संविधान निर्माणय् नं शंका



कृष्ण प्रजापति

देशय् संविधानसभाया चुनाव यायेगु घोषणा यायेधुंकाः नं बारम्बार लिलिछ्यानाः चुनाव हे जुइ कि मजुइ धकाः शंका जू थें आः संविधान निर्माण यायेगु खँय् नं अथेहे शंका खने दयावःगु दु । राजनीतिक पार्टीतय् दथुइ सहमतिया राजनीति न्ह्यज्याकेगु धाःसां थीथी स्वार्थया कारणं सहमति जुइगु ज्याय् धुवांधू कचवं खने दयाच्वंगुलिं अथे संविधान निर्माण यायेगु मू ज्याय् हे ढिलासुस्ति जुयाच्वंगु खः । राजनीतिक पार्टीया गुलिं नेतातय्सं ला आः न्हूगु संविधान निर्माण यायेगु स्वयां नं देशयात जोगे यायेगु मू ज्या जुयाच्वंगु खँ पित हयाच्वंगु दु । संविधान दयेकेगु जिम्मा कयाः संविधानसभाया चुनावय् त्याकावंपिं सभासद्तय्सं हे उकथंया तर्क न्ह्यब्वयेगु यानाच्वंगु कारणं आः निदँ दुने संविधान तयार जुइ धइगु खँय् तकं शंका जूगु दु । राजनीतिक गतिविधित उकथं हे न्ह्याना- च्वंगु कारणं नं राजनीतिक विश्लेषक व संविधानविद्तय्सं हे न्हूगु संविधान इलय् हे तयार जुइ धइगु खँय् न्हियान्हिथं शंका उपशंकाया दृष्टिं स्वयेगु याना- हःगु दु ।

छुं नं ज्या यायेत नियम माली । देशय् न्हूगु संविधान दयेकेगु धायेधुंकाः उगु न्हूगु संविधान दयेकेत नं छगू नियम दयेमाः । तर आः तक नं सभासद्तय्सं उकथंया संविधान मस्यौदा नियमावली तयार याये धाःसा मफुनि । आः वयाः विशेष रुपं चुनाव त्यानावंपिं सभा- सद्तय्सं सदनय् न्ववायेगु व तर्क तयेगु इलय् विवेकया मत प्रयोग याये दइगु वा मदइगु धइगु बारे चर्को विवाद ब्वलनाच्वंगु खः । मोहनि न्ह्यवंनिसें हे उगु राजनीतिक विषयं थाय् कयाच्वंगु खः । आः अज्याःगु विवादय् लानाच्वंगु कारणं हे संविधान दयेकेत नियम क्वःछी मफयाच्वंगु खः । अले उगु कारणं यानाः संविधान दयेकेगु ज्या हे लिबानाच्वंगु खः । खय्त ला अन्तरिम संविधान दयेकेगु ज्याय् नं अज्याःगु थीथी बाधात वःगु खः । अले अबलय् संविधान निर्मातातय्सं नीखुम्ह विज्ञत तयेगु धकाः उमित थःपिनि विवेकया अधिकार सुरक्षित याये दयेकेगु कथं सीट नं क्वछिनातःगु खः । तर उगु सीट नं राजनीतिक पार्टीतय्सं भागबन्दा यानाः इना काल । आः विवेकया मतया खँ वल ।

बिउगु इलय् काये मसःपिं तर मदये धुंकाः वनीपिं झीगु बुद्धि गुलि निरीह थ्व ई धइगु न्हूगु संविधान निर्माण यायेगु ज्याय् जःखः गनं मस्वसे एकलब्य सल थें ब्वाँय् वनेमाःगु ई खः । तर अथे जुइ फयाच्वंगु मदु । २४० म्ह प्रत्यक्ष समानुपातिकं ३३५ व २६ म्ह मन्त्री मण्डलं ल्ययेगु धकाः क्वःछीधुंकूगु अन्तरिम संविधानया बुँदायात हाचां गायेधुंकूपिं नेपाःया राजनेतातय्सं आः नं मेमेगु छु तक हाचां गाये फइगु थाय् दनि धकाः पियाच्वनीगु स्वाभाविक खः । अथे अराजक व प्रतिकि्रयावादी शक्तिं नं अज्याःगु हे ह्वःताः मालाः जिउसा पार्टीतय्त इलय् संविधान हे निर्माण याके मबीगु कुतः नं यायेफु । अथे जुयाः नं थीथी अन्यौलया दथुइ नं सहमति कायम यानाः न्हूगु संविधान निर्माण याना हे छ्वयेगु प्रकि्रया शुरु यायेमाः । थन ला खुल्ला झ्यालं मस्वसें ग्वाखनं स्वयेगु प्रवृत्ति जुयावःगु दु । भिंगु चीजयात थःपिंसं हे क्वपालाः लिपा हाकनं उमि दथुइ व मजिल थ्व मजिल धयाच्वंगु दु ।

