राष्ट्र प्रेमया निंतिं ध्यान व समाधि

लोकबहादुर शाक्य

ध्यान धइगु प्रत्येक क्षणया स्मृति:

चित्तयात एकाग्र यानाः स्थिर याना तयेगु ध्यान खः। ध्यान भावना अभ्यासपाखें समाधि उत्पन्न जुयाः प्रज्ञा प्रादुर्भाव जुइगु जुल। धर्मया स्वभावया कारणं आलम्बन चित्त-चेतासिकपाखें पिदनीगु क्लेश मदयेकेत समाधि अनिवार्य जुयाच्वन। थन कुशल व अकुशल निगू प्रकारया चित्त दु। ब्वह नं न्या लायेगु तातुनाः एकाग्र जुयाच्वनीगु अले भौ छुँ प्वालय् पियाच्वनीगु विषय अकुशल एकाग्र चित्त जुल। इमिके ध्यान दुसां मभिंगु चित्त जुल। थुगु कारणं ध्यान बांलाःगु उद्देश्यं थासय् च्वनेमाः। असत्य तथा अकुशल निर्मूल यायेगु ध्यानया ज्या खः। थन बिचाः यायेमाःगु छु धाःसां चित्तया वशय् लानाः इन्द्रियं अकुशल ज्या यानाच्वनीगु जुल। कुशल ध्यान यानाः मनयात वशय् तये फतकि अकुशल ज्या जुइ मखुत। ध्यान धइगु सत स्मृति व एकाग्रता खः। पलापलाय् होस तयाच्वन कि मभिंगु ज्या याइ मखुत ।

ध्यानया पंगः विषय लोलुपता:

बुद्धं परिनिर्वाण जुयाबिज्याये न्ह्यः कुशीनगरय् भिक्षु भिक्षुणी उपासक उपासिकापिंत दकलय् लिपा उपदेश बियाबिज्याःगु खः 'अप्पमादेन सम्पादेथ।' अर्थात हरेक क्षेत्रय् थासय्, नयाच्वनेबलय् द्यनाच्वनेबलय्, न्यासि वनाच्वनेबलय्, दना च्वनेबलय् खँ ल्हाना च्वनेबलय् होस तयाः जक उगु उगु हे ज्या यायेगु ।'

थुगु निर्देशन अनुकरण मयासे मगाःगु खनेदु। विशुद्धी मार्गय् न्ह्यथनातःगु दु कि ध्यान चित्त केवल छगुली दुसां चित्त अप्वः चंख अले क्षणक्षणय् उत्पत्ति जुइ, नाश जुइ। समाधियात बिकः जुइगु स्वभाव धर्मपाखें चित्त पूर्णरुपं परिशुद्ध यायेफुसा जक ध्यान प्राप्त यायेगु इच्छा दुपिं मनूतय्सं दकलय् न्हापां कामच्छन्द, अले थीथी पंगःयात पूर्णरुपं दमन यायेगु लोमंके मजिल ।

पंचइन्द्रियया अनुभूतिइ तटस्थ जुइगु:

मिखा, न्हाय्, न्हाय्पं, म्ये, म्ह व मन रुपी इन्द्रियपाखें याइगु अकुशल कर्मयात ध्यानं पना बीगु जुल। ध्यान याइम्ह व्यक्तिं मिखां गुगु रुप खनी बांलाः-बांमलाः धकाः आशक्त मजुसे स्वयागु जक सीकाच्वनी। न्हाय्पनं नं न्यनागु सः बांलाः-बांमलाः धकाः आशक्त मजुसे न्यना जक च्वनी, न्हासं नतुनेगु जक, म्यें सवाः कायेगु जक सीकाच्वनी। नसा नं साः-मसाः धकाः चिउताः मतसे नया च्वनेगु जक सीकाच्वनी। म्हयात स्पर्श जुइबलय् सुख-दुःख, कडा-नरम वा आराम धकाः चिउताः मतसे थियागु धकाः जक सीकाच्वनेगु ध्यानया मनसाय जुल। सुनसान थासय् च्वनाः श्वासप्रश्वास पिने वंगु, दुने वःगु होस तयाच्वनेत म्ह तप्यंकाः मुलथ्याना फ्यतुइमाःगु जुल। अले न्हाय् छु छु जुया वल धका होस तयाः ध्यान यानाः एकाग्र जुया च्वनेमाःगु जुल ।

प्यंगूगु तहया ध्यानं लिउ निर्वाण:

