नेवाः विरोधी नेवाःया भण्डाफोर

सानुराजा शाक्य

नेवाःतय्त थःगु पहिचान सहितया नेवाः प्रदेश माः धइगु सवालय् विवाद म्हो जुजुं वइगु खनेदु। न्हापा थ्व सवालय् नेवाःतय् छुं संगठन, राज्य पुनर्संरचनाया माग यानाच्वंपिं जनजाति पुचः, बौद्धिक समुदाय व नेकपा (माओवादी) जक खनेदुगु खः। लिपा जनजातितय्गु आन्दोलनया लिच्वः व नेवाःतय् दथुइ हे नेवाः प्रदेशया सवालय् सकारात्मक वातावरण न्हियान्हिथं अप्वया वनेगु झ्वलय् नेवाः प्रदेशया बां सी दया वयाच्वंगु खः। संविधानसभाया मू स्वंगू दल मध्ये नेवाः प्रदेशया सवालय् माओवादी न्हापांनिसें हे स्पष्ट जू। मेगु दल नेकपा (एमाले) नं जाति, भाषा व क्षेत्रया लिधंसाय् प्रदेश दयेके फइगु सवालय् सैद्धान्तिक रुपं सहमत जुयाच्वंगु खः।
नेवाः प्रदेश दयेमाः धइगु सवालय् नेकपा (एमाले) दुने नं सकारात्मक धार बल्लाना वइगु सम्भावना अप्वःगु दु। एमालेया च्याक्वःगु महाधिवेशन धुंकाः गठन जूगु एमालेया न्हूगु नेतृत्वं राज्यया पुनर्संरचना सम्बन्धी अवधारणा दयेकेत गठन याःगु रामचन्द्र झाया नेतृत्वय् आयोग गठन याःगु खः। उगु आयोगं राज्य पुनर्संरचना यायेबलय् सम्भावित प्रदेशया नां व सिमाना बारे नेवाः सभासद् डा. मंगलसिद्धि मानन्धरया संयोजकत्वय् कार्यदल दयेकूगु खः। उगु कार्यदलं जातीय आधारय् न्हय्गू प्रदेशत (नेवाः, लिम्बू, खम्बु, तामाङ, मगर, गुरुङ, थारु) दयेकेत सुझाव बिउगु दु। कार्यदलं हे सर्वसम्मति थुकथंया सिफारिश याःगु जूगुलिं एमालेया राज्य पुनर्संरचना आयोगं नं थुकियात स्वीकार याइगु सम्भावना यक्व दु। राज्य पुनर्संरचना आयोगया सिफारिशयात नेकपा (एमाले)या केन्द्रीय कमिटीं नं अस्वीकार याये थाकुइ। थुकथंया राज्य पुनर्संरचना यायेगु सवालय् वर्तमान एमालेया नेतृत्व नं सकारात्मक खनेदुगु स्वयेबलय् जातीय आधारय् प्रदेशत मध्ये नेवाः प्रदेशया समभावना अप्वःगु खः। तर अझ नं एमाले दुने जातीय आधारय् प्रदेश दयेके मजिउ, प्रदेशया नां तकं जातीय आधारय् तये मजिउ धाइपिं ब्राम्हणवादी संकीर्ण विचारधाराया नेतात केन्द्रीय कमिटीइ दनि ।

राज्य पुनर्संरचना सम्बन्धी एमाले दुने न्हापा नं आयोगत गठन जूगु खः। न्हापा उबलेया महासचिव माधव नेपालया संयोजकत्वय् हे उज्वःगु आयोग गठन जूगु खः। उगु आयोगं गुज्वःगु अवधारणा तयार याये त्यन व ला सी मदु तर लिपा हानं वामदेव गौतमया संयोजकत्वय् मेगु आयोग गठन जुल। उगु आयोगं थीथी प्रदेशया नामांकन यायेगु झ्वलय् जाति, भाषायात हे प्राथमिकताय् तयाः छगू अवधारणा दयेकूगु खःसां लिपा प्रस्तुत यायेगु झ्वलय् धाःसा जातीय आधारय् नां तकं तये मजिउ धाइपिं नेतातय्गु दवावं भौगोलिक नांयात प्राथमिकताय् तयाः न्ह्यब्वःगु खः।
संविधानसभाया मेगु छगू मू राजनीतिक पार्टी खः नेपाली कांग्रेस। तर नेपाली कांग्रेसं सार्वजनिक याःगु न्यागू प्रदेश वा न्हय्गू प्रदेशया प्रस्तावं नेपाःयात राज्य पुनर्संरचना यायेमाःगु वा संघीयताय् वनेमाःगु कारणयात धाःसा पूरा हे वेवास्ता याःगु खनेदु। आदिवासी जनजातितय्सं ल्ह्वनाच्वंगु मागय् दकलय् अप्वः अस्वीकृत बिचाःया पक्षपाती नं नेपाली कांग्रेस हे खः। नेपाली कांग्रेसया सभापतिया बिचाः न्यनेबलय् थ्व खँ स्पष्ट सी दःवइ। अथे धकाः नेपाली कांग्रेस दुने नेवाः लगायत आदिवासी जनजातितसें ल्ह्वनाच्वंगु सलय् सः तइपिं नं मदुगु मखु। कांग्रेसया नेवाः नेतात मध्ये सभासद तिर्थराम डंगोल, भीमसेनदास प्रधान थुज्वःपिं नेवाः प्रदेशया पक्षधर नेतात नं दु। तर थःत नेवाः धाइपिं तर नेवाःतय्गु हितया पक्षय् लीमाल धाःसा लिचिलीपिं नेवाः नेता नं दुगु खँ ध्यानगोविन्द रंजितं क्यनाबिल। नेवाःतय्गु लागां त्यानावंम्ह नेवाः सभासद् धायेत नं नेवाःतसें छ्यं क्वछुकाः मछाले मायेका बीपिं सभासदत नं नेपाली कांग्रेस दुने हे दु ।

