स्वास्थ्य व ताःआयु निंतिं नालेमाःगु निता खँ

लोकबहादुर शाक्य

काय व म्ह्याय् बराबर:
मां-बौपिनि थः काय म्ह्याय्पिं स्कुल कलेज वनां बांलाक अध्ययन यानाः भिंम्ह मनू जुयाः विद्वान जुइ फयेमा धकाः इच्छा यानाच्वनी। मस्त तःधिकः जुल कि कमे याना हइ धकाः नं भलसा कयाच्वंगु दइ। काय जन्म जुलकि खुसी जुइगु, अले म्ह्याय् बुल कि खिसिक्क च्वनीगु संस्कार नं दयाच्वन। थः यःपिं जक जन्म जुइगु मखु। मां-बौपिंसं काय म्ह्याय् प्रति पक्षपात याये मजिउ। बुद्धया सिद्धान्त कथं काय म्ह्याय् दु थें, निम्हेसियां बुद्धि नं उति हे। संगत धाःसा पाना वनी। काय् म्ह्याय् जक मखु सकल मनू भिंकेत नैतिक शिक्षा मदयेकं मगाः। हानं न्याय-अन्याय, धर्म-पाप, गुण-अवगुण वोध यायेगु नितिं भौतिक शिक्षाया नापं आध्यात्मिक शिक्षा नं माःगु जुल ।

धर्मचित्त व कुशलकर्म जरुरी
पूर्व जन्म दु-मदु, ला नये जिउ-मजिउ, स्वर्ग-नर्क, दु-मदुपाखे चिन्ता मकासे पुण्य कर्म अथवा अकुशल कर्मं लिचिलाच्वने माःगु चिन्तन याये माल। कुशल कर्म यानाः सुखपूर्वक जीवन निर्वाह याये फइगु जुल। अकुशल कर्मपाखें दुःख जुयाच्वनी। न्हापा अकुशल कर्म यात कि नर्क भोग यायेमाली धाइगु चलन दु। थांकन्हय् थ्व हे जीवनय् अकुशल कर्मया फल भोगे यानाच्वंगु खनेदु, खुँ-डाँका आदि अकुशल ज्या याइपिंत झ्यालखानाय् कुना तइगु झीसं खना हे च्वना। कुशल कर्म रुपी पुण्य याःपिंसं सुखपूर्वक जीवन निर्वाह याये फइगु जुल। समाज सेवा याइपिंत अभिनन्दन वा सम्मान याइगु प्रचलन च्वछाये बह जू। यथार्थ रुपं थुइके माःगु खँ छु धाःसा धनसम्पत्ति, जनसम्पत्ति, परिवार सम्पत्ति रुप सम्पत्ति दःसां सुं नं अमर जुइ मखु, सिनावने मानि। उकिं मानव जीवन सफल कथं हनेत कुशल ज्या खँ यानाः धर्म चित्त उत्पत्ति यायेगु ल्वःमंके मजिल ।

सात्विक भोजन धइगु सन्तुलित नज्वलं:
मनूत म्ह स्वस्थ मजूसा जीवन सुखपूर्वक निर्वाह याये फइ मखु। थौंकन्हय्या विज्ञानया युगय् स्वास्थ्य उपचार सम्बन्धी प्रविधि साधन च्वन्ह्याये धुंकलसां गुलिसियां बांलाक उपचार यायेगु अवसर चूलाकेत थाकुयाच्वनी, रोगं कयेकाः जक वासः यायेगु स्वयां रोग हे वयेके मबीगु उपाय अतिकं उत्तम जुल। योग विशेषज्ञतय्गु धापू कथं शील नियम कसरतया निरन्तर अभ्यासं ल्वय् पनेफु धइगु सिद्धान्त न्ह्यथनेबह जू। थ्व विषयय् चिन्ता मकायेगु, क्रियाशील जुयाच्वनेगु अले सन्तुलित सात्विक भोजनपाखें ल्वय् मजुइकेत ग्यसुग्यंगु उपाय जुल ।

सत्यया निगू तह थुइके थाकु:
चतुरार्य सत्य कथं जन्म जुइगु, बुरा जुइगु ल्वचं कइगु, मरण जुइगु, यःपिंनाप बायाच्वने मालीगु, मयःपिं नाप समागम्, इच्छा यानागु पुरे मजुइगु आदि दुःख जुल। थज्याःगु दुःखं कइबलय् मनय् चिन्ता उत्पन्न जुइगु स्वभाव जुल। चीमिपिनि धन मदयाः चिन्ता जुइ। धनीपिनि सम्पत्ति संरक्षण यायेगु चिन्ता जुयाच्वनी। चित्तयात सम्हाले याये मफुत कि चिकिचाधंगु रोगं कइबलय् नं सिना वनी ला धकाः धन्दा कयाच्वनीपिं आपालं खनेदु। चिन्ता मकासे मानसिक स्थितियात सन्तुलित अवस्थाय् तया तयेत भौतिक विकासया नापनापं आध्यात्मिक विकास नं मदयेकं मगाःगु जुल। अझ प्रज्ञा द्वारा चिन्तन मनन यायेमाःगु अभ्यास निरन्तर न्ह्याकाच्वने फयेकेमाल। संवृति सत्य व परमार्थ सत्ययात थुइकाः न्ह्यज्याये फःसा चिन्ता कायेमाली मखु धइगु सिद्धान्त अतिकं गंभीर जुल। संवृति सत्य कथं यावत रुप पदार्थ तथा जीवनाप व्यवहारय् छ्यलेत जक कार्य कारणं दयाच्वंगु खः। फुक्क अनित्य नाशवान जूगुलिं यथार्थ रुपं दुगु मखु। अझ 'जि-जिगु' धइगु हे मदु धइगु परमार्थ सत्य वोध याये माल। मदुगुयात चिन्ता कायेमाःगु मदु धकाः थुइके फःसा चिन्ता निवारण याये फइगु जुल ।