स्वयेगु इलय् विवेकया मत धइगु स्वतन्त्रताया उच्च सम्मान खः थें च्वंसां उिकं देशय् अराजकता न्यंके फुगु सम्भावना दइ । छाय्धाःसा सभासद्त धईपं राजनीतिक पार्टीया घोषणापत्रया आधारय् त्यानाः जनताया सेवा याये धकाः सदनय् वयाच्वंपिं खः । अथे जुयाः नं पार्टीया घोषणापत्र माने याये धकाः त्याकावःपिं सभासद्तय्सं सदनय् थःगु मत जाहेर यायेगु इलय् छु न्ह्याः व यायेगु धइगु पार्टीया लागिं ला धोखा जुइगु हे जुल नापं जनतां पार्टीया घोषणापत्रया आधारय् हे उमित मत बिउगु कारणं उकियात लागू यायेत मस्वयेवं जनतायात नं धोखा बिउगु साबित जुइ । थ्व ल्याखं म्हिगः पंचायती ब्यवस्थाय् निर्दल कायम जुयाच्वंगु इलय् गथे छम्ह राष्ट्रिय पंचायतया सदस्यं थः यत्थें न्ववायेत व तर्क तयेत स्वतन्त्र जुइ अज्याःगु हे निर्दलीयता हावी जुइगु वा पार्टीत लिउने लानाः थःपिनि अस्तित्व माला जुइ मालीगु सम्भावना खने दयावइ । अथे जुयाः नं आः इलय् हे पार्टीतय्सं थः सभासद्तय्त सचेत याना तयेमाःगु दु । मखुत धाःसा म्हिगः नेमकिपाया सांसदत विनोद शाह एमालेय् व भक्तबहादुर रोकाया नेपाली कांग्रेसय् वनाः पार्टीयात हिस्स याःथेंज्याःगु ज्या हाकनं नं लिसा कायेफु ।

खय्त ला बांलाःगु संविधान दयेकेगु फुक्कसियां इच्छा खः । तर स्यनी वा द्वनी धकाः न्ह्यःने हे मवनेगु खःसा गबलें नं प्रगति जुइ मखु । फुक्कं भाषा देशया मंकाः सम्पत्ति खः । तर भाषा जातिया सवालय् विवेकया मत छ्यलेगु अधिकार दयेमाः धयाच्वंसां उकियात उचित तायेकेगु स्थिति मदु । खः भाषा धइगु चीज तत्काल दयेके फइ मखु । उलि अःपुक भाषा दयाच्वंगु नं मखु । आः ला संरक्षणया ई खः । दुगु भाषायात संरक्षण याये फत धाःसा हे झी न्ह्यायेफइ । तर थुकिया संरक्षणया जिम्मा राज्यं हे कायेमाः । छुं छगू निगू निकायं भाषा संरक्षण याये धायेवं हे व संरक्षण नं मजुइफु । म्हो मनूतय्सं ल्हाइगु भाषायात तकं संरक्षण यानाः राष्ट्रिय निधिया रुपय् तयेमाःगु कारणं भाषाया संरक्षण सम्वद्र्धनय् राज्य पक्ष हे लगे जुइमाः । निश्चित समुदायं जक ल्हाइगु भाषा जुल धकाः उकियात मदयेका छ्वयेगु धइगु राज्यं थःगु तुतिइ थम्हं हे पां पालेगु थें हे जूवनेफु ।

देशय् राजनीतिक परिवर्तन जुइधुंकूगु दु । म्हिगःया राजतन्त्र अन्त्य जुयाः थौं देशय् गणतन्त्र स्थापना जुइधुंकूगु दु । आः गज्याःगु गणतन्त्र कायम यायेगु धइगु तर्क वितर्क जुयाच्वंगु हे इलय् थौं वामपन्थी शक्ति सत्ताय् थ्यंगु दु । तर तःधंगु वामपन्थी शक्ति सत्ताय् थ्यनाच्वंगु इलय् नं चिचीधंगु वाम पार्टीतय्सं दुःख सी मालाच्वंगु अवस्था दु । संविधान- सभाय् नं ६० प्रतिशत सभासद्त बामपन्थी हे दु । तर वामपन्थीतय् मू माग जुइमाःगु निःशुल्क व वैज्ञानिक शिक्षा क्रान्तिकारी भूमिसुधार वा ुजसको जोत उसको पोतुया ब्यवस्था अले ब्यक्तित्व विकासय् समान अवसर थेंज्याःगु समाजवाद उन्मुख बजेट पित हयेफुगु मदु । सरकारं आः हःगु बजेटयात समाजवादउन्मुख बजेट धाःसां थुकी समाज- वादी बुँदात धाःसा छुं हे मदु । अथे जुयाः नं सुनां गल्ती यात धाःसा वयात सजायँ नं बीफइगु ब्यवस्था यायेमाः । चाहे व राष्ट्रपति जुइमा वा उपराष्ट्रपति हे जुइमा ।

More Stories Like this

जातीय संघीयताया खँय् नेमकिपा
प्राडो, पाजेरो ब्वाकेगु ख्यः मखु
राष्ट्रपति प्रणाली बारे विवाद
नेवाःतय्त जागृत याइगु 'नेपाःमिया नुगः सः'
खँ स्वनिगःया