संविधान दयेकेगु खँय् अन्यौल

कृष्ण प्रजापति

ताः ईनिसें देशय् संविधान दयेकेगु ज्या अवरुद्ध जुयाच्वंगु दु। खास यानाः देशय् दकलय् अप्वः सिट त्याकाः संविधानसभाय् दकलय् तःधंगु दल कथं स्थापित जूगु नेकपा (माओवादी) सदनय् प्रतिपक्षीइ च्वनेमाःगुया असन्तोष कथं न्हिंन्हिं हे धइथें सदन अवरुद्ध यानाच्वंगुलिं नं थौं सदनय् जुइमाःगु ज्या छुं हे जुइ मफयाः संविधान च्वयेगु मू ज्या हे लिपा लानाच्वंगु खः। उकिसनं आः नकतिनि हे जक नेपाली कांग्रेसया नेता निलाम्बर आचार्य सदनया दकलय् महत्वपूर्ण समिति कथं कयातःगु संवैधानिक समितिया सभापति निर्वाचित जुल। थ्वयां न्ह्यः स्वला तक ला माधव नेपाल प्रधानमन्त्री जुइवं उगु पद हे प्वनाच्वंगु खः। संविधान देशया मूल कानून खः। संविधान मदुगु अवस्था लाःगुलिं हे उपराष्ट्रपतिं शपथ प्रकरणय् पद निष्कृय जुलं नं पद त्वःनेम्वाःगु अवस्था जुयाच्वंगु दु ।

संविधान इलय् च्वये फुगु खःसा वा नेपाली राज नेतात हे जातीय गौरव प्रति सचेत जुइफुगु खःसा न्हापा हे उपराष्ट्रपति परमानन्द झां थःगु मातृभाषां शपथ काइगु खइ। अले थौं गुगु अन्यौल व मुद्दा चले जुयाच्वंगु खः, शायद अज्याःगु अन्यौलया वातावरण मवइगु खइ। मातृभाषा प्रति माया मोह दुपिं आपालं सभासद्तय्सं वर्तमान संविधानय् हे मातृभाषां शपथ ग्रहण याये दइगु सुविधा तयेत्यंगु खः। तर आः तक नं गज्याःगु कथं शपथ ग्रहण याये दइगु प्रावधान तयेगु धइगु अन्यौल तिनि। आः याकनं हे मातृभाषां शपथ कायेगुनिसें कयाः अनिवार्य धइगु छुं मतयेगु थेंज्याःगु प्रजातान्त्रिक प्रावधान संविधानय् कायम यायेत्यंगु खँ दु। तर संविधान हे इलय् दये फइगु खः कि मखु धइगु खँय् अन्यौल जुयाच्वंगुलिं देशय् आः छु याःसा याकनं संविधान तयार यायेफइ धइगु खँय् चिन्तन मनन यायेमाःगु हे मू विषय जुयाबिउगु दु। राज नेतात स्वच्छ छबीयापिं मदुगुलिं थौं देशया राजनीति हे अन लाः थन लाः मदयाच्वंगु दु। थुगु अन्यौलया वातावरणयात चीकेगु निंतिं आन्दोलनया घोषणा यानागु धाःसां उगु आन्दोलन छुं कथं उपलब्धीपूर्ण यायेगु स्वयां नं माओवादीयात हाकनं सत्ताय् हे थ्यंकेगु खँय् जक केन्द्रित जुइफुगु अनुमान दु। उमिगु माग नं थःपिंसं सत्ता व सदनय् उथलपुथल यायेगु धाःगु दु। अथे जुयाः प्रधानमन्त्री नं थःपिंसं हे त्याकेगु व संवैधानिक समितिया सभापति नं थःपिंसं हे त्याकेगु माओवादीं कुतः यानाच्वंगु खः। तर आः उगु म्हगस चकनाचूर जुइधुंकूगु दु। थम्हं बिचाः याःथें वरिष्ठ नेता प्रकाशयात त्याके मफयेवं माओवादीं हाकनं छक्वः सतक आन्दोलन तीव्र यायेत्यंगु दु ।

