शपथ प्रकरणं चूलाःगु उपलब्धी

दिलीप शाही 'शान्तियज्जु'

उपराष्ट्रपति परमानन्द झां थनिं दछि न्ह्यः हिन्दी भासं शपथ कायेवं भाषिक एकाधिकारवादीतय्सं उकिया विरुद्ध मुद्दा तःगु खःसा मुद्दा तःपिनिगु हे माग कथं सर्वोच्च अदालतं निर्णय नं याना बिल। तर उपराष्ट्रपतिं नेपाःया फुक्कं भाषाया संरक्षण व सम्बर्द्धन जुइमाः धासें थम्हं राजीनामा नं मबीगु व खय् भासं शपथ नं मकायेगु अडान काल। निश्चय नं थ्व छगू भाषिक आन्दोलन यानाच्वंपिनि निंतिं लसताया खँ खः। तर दुःख छु खः धाःसां गुलिखे भाषाया निंतिं आन्दोलन यानाच्वना धाःपिं मनूत धाःसा उपराष्ट्रपतिया थ्व अडानं लय्ताये फुगु मदुनि ।

उपराष्ट्रपतिं भाषाया निंतिं गुगु अडान काल थौं उगु हे अडानया कारणं आपालं पत्रपत्रिका थ्व च्वयेत बाध्य जूगु दु कि ''उपराष्ट्रपतिं थःगु हे मांभाय् मैथिलीं शपथ काःगु खःसा जिउगु नि'' थुलि जक मखु थौं आपालं खय् भाय्यात राष्ट्र भाषा दयेकेमाः वा नेपाःया मेगु भाय्यात निषेध यायेमाः धकाः हालाच्वंपिंसं नं आः उपराष्ट्रपतिं थःगु मां भासं शपथ काःसा जिउ धकाः धायेगु यानाच्वंगु दु। अले थ्व खँ थुमिसं छाय् धयाच्वन धइगु बारे नं झीसं बिचाः यायेमाःगु दु।
यदि थौं उपराष्ट्रपतिं थःगु पद हे दावय् तयाः थुकथं शपथ मकायेगु व पद नं त्वःते मखु धकाः अडान मकाःगु खःसा निश्चित दु भाषिक एकाधिकारवादीतय्सं थुकियात हे त्वहः दयेकाः नेपाःया मेमेगु भाय्यात नं निषेध याना बी।
तर थौं भाषिक एकाधिकारवादीत बाध्य जूगु दु नेपाःया थीथी मांभाय्यात रहरं मखुसा करं जक जूसां मान्यता बीमाः धायेत ।

अथे थथे धायेकेत सफल जूगु कारण धइगु हे उपराष्ट्रपति झाया अडान खः धकाः धायेत लिफः स्वयेमाःगु आवश्यकता मदु। झी भाषा अधिकारया निंतिं ल्वानाच्वनापिं नेवाःतय्सं थुकियात कयाः लसकुस यायेमाःगु खः। तर झीसं याये फयाच्वंगु मदु। थथे लसकुस याये मफुगु कारणं गनं झीके दुबिनाच्वंगु खय् भाय्या राष्ट्रियता जकं मखुला, न्ह्यसः दनाच्वंगु दु ?

उपराष्ट्रपतिं हिन्दी भासं शपथ नःगु कारणं हे जक खः थौं मांभाय्या महत्व बीमाः धकाः महेन्द्रपथीय राष्ट्रवादीत हालाच्वंगु। यदि उपराष्ट्रपतिं न्हापा हे मैथिली भासं शपथ काःगु खःसा निश्चित दु उगु इलय् नं सर्वोच्च अदालतय् मुद्दा तइगु हे जुइ व अले सर्वोच्च अदालतं नं आः गुकथं उपराष्ट्रपतियात आदेश बिउगु खः उगु इलय् नं थ्वहे आदेश बीगु खइ। अले अबलय् जुइगु थुलि हे खः कि आः मांभासं शपथ काःसां जिउ धाइपिंसं खय् भासं बाहेक नेपालय् च्वंपिं आदिवासी जनजाति लगायत सुनां नं मेगु भासं शपथ धइगु काये दइ मखु ।

