राजधानी सारे यायेगु लहलहैलय् मजुइ

बाबुराम महर्जन

मनू प्राणी मध्ये श्रेष्ठ प्राणी खः। अथे जुयाः छम्ह न्ह्यःने वनेवं वया लिउलिउ सकलें वने मजिउ। मनू जंगली पशु थें मखु। 'न्ह्यःने स्व, लिउने स्व, थःगु ख्वाः थम्हं स्व' धइगु उखान थें थौंकन्हय्या राजनीतिज्ञ व समाजया न्ह्यलुवाः जुयाच्वंपिंसं न्हापां बाबांलाःगु क्यनाः लिपा बांमलाःगु ल्वाकछ्यानाः भ्रमय् लाका बी। व्यापारीतय्सं भिंगु माल क्यनाः मभिंगु ज्वंकी। थौंकन्हय् गणतन्त्रया नामं फुक्कं जातजाति आदिवासीतय्गु बाहुल्यता दुथाय् छगू हे जातयापिं मनूत शासन सत्ताय् थ्यनाच्वंगु दु। थीथी भाषाभाषीयापिं दुथाय् स्वशासन कायम जुइमाः। अथेहे अनया प्रशासनय् नं ज्याखँया भाषा फुक्क भासं जुइमाः। नापं थःगु जातिया संस्कृति ब्वलंकेत मांभासं ब्वनेगु, नखःचखः व जात्रा फुक्कं न्हापाया थें हे हना च्वने दयेमाः ।

जिं धायेत्यनागु खँ झी मनूतय्सं छु बांलाःगु व छु बांमलाःगु खः बांलाक थुइके फयेकेमाः। स्वनिगलय् च्वंच्वनापिं झी नेवाःत तःधंगु हे भाग्य दुपिं खः। राजधानीइ च्वने खंगु धइगु चीधंगु खँ मखु। राजधानीवासी जूगु ल्याखं झी नेवाःतय् नयेत, त्वनेत, द्यनेत थःगु हे छेँबुँ दु। थःपिंत मालीबलय् थवंथः मिले जुयाः धर्म संस्कृति माने यायेगु नापं प्रशासनिक सुविधा कथं थःगु जिउ ज्यानया सुरक्षा यायेगु नं थनया जनतायात आपालं मौका चूलानाच्वंगु दु। राजधानी मेथाय् स्वयां बांलाइ। पिनेयापिं मनूतय्त न्ह्याक्व हे सुविधा दु धाःसां राजधानीइ थें सुविधा दइ मखु। पिनेयापिनि दुःखया खँ न्यनेबलय् झी जूसा म्वाये तकं मफइ थें च्वनी। ध्यबा मदुपिंसं थः मस्तय्त आखः ब्वंकेगु ला छु नये त्वनेत तकं कष्टकर जीवन निर्वाह याये मालाच्वंगु खँ झीसं न्यना हे च्वनागु दु ।

झीसं गुलिं थासय् ला थःगु ज्यान बचे यायेत तकं थाकुगु समाचार न्यना वयाच्वनागु दु। थज्याःगु अवस्थाय् नं थन झीसं राजधानीयात पिने यंकेगु धइगु गुगु खँ वयाच्वंगु दुथ्व धइगु स्वर्गय् च्वनाच्वनापिं झी मनूत छक्वलं नर्कय् च्वं वने थें जुइ। पिनेया मनूत आखः ब्वनेत थःथिति, मचाखाचा त्वःताः राजधानीइ वयेमाः। थज्याःगु अवस्था राजधानी दुने च्वंपिनि मदु। अथे जूगुलिं संस्कृति संरक्षणया नामय् राजधानी सारे यायेगु धइगु मिले मजू। सोच व बिचाः मयासे याःगु ज्यां लिपा वनाः 'न्याउरी मारी पछुतो' धाः थें जू वनेफु। नेता धइपिं थःगु राजनीतिक पार्टीया धापूयात जक न्ह्यज्याकाः मेपिंसं धाःगु वास्ता मयाइपिं जुइफु। झी फुक्कं मनूत थः थम्हं सक्षम व सःसिउ जुयाच्वनापिं अवश्य मखयेफु ।

