सी-म्वायेया दथुलँय्: असं दाफा

लाभरत्न तुलाधर

ज्याथ जुलकि ल्वय् :

झी नेवाःतय्सं सलंसः, गुलिं ला द्वलंद्वः दँ न्ह्यवंनिसें कय्च्याना वयाच्वनागु आपालं रितिथिति पुचः दु। उपिं मध्यय् गुलिखे कालचक्रया गर्भय् विलिन हे जुइधुंकलसा कयौं लोप जुइगु क्रमय् थ्यनाच्वंगु दु। सीकेमाःगु खँ छु धाःसा पुलांगु धाक्व संस्कृति मखु। इलं कुबी मफुगु परम्परा तनावनीगु स्वाभाविक खः। आपालं गुथि, जात्रा, पर्व, नखः व भ्वय्-भी थौं तचकं म्हो जक ल्यनाच्वंगु दनि ।

छगू जक उदाय् दाफा :

वंगु ५० दँ न्ह्यःया खँ जक लुमंका स्वःसां झीसं थःगु धकाः भाःपिया तइगु धार्मिक सांस्कृतिक प्रथाय् गुलि हिउपाः वयेधुंकल न्हाय्कं थें प्रस्ट जुयावइ। गथे, वसःतिसा, नयेत्वनेगु ज्वलं, द्यने-दनेगु पहः व ई, यात्रा भ्रमण, पिकनिक अले न्यनेगु संगीत व हालेगु म्येँ आदि। उबलय् त्वाःपतिकं बहनी भजन याइ न्हिन्हिथं, आः सुथय् हे गनं ला संचवाः जक। अथे हे भक्ति संगीतया छगू पुलांगु प्रकार खः दाफा। नेवाः त्वाःपतिकं दयेकातःगु फलेचा-सतः द्यः-देगः लिक्क दइ। थ्वनाप स्वापू दुपिं स्वंगू निं वर्ग दु - ज्यापु, साय्मि व उदाय्। न्हापांगु निगू वर्गया मिल्याः हे आपाः दुगु जक मखुलाकि संगीत विधाय् विशेष अनुराग नं दुगुलिं थौंतलें आपाः थें खलःया ज्याझ्वः थःथःपिनि सुविधाकथं भतिचा नियम हीकाः न्ह्याना हे च्वंगु न्यनेदु। तर उदाय् वर्गयापाखें संचालित दाफाया अवस्था धाःसा तसकं नाजुक अवस्थाय् थ्यनाच्वन ।

चित्तधर 'ह्दय' जुं छथाय् च्वयादीगु लुमंसे वइ 'जि मचाबलय् उदाय्तय्गु दाफा प्यंगू त्वालय् न्ह्यानाच्वंगु खः, असंत्वाः, थाय्मरुत्वाः, न्यतत्वाः व तेबाहाः। जिगु जीवनकालय् हे स्वथाय् दिनावन। आः ला असंया उदाय्तय्गु छगू मात्र ल्यं दनि। ....थ्व नं गुबलें...'

हिउपाः पनेगु दिपाः कायेगु :

दाफा म्येँ हालाच्वंपिं वा स्वयं दाफा म्येँ स्यनीम्ह गुरु थ्व दाफा भजन धइगु छु सुनां गबले गथे न्ह्याकल आदि छुं हे कनेफुपिं मदयेधुंकल धयां पाइ मखु। तर नं तःम्हेस्या बिचाः छगू धाःसा ज्वःलाः कि थ्व धइगु झीगु मौलिक नेपाःया हे संगीत विधा खः, उकिं थुकिया संरक्षण जुइमाः। छगू हद तक थ्व धापू सराहनीय नं जू। तर सलंसःदँ न्ह्यः निसें गुगु रुपय् न्ह्यानाच्वन, व हे रुपय् ल्यंका तयेगु ज्या व्यावहारिक जुइ फइ मखु। मनू समाजयात सभ्य रुपय् म्वायेत तिबः बीगु संस्कृति धइगु गतिशील (परिवर्तनशील) जुयाच्वन। सुनानं बलपूर्वक सच्छिदँ न्हापा थें हे याये धकाः स्वल धाःसा, थ्व म्वायेफइ मखु। उदाय्तय्गु दाफा खलःतय्सं अन्तिम सासः ल्हायेमाःगुया कारण नं थज्याःगु हे जुइमाः ।