तर थौं उपराष्ट्रपतिं हिन्दी भासं शपथ काःगु हे कारणं नेपाःया मेमेगु भाय्यात राष्ट्रिय मान्यता बीमाः धकाः आन्दोलन यानाच्वंपिंत नं तिबः जूगु दु। तर अझ नं झीसं फुइँ यानाः धाये फयाच्वंगु मदु कि उपराष्ट्रपतिं हिन्दी भासं शपथ काःगुलिं हे झीगु अधिकार सुनिश्चित जूगु दु ।

राजनीतिइ चीधंगु मागयात पूवंकेगु खःसा तःधंगु माग यायेमाः। थौं भाषाया सवालय् नं थ्व खँ पाय्छि जूवंगु दु। तर थ्व खँयात नेवाः भाय्यात राष्ट्रिय मान्यता बीमाः धकाः आन्दोलन यानाच्वंपिंसं तकं थुइके मफुगु धाःसा विडम्बना हे खः ।

भाषिक आन्दोलनया नेतातय्सं थनथाय् लाक्क थुइके मफुगु खँ धइगु थ्वहे खः कि सर्वोच्च अदालतय् गुगु मुद्दा तल थ्व केवल हिन्दी भाय्या निंतिं जक खः धकाः थुइकेगु हे दकलय् तःधंगु भूल खः। थ्व ला उमिसं हिन्दी भाय्या नामय् नेपाःया समग्र जातिया भाषायात हे निषेध यायेगु कथं याःगु प्रहार खः। तर उपराष्ट्रपतिया अडान व मधेशी दलतय् समर्थनं भाषा आन्दोलनया थ्व युद्धय् भाषिक अधिकारवादीत त्याःगु दु। अले थुकिया जस नं उपराष्ट्रपति व मधेशवादी पार्टीयात हे बीमाःगु खँय् नं निगू मत जुइ मजिउ ।

गुलिखे नेवाः नेतातय्सं उपराष्ट्रपतियात भारतं धाप बिउगु कारणं हे उपराष्ट्रपतिं थःगु पदं राजीनामा मबिउगु खः धायेगु यातसा गुलिं नेवाः नेतातय्सं आः नेपालय् हिन्दी भाषाया एकाधिकार लागू यायेत्यन धकाः तकं जनतायात भ्रमय् तयेगु ज्या जूगु दु। छु धाथें उपराष्ट्रपतिं हिन्दीं शपथ नयेवं तुं नेपाःया राष्ट्रियता खतराय् लाइगु खःला? छु उपराष्ट्रपतिं हिन्दीं शपथ मनःगु खःसा थौं मांभासं शपथ काःसां जिउ धकाः गुगु उद्गार वयाच्वंगु दु थ्व सम्भव दुगु खइ ला? मेगु भाषाया विकास जूगु स्वये मफयाः २०५६ सालय् सर्वोच्च अदालतय् मुद्दा तयाः नेपालभाषाया लिसें मैथिलि भाय्यात स्थानीय निकाय छ्यलेमते धकाः मुद्दा तःपिं थ्वहे खय् भाय्या एकाधिकारवादीत मखुला? तर थौं वहे खय् भाय्या एकाधिकारवादीतय्सं गथे धाइगु खः अथे हे भाय् पिकयाः उपराष्ट्रपतिया अडानयात भारतीय ग्राय्ण्ड डिजायन धकाः थुइकीपिं झी नेवाः नेतातय्त छु धायेगु ?

थनथाय् लाक्क लुमंकेमाःगु खँ छु धाःसां खय् भाय्यात भारतीय संविधानया च्यागूगु अनुसुचीइ दुथ्याकेवं थन दिपावली याइपिंसं थौं उपराष्ट्रपतिं हिन्दी भासं शपथ काल धकाः तिंतिं न्हुयाः हालेमाःगु छाय्? अले नेवाः भाय्यात खय् भासं क्वत्यल धकाः दुःख प्वंकीपिं भाषा आन्दोलनकारीत थौं वहे खय् भासं शपथ कायेमाः धाइपिं एकाधिकारवादीतय् लिउलिउ ब्वाँय् वंगुया अर्थ छु ?

नेवाः लगायतया आदिवासी जनजातितय्सं आः बिचाः यायेमाः। आः नं वहे खय् भाय्यात राष्ट्रियता क्यनीपिनि लिउलिउ वनेगु खःसा निश्चित दु थौं झीत वयेत्यंगु भाषिक अधिकार नं झीगु हे कारणं गुगुं नं इलय् अपहरण जुइफु ।

More Stories Like this