थःपिं थासय् थ्यंसा न्ह्यागु नं पाय्छि व सत्ताच्यूत जुइवं हाकनं देशय् असंवैधानिक सत्ता चले यात धायेगु यानाहःगु दु। युरोप भ्रमणय् वनाः लिहां वःम्ह प्रचण्डं नं थुकथंया हे वैदेशिक परामर्श व ग्वाहालि चूलाकावःगु अनुभूत जुयाच्वंगु दु। हरेक खँयात आलोचनात्मक रुपं स्वयेमाः धाइ। प्रधानमन्त्री माधव नेपाल भारत भ्रमणय् लानाच्वंगु इलय् हे युरोप भ्रमणया लागिं वनाच्वंम्ह प्रचण्डं माधव नेपालं स्वयां आपालं कुटनीतिक व्यक्तित्वत नापं थःपिनि सरकार याकनं वयेत्यंगु खँ ब्याकावःगु जुइमाः। कम्युनिष्ट पार्टी दथुइ नं ब्वलनाच्वंगु थीथी स्थितिया दथुइ नं आः देशय् गुगु पार्टीं न्हूगु संविधान बांलाक दयेके फइगु खः धइगु तर्क बितर्क जुयाच्वंगु दु। न्हापांनिसें संविधानसभाया एजेण्डा थःपिनि हे जक एजेण्डा खः धाइपिं माओवादीं सदनय् अप्वः सिट हःगु ल्याखं नं थःपिंसं हे न्हूगु संविधान दयेकेगु दावी याःगु खः। नापं संवैधानिक समितिया सभापति पद थःपिंत त्वःताः बीमाःगु माग नं जूगु खः। तर माओवादीयात संवैधानिक पद कायेगु खःसा आन्दोलन व उगुंथुगुं फुक्कं गतिविधि त्वःती धयाच्वंगुलिं आन्दोलन हे दिकेगु ज्या याये फइ मखु धकाः उगु प्रस्ताव हे अस्वीकार याःगु खः ।

थथे थीथी कथंया अन्यौलया स्थिति दथुइ नं न्हूगु संविधान तयार यायेगु ज्या धाःसा न्ह्याना हे च्वंगु दु। संविधान दयेके मफुतलेया निंतिं देशय् अन्यौल व अस्थिरता कायम जुइ धकाः अन्तरिम संविधान दयेकूगु खः। न्हूगु संविधान तयार मजूतलेया लागिं अन्तरिम संविधान कथं हे ज्या यायेमाःगु खः। तर आः नं संविधान मिचे यायेगु ज्या संवैधानिक अंगया प्रमुखत स्वयमं यानाच्वंगु दु। सर्वोच्च अदालतया फैसलायात हे उपराष्ट्रपति थेंज्याःम्ह संवैधानिक अंगया प्रमुखं हे हाचांगायाः ज्या यायेगु धइगु न्हापा न्हापाया जुजु महाराजपिंसं थें हे थौं नं संविधान स्वयां नं च्वय् थ्यंकेगु उपाय मालाच्वंगु जक खयेफु। देशय् न्हूगु सरकार दयेवं हे भारतय् वनाः आशिर्वाद काः वनेगु चलन ल्यनाच्वंतले व भारतं धाःथे च्वनेगु परिपाटी नेपाःया नेतातय्गु मनय् ल्यनाच्वंत्तले थन न्ह्याक्व हे परिवर्तन वःसां उकिया अर्थ दइ मखु। हिन्दीं शपथ नयेगु प्रकरण नं थज्याःगु हे खँ खः ।

उपराष्ट्रपति परमानन्द झां थःत खय् भाषा हे ल्हाये मवःगुलिं हिन्दी भाषां शपथ कयागु खः धकाः स्पष्ट याना बिउगु दु। तर थ्व खँ यथार्थ मखु। हिन्दूस्तानय् बूम्ह मनुखं जूसां छुं छुं खस भाषा सयेकाच्वंगु थ्व इलय् नेपालय् हे बुयाः तःधिकः जूम्ह छम्ह राजनेतां थःत खस भाषा मवः धइगु गन तक पत्याः यायेबहःगु खँ खः? उकिं मनूतय्सं खँ ल्हाये दत धायेवं न्ह्यःने लाःथे खँ मल्हासे छुं छगू आधार दयेकाः खँ ल्हायेगु खःसा उगु खँयात मनूतय्सं पत्याः याइ। थौं मूल ज्या देशय् न्हूगु संविधान दयेकेगु जुइमाःगुलिं नेपाःया फुक्कं राजनीतिक पार्टीत न्हापां न्हूगु संविधान दयेकेगु ज्याय् निं संलग्न जुइमाः। वयां लिपा जक ई दुसा मेमेगु सामान्य समस्या समाधान याना वनेगु जुइ। अले न्हूगु संविधान नं इलय् हे तयार जुयाः संवैधानिक मुलुक जुइ ।

More Stories Like this