दाफा धइगु खिंया मेगु नां

नये त्वनेगु, तीगु-पुनेगु, जुइगु- स्वयेगुली थुलिमछि हिउपाः वलं संस्कृति स्यन धकाः उलि चिउताः काः मदु। दाफा म्येँयात न्हूधाः यानाः सयेके स्यने यायेमाल धालकि कपाः कय्कुंकीपिं नायःत दु। थज्याःपिंके संस्कृति बारे सही दृष्टिकोणया अभाव जुयाच्वनी। वास्तवय् 'दाफा' धइगु मल्लकालय् कश्मीरया छम्ह जुजुं कृष्ण-लीलाया वर्णन दुगु आपालं म्येँ थीथी देशय् प्रचार याके हःबलय् स्वनिगलय् नं थुकियात संस्थागत याना थकूगु इतिहास ब्वनेदु। थ्व शब्द हे नं 'दफलि' पाखें वःगु जुइफु। धाथेंला झीसं तजाःगु मंचयात दबू धइच्वनागुया पुलांगु रुप नं दबुलि हे खः। उकिं, गथे मृदंगयात झीसं दंगः याना कया, अथे हे दफली भजनयात 'दबुली थायेगु दाफा' म्येँ कथं नेवाःकरण याना काःगु सम्भावना क्वातु। लुमंकेबहः जू, दाफा धइगु हालेगु म्येँयात धाःगु मखु कि थायेगु खिंयात प्रधान्यता बिउगु खनेदु। छाय् धाःसा, दाफा हालेगु मधाः, दाफा थायेगु धाइ ।

म्ये हालीपिंत तालि ग्व ? :

थनिं ३०-३५ दँ न्ह्यः तक पुन्हिपतिकं व कार्तिक लछि थायेमाः धयातःगु थ्व परम्पराय् हाल छुं हिउपाः हयाः यंलाथ्व कायाष्टमि व यंलागा तृतिया निन्हु बाहेक कतिंपुन्हिनिसें सकिमिला पुन्हि लच्छियंकं असंभलु अजिमा सम्मुख दाफा थायेगु ज्याझ्वः न्ह्यानाच्वंगु दु। थौं म्हिगः २० म्ह पाःलाः व तःगूखे वित्तीय संस्थाय् लखंलख दांया धुकू थूम्ह असं बाजं गुथिया दछिया मू ज्याझ्वः धइगु गुंलां धाः बाजं खलःया व्यवस्थापन, (कउलागाः व कछलाथ्वः) लछि दाफा यायेगु संचालन हे जक खनेदु। दाफाय् स्वापू दुपिनि उपस्थिति तसकं म्हो जुजुं वनाच्वंगु दु ।

मृत संजीवनी मदइला ? :

पुलांगु रितिथिति व प्रथायात परम्परा धाइ। परम्परागत ढाँचाय् समय प्रवाहयात ल्वयेक सुधार याना यंकूगुयात संस्कृति धाइ। उकिं परम्परा धइगु कुनातःगु लः खः, गुकी हानीकारक कः, कचिगः व कीतय्सं बाय् काइ। संस्कृति धइगु न्ह्यानाच्वंगु खुसि थें खः थुकिं फोहोर व ख्यले मदुगु वस्तु चुइके यंकी। वातावरण स्वच्छ व स्वस्थ याइ। दाफायात मेगु सछिदँ न्ह्याकेगु जूसा वहे ल्याखं थुकी सुधार यात कि संस्कृति जुइ, गुगु केवल उदाय् जक मखु नेवाः जातिया हे ब्वयेबहगु तिसा जुइ। थुखेर कजि खलःतय्सं इलय् हे ध्यान बीमाः ।

ल्वय् जुलकि वासः हे माः :

तसकं जर्जर अवस्थाय् थ्यनेधुंकूगु थ्व दाफा संगीतयात जनजीवन बीगु निमित्त छुं पलाः मल्ह्वँसे मगायेधुंकल। उकिया मध्यय् तत्काल याये फइगु उपाय थुपिं जुइफु -

क) जुजु, महाराज थुज्वःपिनि नां व गुणगान यानातःगु म्येँ पूवंक हे दिका छ्वयेगु ,
ख) नेवाःतय्सं पुज्यानातःपिं देवदेवीया पुलांगु व माःसा न्हूगु म्येँ दुथ्याकेगु,
ग) खिंया ताल वा बोलया मौलिकता ल्यनी कथं न्हून्हूगु म्येँय् लय चिनेगु,
घ) न्हूगु पुस्तायात यइकथं थीथी उत्साहवर्धक व प्रेरणादायी सुविधा बीगु ।

थुगु सुधारया प्याकेज धाथें हे कार्यान्वयन यायेगु खःसा थ्व च्वमिं नं थःगुपाखें माक्वचाक्व ग्वाहालि यायेत तत्पर जुयाच्वना ।

More Stories Like this