प्यखेरं हःपाः व तिबः बीकेगु ज्या यायेमाःगु दु । स्वनिगःया सांस्कृतिक धरातल क्वःपालेगु ज्याखँ राज्यं न्ह्याकूसां नेवाःत छधी छप्पँ जुयाः प्रतिकार यायेत क्षमतावान जुइमाः ।

थौंकन्हय् येँय् जन घनत्वया परिवेशं अस्तव्यस्त व नागरिक चेतनाहीन धाःसां पाइ मखु । लँय् लिउने ग्वालिपु काइगु म्ह म्ह ल्वाइगु लँय् पनाः खँ ल्हानाच्वनीगु आदि इत्यादि मिछंक जुयाच्वनी । येँया सतक व्यापक बँ पसलं जाःगु दु । धायेगु हे खःसा पिनें विस्थापित जुयावःपिं गैर स्वनिगःवासीतय्गु करामतं यानाः थन स्वनिगःया स्थानीय मनूतय्गु आम चिउताः व चैनय् खेलवाड जुयाच्वन । अज्याःगु विकृतियात समाधान याये फयेकेत स्थानीयवासीतय्गु कुतः जुइ हे माः ।

More Stories Like this