मोहनि हनीपिं सकलें हिन्दू मखु

नरेशवीर शाक्य

दँय्दसं वइगु मोहनि नखः आः हाकनं थ्यंकः वयाच्वंगु दु। नेवाःतय्गु मू नखः मध्ये छगू जुयाच्वंगु नखःयात थःगु हे मौलिकतां हनेगु परम्परा दुसां मुलुकय् गैर नेवाःतय्सं शासन न्ह्याकाच्वंगु कारणं थ्व नखः दुने नं सांस्कृतिक अतिक्रमणया आभास खने दयाच्वंगु जुल। मुलुक आः न्हूगु राजनैतिक पद्धतिइ दुहां वनेधुंकूसां सामाजिक व संस्कार संस्कृतिं फरक जुयाः थ्व नखः हनेगु सोच अझं विकसित मजूनि। परम्परागत शक्तिया केन्द्र जुयाच्वंगु राजतन्त्र व खसतन्त्रया अन्त लिपा नं न्हूगु सोचया विकास जुइ फयाच्वंगु मदुनि। उकथं हे थःपिनि म्हसीका जुयाच्वंगु परम्परायात हाकनं म्वाकाः थःपिनि जातीय गौरवयात म्हसीके ज्या जुइ फयाच्वंगु मदुनि ।

नेवाःतय्गु म्हसीका धयागु हे थःपिनि भाषा, कला, संस्कृति खः। थुकिया हे मान्यतां नेवाःत विश्वया न्ह्यागु हे कुनाय् वनाः च्वंसां थुमिसं थःपिनिगु जातीय म्हसीका छुं कथं ल्यंका हे च्वंगु दइ चाहे व भाषिक रुपं जुइमा वा सांस्कृतिक रुपं जुइमा। थुकिया हे आधारय् सु छम्ह मनू नेवाः खः धकाः म्हसीकेगु ज्या मेपिंसं यानाच्वंगु दइ। थुकिया महत्व थःगु मातृभूमिं तापाक च्वनाच्वंपिनिगु निंतिं झन हे संवेदनशील जुयाच्वंगु दु ।

नेवाःतय्त हरेक ख्यलं बिस्कंगु मिखां स्वयेगु याः धयागु खँ न्हूगु मखयेधुंकल। हरेक घटना दुर्घटनां थुकियात पुष्टि यानाच्वंगु दु। शाहकालीन राज्यकालय् नेवाःतय्गु भाषिक, धार्मिक व सांस्कृतिक ख्यलय् तःधंगु अतिक्रमण जुल। नेवाःतय्गु हरेक नखःयात खसकरण यानाः नेवाः नां चीकेगु ज्या जुयावन। थ्वहे कारणं थौं तक नं नेवाःतय्गु तःजिगु नखः मोहनियात मेगु हे नामं हनाः शिक्षित नेवाःतय्सं तकं थःपिनिगु जातिया गौरवयात ल्वःमंकाच्वंगु दनि। नेवाःतय्सं हरेक नखःचखः थःपिनिगु हे मौलिक मूल्य व मान्यतां हनीपिं खः। थुज्वःगु मौलिक मान्यताया प्रचार व अध्ययन मजूगु कारणं नेवाःतय्सं हे थुकियात आयातित बिचाःया लिउने थःपिनिगु बिचाः नं प्वंकाः थःपिंत बुद्धिजीवी वर्गय् दुथ्याकाः लय्तायाच्वंगु खनेदत ।

मुलुक आः संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रय् दुहां वनीगु निश्चित जुइधुंकल। आःया संघीयता पहिचानया आधारय् जुइमाःगु माग फुक्क हे आदिवासी जनजातितय्सं याना वयाच्वंगु दु। तर आः नं परम्परावादी सोच दुपिं यथास्थितिवादीतय्सं न्हापा थेंज्याःगु हे परम्परागत सोच न्ह्याकाः आः मुलुकय् वयेधुंकूगु परिवर्तनयात नापं औचित्यहिन यायेगु कुतः जुयाच्वंगु आभास ब्वलनाच्वंगु दु। छगू जातिं न्ह्याका वयाच्वंगु उत्पीडनयात मेमेगु माध्यमं निरन्तरता बीगु कुतः न्ह्याका हे च्वंगु दनि ।