ध्यानी मनुखं लोभ-लालच, द्वेष-मोह-तं त्याग यानाः सदां होस तयाः च्वने फतकि प्राणीहिंसा यायेगु, खुया कायेगु, परस्त्री वा परपुरुष गमन यायेगु, मखुगु खँ ल्हायेगु, चुक्ली यायेगु, कडा वचन ल्हायेगु, म्वाःमदुगु खँ ल्हायेगु, मेपिनिगु मभिं ययेकेगु आदि अकुशल कर्मपाखें बचे जुइ फइगु जुल। थज्याःगु लकस ब्वलंके फुगु छेँय् ल्वापु दइ मखु। न्ह्याबलें शान्ति जुयाच्वनी। तर्कना बिचाः, प्रीति, सुख व एकाग्रतापाखें मुक्त जुयाः प्रथम ध्यान प्राप्त जुइ। अविचाः समाधिपाखें उत्पत्ति जुइगु प्रीति सुखयुक्त जुइगु द्वितीय ध्यान प्राप्त खः। गुम्ह व्यक्ति कर्मस्थानय् समाहित जुइ, वं वितर्क तथा बिचाः याइ मखु, स्मृति व म्ह, सम्भोग व बिचाःयात त्याग याइ। उगु सुखया अनुभव याये फत कि तृतीय ध्यान प्राप्त जुइ। प्रीति, सुख व एकाग्रताय् प्रीतियात त्याग यानाः सुख, ध्यान चित्त याये फत कि चतुर्थ ध्यान प्राप्त जुइगु जुल। थुगु कथं दक्वं रुप संज्ञा अनित्य खः धकाः थुइके फत कि निर्वाण लाना कायेत थाकुइ मखुत। जग, पःखाः पलि तयाः छेँ तयार यात कि छेँ दुनीगु भय मदइ थें दान व त्याग जग जुल, शील पःखाः अले ध्यान पलि जुल। निर्वाण सुख अनुभव याये फतकि हानं जन्म जुइ म्वाःलीगु थासय् वने फइगु जुल। हानं तृष्णा दत्तले ला जन्म जुयाच्वनी। थ्व सम्पूर्ण कार्यसिद्ध यायेत ध्यान भावना ब्वलंके माःगु जुल।
थःगु अयोग्यता थम्हं पिब्वयेज्या: संसारय् गुलि नं ज्याखँ जुयाच्वनी व चित्तया खेल खः। चित्तया वशय् लानाः अकुशल ज्याखँ याइगु जुयाच्वन। धर्म-चित्त उत्पत्ति यायेत ध्यान भावना अभ्यास यायेगु महत्वपूर्ण चर्या खः। अझ नं बिचाः यायेमाःगु सिद्धान्त असत्य निर्मूल यायेगु ध्यानया ज्या खः। उच्चस्तरय् च्वंपिंसं नं सफेद झूठ खँ ल्हानाः देशय् म्वाःमदुगु पंगलः जूगु खँ बारम्बार न्यनेमाःगु दुर्भाग्य हे धायेमाल। हालया हे छगू घटना थन न्ह्यथनेबहः जू। राष्ट्रपतिं संविधानय् न्ह्यथनातःगु कथं नेपाली भाषां शपथ याकूबलय् उपराष्ट्रपतिं हिन्दी भाषां शपथ काःगु जुयाच्वन। थ्व विषयसं सर्वोच्च अदालतय् मुद्दा दायर जुसेंलि नेपाली भाषां हे शपथ कायेमाःगु फैसला जुल। उपराष्ट्रपतिं नेपाली भाय् सि हे मसिउ धकाः थःगु दोषयात त्वपुयाः मछाः मजूगु बानी प्रकट यानादिल। लिपा माल धाःसा पटक पटक नेपालीं शपथ ग्रहण यायेत तयार दु धाःगुलिं न्हापा धाःगु खँ असत्य प्रमाणित जुल। हानं दवाब बीगु दृष्टिकोणं याये हे माः धाःसा माने मजुइगु, थः खुशीं जूसा यायेगु खँ नं न्यनेदत। उपराष्ट्रपतिया पदय् च्वंम्हेसिके ध्यान तापाःनि। धर्मचित्त मदुगु खने दत। उकिं देशय् प्रत्येक जिम्मेवार मनुखं राष्ट्रिय भावना ब्वलंकाः द्वंगु विषययात कयाः पश्चाताप यानाः सुध्रे जुइगु हे बुद्धिमानी जुइ धकाः इनाप यानाच्वना ।

More Stories Like this