येँयाः व नेवाः

शरद कसा:

नेवाःतय् तःजिगु नखः जात्रा मध्ये छगू यँयाः नखः नं खः। यँयाः खँग्वःया न्ह्यःने च्वंगु आखः 'येँ' जूगुलिं अप्वसिनं थ्व नखः व जात्रा यँयाः जक खः धकाः मखुगु कथं थुइका वयाच्वंगु नं दु। अथे जुयाः यँयाःबलय् गोर्खे जुजु पृथ्वीनारायणं येँ देय्या ला कुचा थले थें झेल्लाः यानाः काःगुयात येँ देय् द्यायेमाःगु अर्थय् नं कयातःगु दु। उकिं यँयाःयात 'यँद्याः' नं धयायंकल। अले यँद्याः धाधां धाधां नेवाः भाय्या पह कथं 'येराः' जूवन ।

वास्तवय् यँयाःबलय् विशेष यानाः येँय् तसकं तःजिक कुमारी, गणेश व भैरवया खः सालाः जात्रा न्यायेकीगुलिं नं थ्व येँय्या जक जात्रा ला धइथें च्वन। हानं थ्व जात्रायात राज्यपक्षं नं बिदा बियाः हनीगुलिं धाथें येँय्या अथवा काठमाडौं राजधानीया जात्रा थें जक ताया वल। धाथें धायेगु खःसा थ्व यँयाः नखः सकल नेवाःतय् मंकाः नखः व जात्रा खः। यँयाः नखः स्वनिगःन्यंकया नेवाःतयसं थःथःगु कथं हे हना वयाच्वंगु दु। थुबलय् नेवाःतय्सं समयबजि नयाः हाथ्वँ हाइ ।

नेवाःतय्गु फुक्क हे नखःचखः कृषि ज्यालिसे स्वानाच्वंगु दइ। थ्वया नापनापं मनूतय्गु जीवन व मृत्युया दर्शनलिसे नं उलि हे सम्बन्ध दयाच्वनी। छुं नं जात्रा व नखःबलय् न्ह्यइपुयाच्वनीगु व न्ह्यइपुकेगु धयागु ला पिनें खनेदइगु मनोरञ्जनया मात्र छगू पक्ष जक खः। दर्शनया न्ह्यःने थ्व गौण विषय जुइ। यँयाः छगू नं तसकं न्ह्यइपुगु व रौनक दुगु जात्रा खः। यँयाः छगुलिं नेवाःतय्गु विशेषता व म्हसीका विश्वया न्ह्यःने न्ह्यब्वयेत काफी जू ।

यँयाः धाथें ला इन्द्रलिसे स्वापू दुगु जात्रा खः। नेवाःतय्सं वा पिनाः वा सयेकेगु निंतिं कामारुकामाक्ष थ्यंक च्वंम्ह करुणामययात नेपालय् हयाः वा सयेकल। करुणमययात बुंगय् तयाः बुंगद्यः धकाः हनाः जात्रा नं न्यायेकल। वापीगु ज्याय् वा वयेकाः ग्वाहालि याःम्ह इन्द्रयात नं कृतज्ञता प्वंके थें हनाबना देछायाः जात्रा न्यायेकल। थीथी बाखं दुसां तबि इन्द्रयात नेवाःतय्सं गुगु ब्वये हइ, उकियात 'यमद्यः' ब्वयेगु धकाः धाइ। नेवाःतय्सं न्ह्याम्ह द्यःयात नं भैरव कथं स्वनाः पुज्याइगुलिं नां नं अःपुक आजु अजिमा जूवनी ।

इन्द्र छगू प्रतीक जक खः नेवाःतय् निंतिं। इन्द्रयात झीसं आजु स्वनाः 'इन्द्राजु' धया वयाच्वना। थ्वया स्वापू मनू जन्म जुयाः म्वायेत मदयेक मगाःगु अन्नलिसे दु। यम धकाः धायेबलय् मृत्युलिसे नं सम्बन्ध दु। अले थ्वया बाहां ऐरावत किसि गुम्हेसित झीसं पुलुकिसि धया वयाच्वना, थ्व मनूया जीवनया संवाहक, चक्र वा गतिशीलताया प्रतीक खः। उकिं यँयाः खँग्वः यमाःद्यःपाखें वःगुलिं थ्व येँय्या जक जात्रा मखु। थुबलय् यलय् थःगु हे कथं जात्रा हनी। समाजयात नैतिक शिक्षा बीगु ल्याखं 'झ्याल्चा' प्याखं क्यनी। ख्वपय् नं पुलुकिसि जात्रा जुइ। थनया पुलुकिसिया झन भैलःया प्रतीक कथं हे कयातःगु दु ।

यँयाः वा इन्द्रजात्रा गुलि पुलां पाय्छि जुइक धाये मफुसां लिच्छवि कालय् जुजुपिंसं तयाथकूगु छगू ल्वहंपती 'इन्द्रध्वज गोष्ठी' धइगु छगू खँग्वः लूगुलिं नांजाःम्ह इतिहासकार मदुम्ह धनबज्र वज्राचार्य जुं स्थानीय नेवाःतय्सं हना वयाच्वंगु थीथी गुथिया झ्वलय् यँयाःलिसे स्वापू दुगु थ्व इन्द्रध्वज गोष्ठीया नं व्यवस्था याना बिउगुलिं थ्व जात्रा व ई स्वयां नं पुलां जुइमाः धकाः अनुमान यानादीगु दु। नेवाःतय् दुने बौद्ध सम्प्रदाय व शैव सम्प्रदाय निथ्वःसिनं उतिकं महत्व बियाः हनीगु थ्व नखःया छता छता विषययात कयाः अनुसन्धान यानाः संरक्षण यायेमाःगु आवश्यक जुइ धुंकल। थजाःगु ऐतिहासिक भव्यतां जाःगु यँयाः नखः थगुने पूमवन। उकिं नेवाःतय्सं थःपिनि संस्कृति म्हसीके माल। थःपिनि शक्ति म्हसीके माल। दुगु शक्तियात खःकथं छ्यलेमाल ।

More Stories Like this