छाय् थथे जुइगु धाःसा थन थीथी रंग दु। ह्याउँगु, वाउँगु, म्हासुगु, गुलाफी आदि आदि। थःत यःगु रंग सुन्तला रंग जूसां बाध्यतां पार्टीं धाःथें च्वने मालीबलय् रंग हे हिलाः च्वने मालेफु। थःत मययेक मययेक नं उगु रंग यः धाये माली। थ्व छगू राजनीतिक पार्टीया करं याका तःगु बाध्यता जुइ। स्वनिगलय् नेवाः जाति म्हो जुइ धकाः वा पिनं वःपिं जातिं क्वत्यल धकाः राजधानी हे पिने यंकेगु सोच मिले मजू। आदिवासीतय्त बचे यायेमाः धइगु नामं राजधानी हे सारे यायेगु उचित मजू। बांलाःथाय्, भिंथाय्, हावापानी मिले जूथाय् सुख व शान्तिपूर्वक जीवन हनाच्वनापिं झी आदिवासीतय्सं राजधानी सारे याये माल धकाः माग तयेगु धइगु कालिदासं थःहे च्वंच्वनागु सिमा कचा पाले थें जुइ।
नेपालभाषाया रेडियो ज्याझ्वः जीवन दबुली छम्ह च्वमिं च्वयाहःगु च्वसु ब्वनाः न्यंकूबलय् राजधानी पिने सारे याःसां जिउ, झी नेवाःतय्गु अस्तित्व म्हो जुया वन धयागु प्रचार यात। उगु इलय् छम्ह न्यनामिं ज्याझ्वः न्ह्याकाच्वंम्हेसित हे ब्वः बियाहःगु खः। थ्व खँ ज्याझ्वः न्ह्याकाच्वंम्हेसिया भावना मखु लेखकया भावना जूगुलिं थःत ययाः धयागु मखु धायेमाल ।

झीसं न्यनातयागु खँ खः कि गुलि नं जिल्लाय् सदरमुकाम हीकीबलय् अनया जनतां तच्वकं विरोध व संघर्ष यात। मकवानपुर जिल्लाया सदरमुकाम भीमफेदीं हेटौंडाय् सारे याःबलय् तच्वकं ल्वापु जुल। अथे हे बन्दीपुरय् नं जूगु दु। थ्व साधारण खँ खःसां थ्व नं राजधानी सारे यायेगु धाये थें मखुला? यःयःथे खँ ल्हायेगु व लहलहैय् जुइगु मनूया बांमलाःगु गुण खः ।

अथे हे किपू भत्केपाटीयाम्ह १३ दँ दुम्ह मचा सुचित के.सी. यात अपहरण यात। थ्व खँय् अनया मनूतय्सं मखुपिं मनूत मुंकाः किपूया नयाँ बजार बन्द यात। उगु खँय् कथि हे ज्वनाः जुलुस पिकासें पसः बन्द याकः जुल। उलि जक मखु बल्खु दोबाटोय् तकं छुं घौ बन्द यानाः आतंक मचे यात। आखिर व फुक्कं मखुगु साबित जुल। वास्तवय् ल्याय्म्हत ल्वानाः छथ्वलं मेपिंत दायाः अन ल्वापु जूगु जुयाच्वन। थुकी अपहरणया खँ हयाः होहल्ला यात, मसिउपिंत समेत दुःख बिल। कर्पिनि लहैलहय् जुल कि झीत जुइगु थथे हे खः। आः राजधानी सारे यायेगु धाःगु खँय् नं अथे हे जुइफु।
राजनीतिक पार्टीतय्सं छाय् थथे धयाच्वन धायेबलय् राजधानी थनं सारे यात कि उमिगु थःगु जिल्लाय् यंके खनेफु। थ्व थाय्यात न्ह्याथे यानाःसां ध्वस्त यायेगु नं उमिगु नियत जुइफु। उमिगु खँ न्यनाः थन हे च्वंपिं नेवाः कार्यकर्तात लिउलिउ ब्वाँय् वने मजिउ ।

राजधानी सारे यायेबलय् वा मयायेबलय् प्रत्यक्ष मारय् लाइपिं ला झी हे नेवाःत खः। उकिं मेपिंसं धाःधाःथे झीसं धाये मजिउ। यात धाःसा छु जुइ मयात धाःसा छु जुइ धइगु खँ झीसं बांलाक हे स्वयेमाः ।

More Stories Like this