ज्याथसू तापाक तयेगु खःसा:
निरोगी जीवन हनेत क्रिया शीलताया अतिकं महत्व दु। छुं नं ज्या अल्छी जुयां पूवनी मखु। जाँगर चले यानाः न्ह्यज्याःसा जक हे कार्यसिद्धि जुइ। सुम्क च्वनाः व्यवहार चले जुइ मखु। नँयात मछ्यसे तयातल धाःसा खतं नयाः फुना वनेफु। जीवन नं अल्छी जुयाः भद्दा जुल कि सने मफया वनेफु। बरु जूलिसे वा ज्या याःलिसे बलाना च्वनेफु। बुंगाःचाय् लः मकाल कि लः सुना वनेफु। काःलिसे बुया वयाच्वंगु नं क्रियाशीलताया मूख्य आधार खः। ज्याभः मेशीन आदि नं मछ्यल कि चले मजुया वनेफु। किसानत बुँइ शारीरिक रुपं ज्या याये माःगुलिं इमिके माःछि क्रियाशीलता दु धायेमाल। खेलकुदपाखे नं जाँगर पिदना च्वनीगु खँ याउँक थुइकेफु। अझ सुथय् वा सनिलय् खुल्ला थासय् चाःहिउ वनेगु बानी नं निरोगी जुइत तिबः जुयाच्वनी। थज्याःगु थीथी प्रकारया व्यायाम अभ्यास यात कि नयेगु रुचि बृद्धि जुयाः न्ह्यः वइगु आधार नं जुयाच्वनी। स्वस्थ न्ह्यः स्वास्थयात जरुरी। थौंकन्हय् वैज्ञानिकतय्सं नं सिद्ध यायेधुंकल कि बुरा जूसां हिम्मत मत्वःतुसे क्रियाशील जुयाः युवा वर्गनाप मिले जुयाः न्ह्यज्याये फःसा बुरा स्वभाव तापानाच्वनी ।

आरोग्य परम लाभ खः: उचित नसा त्वँसा बिना जीवन निर्वाह जुइ मखु। बिचाः यायेमागु खँ, दत धकाः यक्व नये-त्वने मजिउ मनसे नं मजिउगुलिं सन्तुलित भोजन यायेमाःगु खँ थुइके माल। छु नयेत्वने जिउ, छु मजिउ धइगु सिद्धान्त मथुइकुसे मगाः। अप्वः मांस सेवनपाखें उत्तेजना पिदनीगु सिद्धान्त दु। धुँ चितुवा आदि हिंस्रक पशुत मांसाहारी जूगुलिं आक्रामक जूगु खः। उकिं अप्वः म्वायेगु मं दुपिंसं मांस सेवन मयायेगु उत्तम। अय्लाः थ्वँ छख्वला त्वंसा अमृत जुइ, अप्वः त्वन कि विष जुइ धाइ। अप्वः पालुगु पाउँगु सेवन यात कि थः जक नयेत्वनेगु स्वार्थी मनोवृति ब्वलनाः मैत्री भावना पिदंकेत पंगः जुइगुलिं थ्वया सेवन नं काबुइ तयेमाः। यथार्थ रुपं थुइकेमाःगु खँ शाकाहारी भोजनया सेवन म्हयात लाभदायक जू। जापानीतय् धापू कथं सुथय् खालि प्वाथय् फलफुल नल कि अप्वः तागत दइ। थज्याःगु थीथी खँत बिचाः यानाः चिन्ता मकायेगु, क्रियाशील जुइगु अले सन्तुलित भोजनया निरन्तर छ्यलेज्यां निरोगी जुइत तिबः जुइगु जुल, थ्व चर्या यायेत कुशल कर्म यानाः विवेक वृद्धि सुथांलाक छ्यले मालाच्वंगु दु ।

More Stories Like this

जातीय संघीयताया खँय् नेमकिपा
प्राडो, पाजेरो ब्वाकेगु ख्यः मखु
राष्ट्रपति प्रणाली बारे विवाद
नेवाःतय्त जागृत याइगु 'नेपाःमिया नुगः सः'
खँ स्वनिगःया