नेवाः स्वायत्त प्रदेश मंकाः संघर्ष समितिपाखें नेवाः सभासदतय्पाखें नेवाः स्वायत्त प्रदेशया पक्षय् थःपिं दु धकाः क्यनेत प्रतिवद्धताय् मंकाः ल्हाःचिं तयेगु ज्याझ्वलय् नेपाली कांग्रेसया सभासद ध्यानगोविन्दं क्यंगु च्यः बुद्धिं नेवाः स्वाभिमानयात घाः लाका बिउगु दु। नेपाली कांग्रेसया हे सभासद् तिर्थराम डंगोल, रामकृष्ण चित्रकार, कृष्णा अमात्यनिसें नेवाः आन्दोलनय् स्वयां नं मिसा अधिकारवादीया रुपय् चर्चित एमालेपाखें सभासद जूम्ह वकिल सपना प्रधान मल्ल, न्हाय्पं मताःसां बौद्धिक व्यक्तित्व नेकपा संयुक्तपाखें सभासद् जूम्ह राघववीर जोशीं तकं नेवाः स्वायत्त प्रदेशया नितिं थःगु प्रतिवद्धता क्यंगु इलय् नेवाःतय् त्वालय् हे ब्वलंम्ह सभासदं धाःसा ल्हाःचिं तये न्ह्यः पार्टीयाके न्यनेमानि धकाः मेपिंत तकं ल्हाःचिं मतयेकेत उक्से याःगुलिं वय्कःयात छु धायेगु? वय्कः थः प्रत्यक्ष चुनावं त्यानावःम्ह तर कांग्रेसया हे मेपिं येँया सभासद्त चाहिं समानुपातिकं वःपिं अभिमानं ग्रस्तम्ह नं जुयाच्वन खनिं। प्रत्यक्षय् हे वय्कः गुकथं त्याःगु खः धइगु फुक्कसिनं सिउ। बुत धकाः द्यं वने धुंकूम्ह ध्यानगोविन्द वामतय्गु मत ल्वाःगुलिं जक छुं भचा मतं त्याःगु खः। थ्व अवसरयात थः नं नेवाः जनताया पं लीम्ह खः धकाः क्यनेगु स्वयां पार्टीया वरिष्ठ नेतातय् प्यं हुइगुली हे वय्कलं गर्व तायेकादिल। नेवाः नेवाः छवाः जुइगु निंतिं पंगः हे थुज्वःपिं च्यः बुद्धिया नेवाःत खः ।

संविधानसभाया राज्य पुनर्संरचना तथा शक्ति बाँडफाँड समितिं तकं प्रदेश निर्माणया आधार पहिचान व सामर्थ्ययात स्वीकार यायेधुंकूगु अवस्थाय् संविधानसभाया हे छम्ह नेवाः सभासदं नेवाः स्वायत्त प्रदेशया निंतिं थःगु प्रतिवद्धता क्यनेत पार्टीयाके न्यनेमानि धकाः धाइपिं सभासदतसें जनताया सही प्रतिनिधित्व याइ मखु। थःगु स्वतन्त्र चिन्तनय् तालं ग्वयाः थःत नेता धकाः घमण्ड ब्वइपिं न्ह्यलुवा जुइफइ मखु मात्र कर्किया दास व च्यः जुयाः सुयां आशिर्वादया निंतिं पियाच्वनी। थुज्वःपिंसं ब्यक्तिगत रुपं थःगु आर्थिक विकास ला याये फइ तर समुदाय व थःगु मतदाताया पक्षय् सँ छपु नं उखेथुखे याये फइ मखु। नेवाः आन्दोलनय् थुज्वःपिं मनूतय्गु भण्डाफोर यायेगु नं नेवाः आन्दोलनया दायित्व खः ।

More Stories Like this