जिगु बल्चा क्वसं धुँया पलाःख्वाँय् लुल

सुनिता मानन्धर

विक्रम संवत् १९८८ आश्विन षष्ठी कुन्हु बूम्ह काजीलाल डंगोलया न्हापांगु जंक्व वंगु २०६६ बैसाख २३ गते जुल। यलया सुबहाः त्वालय् जन्म जूम्ह खः वय्कः। निम्ह काय व स्वम्ह म्ह्याय्या अबु अले झिम्ह छय्पिनि अजा खः।
मचांनिसें बुँज्या याना वयाच्वंम्ह वय्कःया मू लजगाः हे बुँज्या यायां बुरा जुइधुंकल अय्नं बुँज्या याये मगाःनि वय्कःया। स्वनिगःया शहरी लागाय् बस्ति अप्वयाः बुँ म्हो जुया वनाच्वंगु थौंया इलय् नं १३ पि बुँइ वय्कलं ज्या यानाच्वंगु दनि। बुँज्या धाल कि हुरुक्क जुइम्ह वय्कःयात थौंकन्हय् धाःसा बुँज्या यायेत थाकुया वःगु वाःचाया वल। छखे थः बुरा जुया वःगु, मेखे साः थिकेगु, ज्यामि मदइगु, घः मदया वःगु आदि थीथी कारणं बुँज्या याये थाकुया वःगु व अप्वः खर्च मालावःगु खँ वय्कलं कनादी। थःगु बुँया नापसं दुगु धः हे स्यंकाः लँ दयेका हःगुलिं आकासया भरय् वा पी माला वःगु व इलय् वा पी मखंगु दुःखया खँ नं कनादी।
न्हापा न्हापा रासायनिक साः मदु। साःया लागिं फै, च्वलय्, सा लहीमाः। जमिनय् क्वय् क्वय् थ्यंक सुरुङ्ग म्हुयाः कँचा कायेमाः। आलु पीत, तु व्हलेत सकसियां कँचा तइ। कँचा तयाः सयेकागु आलुया स्वाद थौंकन्हय्या आलु स्वयाः गुलिखे साः। गःसाः तयाः सयेकागु स्थानीय पुवाया जा, थौंकन्हय्या ताइचुङ्ग जाकिया जा स्वयां यक्व हे साः, स्वाद दु। अय्सां थौंकन्हय् न्यंकभनं ताइचुङ्ग वा हे पीगु जुयाः उकिया जा हे नयेगु बानी जुल। गःसाः, खाखि साः, नौसाः आदि तयाः बुँज्या यायेबलय् बुँया चा बांलाः, ज्या याये नं अःपुगु व छकः तयेबलय् निदँ तकयात गाःगु अनुभव वय्कलं कनादी। २००७ साल न्ह्यः राणातय् दरबारय् लहिना तइपिं सल, सातय्त नकेत पर्ति जग्गा, खुसि, धः जःखःया थीथी थासय् घाँय् पिना तइ अन सुं वनाः घाँय् लय् मजिउ। पाले पाः तया तइ। थुकिं यानाः झीगु वा बालि नं सुरक्षित जू। सुं मनूत झीगु बुइँ दुहां वयाः घाँय् लः वये मदुगु व सा, म्येय् नं त्वःते मजिउगु जुयाः झीगु वा बालि नोक्सान मजू। तर २००७ साल लिपा थुगु प्रथा न्हनावन ।