मोहनि नखःयात सरकारीस्तरं हे विशेष थाय् बियाः हिन्दूतय्गु दकलय् तःजिगु 'महान नखः' धकाः प्रसार यानाः राज्यं थुकियात विशेष मान्यता बियातःगु खनेदु। राज्यं हे विशेष स्थान बियातःगु कारणं राज्य संयन्त्रं थ्व नखःयात देय्न्यंकं तःजिक हनेत थप सुविधा बियाः प्रेरित यानातःगु दु। सरकारं थथे थप सुविधा बियाः राज्य संयन्त्र हे लगे जुयाः मोहनि नखःयात दशैंया नां बियाः विशेष मान्यता बिउगुया कारण शाह जुजुतय्गु म्हगस कथं नेपाःयात 'असली हिन्दुस्थान' दयेकेगु खः। विष्णुया अवतार धकाः जुजुयात हनीपिं हिन्दू अतिवादीतय्सं थ्वहे परम्परायात न्ह्याकाः छगू इलय् नेपाःयात हिन्दू अधिराज्य धकाः घोषणा यायेत नं सफल जुइधुंकूगु खः। तर अतिवादीतय्गु ब्यवहार आम नेपाःमितय्त मान्य मजूगु कारणं आः नेपाः धर्म निरपेक्ष राज्य जुइधुंकूगु दु। देय् धर्म निरपेक्ष धकाः घोषणा जुइधुंकूसां ब्यवहारय् थ्व राष्ट्र धर्म निरपेक्ष मजूगु खँ आः नं राष्ट्रं मोहनि नखःयात बियाच्वंगु विशेष महत्वं क्यनाच्वंगु दु। सरकारपाखें हे उत्साहित यानाः छम्ह सामान्य कर्मचारीयात नापं थःगु नियमित खर्च स्वयां अप्वः खर्च यायेत उत्साह यानाच्वंगु दु। थुकिं यानाः अप्वः धयाथें ब्यावसायिक कम्पनीतय्सं थ्व नखःया लसताय् विशेष छुट व आकर्षण बियाः थःपिनिगु उपभोग्य सामान मीगु ज्या न्ह्याका वयाच्वंगु दु। लिपा वनाः थ्व नखः दुने आर्थिक विकृति नापं वये फइगु सम्भावनायात अर्थ विज्ञतय्सं इंगित यानाच्वंगु दु ।

राजनैतिक रुपं थ्व मुलुकयात हिन्दू अधिराज्य धकाः स्थापना यायेत कुतः जुयाच्वंगु परिप्रेक्षय् आः देय्या हिलावंगु परिस्थितिइ परिवर्तनकारीतय्सं विशेष ध्यान बीमाःगु खनेदु। मोहनि नखः नेवाःतय्गु छगू मौलिक नखः खः। थ्व नखःयात सकल नेवाःतय्सं हनीगु कारणं नेवाःतय् दुने थुकियात हिन्दू वा बौद्धतय्गु नखः धकाः छुटे यायेफइगु स्थिति मदु। नेवाःतय् दुने हरेक नखःया थःगु हे मूल्य व मान्यता दयाच्वनेगु याः। नेवाःतय्सं मोहनि नखःया इलय् आजु अजिमा पुज्यायेगु, थःगु लजगाःया ज्याभः, ज्वलं पुज्यानाः थःगु जीवन यापनय् ग्वाहालि याःपिं, तिबः प्रति कृतज्ञ जुया थःगु जीवनयापनयात सरल व सहज यायेगु मान्यताकथं हनीगु खः। उकिं नेवाःतय्सं थ्व नखःयात थःपिनिगु हे मूल्य मान्यताय् हनाः हिन्दूतय्गु महान नखः धकाः याना जुइगु भ्रामक प्रचारपाखें सकलें सचेत जुइमाःगु दु। आः नं सरकारीस्तरं नेपाः दुने बहुमतया रुपय् हिन्दू धर्मावलम्बीत दु धयागु दावी यानाच्वंगु दु। थथे दावी यानाच्वंगुया छता कारण राज्यस्तरं हिन्दूतय्गु महान नखः धकाः धयातःगु दशैं सकल नेपाःमितय्सं हनेगु याःगुलिं नं खः। तर वास्तविकता ला छु धायेबलय् मोहनि धइगु केवल हिन्दूतय्गु जक नखः मखु। थ्व नखःयात थीथी जातिया मनूतय्सं थीथी हे मूल्य व मान्यतां हनाच्वंगु दु। थ्व इलय् उमिसं हनीगु नखः हिन्दूतय्गु दशैं मखु। आःया निर्माणाधीन संविधानय् थज्याःगु भ्रमपूर्ण खँयात चीकाः थःपिनि पहिचानया आधारय् संघीयता निर्माण यायेमाःगु खँय् सकलें सचेत जुइमाःगु व धर्म निरपेक्ष देशय् हाकनं हिन्दूतय्सं जक माने याइ धकाः स्वयम् राज्यं घोषणा यानातःगु परिप्रेक्षय् राज्य कोषं धर्मया नामय् राजस्व अपचलन याये मजिउगु खँय् सचेत यायेमाः ।

nshakya@gmail.com

More Stories Like this