न्हापा द्वहं छाडा त्वःतीगु चलन दुगुलिं द्वहं नं बालि नयाः स्यंकाः तसकं दुःख बिउ। पिवाः च्वने मफुत कि थःपिनि बुँइ दुहां दुहां वयाः बालि नोक्सान याइगु। नयाः न्हुत्तुन्हुयाः स्यंका वनी। उकिं बुँइ पिवाः च्वंवने माः। बाली नये त्यल कि बुँइ हे बल्चा दयेकाः चान्हय् अन हे द्यं वने माः। छकः अथे हे कःनिब्वय् द्यं वनेगु झ्वलय् जूगु छगू घटना वय्कलं लुमंकादी, सुथय् दना वयाबलय् जिगु बल्चाया न्ह्यःने हे मल्ता पिना तयाथाय् धुँया पालिख्वाँय् खना। जिगु बल्चाया न्ह्यःने हे धुँ वनातःगु जुयाच्वन। जिगु बुँया न्ह्यःनेसं च्वंगु खुसिया पारी च्वंगु गामय् धुँ वःगु हल्लाखल्ला जुल। लिपा न्हिनय् पंझालय् सुलाच्वंम्ह उम्ह धुँयात सरकारं छ्वया हःपिं सिपाहींतय्सं तुपतं कयेकाः स्यानाः यंकल। उगु घटनां जि तसकं ग्यात। जि म्वाये मानिगु जुयाः भगवानं जितः बचे यात। धन्य जिगु बल्चा न्ह्यःनें वनातःम्ह धुं जितः हमला मयात। थ्व घटना जिं गबलें ल्वःमंके मफु ।

काजीलाल डंगोलया धर्मय् नं अतिकं मन क्वसाः। आस्था व विश्वास दु। तापाक वने मफुसां लाछिइ च्वंम्ह गणेद्यः, थःगु छेँया न्ह्यःने च्वंगु बहालय् च्वंपिं द्यःपिं दर्शन यानाः न्हिंन्हिं नामसंगीत पाठ यायेगु बानी दु। हालय् हे वय्कलं त्वालय् थःगु हे निजी खर्चं नाम संगीति द्यः थापना यानाः छगः चिग्वःगु देगः दयेकादिल। वहे देगःया न्ह्यःने चीधंगु फल्चा छगू नं दयेकाः थौंकन्हय् वहे फल्चाय् च्वनाः न्हिंन्हिं नामसंगीत ब्वनेगु यानाच्वनादीगु दु ।

पीदँ तक कजि जुयाः थःगु छेँय् दाफा भजन लहिनाः सेवा याये धुंकूम्ह वय्कलं दाफा भजनय् म्येँ हालेगु व खिं थायेगु नितां यानादी। बाँसुरी पुइगुली ला वय्कः गुरु हे जुल। बाँसुरी तपुगु व चिपुगु नितां पुइ सः। धिमय् स्यना मतःसां वय्कः धिमय् नं थाये सः। थौंकन्हय्या न्हूगु पुस्तां चिउताः मतःगु हुनिं दाफा भजन चले याये थाकुया वःगु व थथे हे जुल धाःसा भजन याकनं हे न्हनावनीगु खँय् वय्कः चिन्तित जुयाच्वंगु दु ।

२०२० सालंनिसें २०४०साल तक थ्यंमथ्यं नीदँ तक त्वाःया नायः जुयाः त्वालय् च्वंगु गाःहितिया निकास दयेकेगु स्लाब तयाः बांलाकेगु, त्वाःबाहाःयापिनि ल्वापुख्यापु ज्यंकेगु व मेमेगु ज्याखँ यानाः सेवा याना वयाच्वंम्ह व्यक्तित्व खः वय्कः। अथे हे वय्कलं ललितपुर नगर पंचायतय् न्यादँ तक न.स.स. व स्वदँ तक वडा अध्यक्ष जुयाः ८ नं वडाबासीया सेवा नं यानादीगु दु। नगरपंचायतपाखें आर्थिक ग्वाहालि कयाः स्थानीय जनताया श्रमदान नं चूलाकाः वडा नं. ७ व ८ दथुइ च्वंगु धः दयेकेगु व सुबहाः त्वाःया श्रमिक प्राथमिक विद्यालययात यलया बालकुमारी लागाय् ८ आना जग्गा नगरपंचायतपाखें व्यवस्था याके फुगु वय्कःया लुमंके बहःगु ज्या खः। जीवनय् त्वाः व वडाबासीपिनि आपालं सेवा यानाः नं त्यानु मचाःम्ह वय्कः देशय् न्ह्यागु हे पार्टीया सरकार वःसां देय् व जनताया भिं जुइगु ज्या जुइमाः धइगु पक्षय् दु ।

More Stories Like this